Frederik Pohl - Człowiek plus

Roger łowił te słowa z ogromnym zainteresowaniem, ale z mniejszym jakby zrozumieniem.

— Chwileczkę — przerwał. — Ja jestem bardziej skomplikowany… to znaczy, człowiek jest znacznie bardziej skomplikowany niż żaba. Skąd możesz wiedzieć, co ja „potrzebuję” widzieć?

— To, co potrzebne do przeżycia, Róg. Mamy sporo danych od Willy’ego. Myślę, że potrafimy to zrobić.

— Dzięki. Wolałbym, żebyś miał ciut więcej pewności.

— Och, mam całkowitą pewność — rzekł Brad z szerokim uśmiechem. — To mnie tak zupełnie nie zaskoczyło.

Ze ściśniętym gardłem i cienkim głosem Torraway rzekł:

— Chcesz powiedzieć, że dałeś Willy’emu drogę wolną i…

— Nie, Roger! Daj spokój! Willy był tak samo moim przyjacielem. Margines bezpieczeństwa wydawał mi się na tyle szeroki, że byłem przekonany, że przynajmniej utrzymamy Willy’ego przy życiu. Pomyliłem się i żal mi go nie mniej niż tobie, Roger. Ale wszyscy liczyliśmy się z ryzykiem, że te układy nie będą działały prawidłowo, że będziemy musieli je dopracować.

— Tego — rzekł ponuro Griffin — nie stawialiście tak jasno w sprawozdaniach z postępu prac. — Zastępca dyrektora otworzył już usta, lecz Griffin pokręcił głową. — Wrócimy do tej sprawy innym razem. Co dalej, Bradley? Zamierza pan odsiać część informacji?

— Nie tak zwyczajnie odsiać. Pośredniczyć w ich przenoszeniu. Przełożyć je na formę strawną dla Rogera.

— A co z poglądem Torrawaya, że człowiek jest skomplikowany bardziej od żaby? Czy kiedykolwiek robił pan coś takiego z ludźmi?

Nieoczekiwanie Bradley wyszczerzył zęby w uśmiechu; był na to przygotowany.

— W rzeczy samej, owszem. Jeszcze jako doktorant jakieś sześć lat temu, nim tu przyszedłem. Wyrabialiśmy czwórce ochotników odruch Pawłowa. Świeciliśmy im ostrym światłem w oczy, a jednocześnie dzwonił elektryczny dzwonek o częstotliwości trzydziestu uderzeń na sekundę. Rzecz jasna, że kiedy zaświecimy komuś ostrym światłem w oczy, zwężają mu się źrenice. Jest to niezależne od woli. Nikt tego nie uda. To reakcja na światło, nic innego, jak zwykła wynikająca z ewolucji zdolność chronienia oka przed bezpośrednim światłem słonecznym. Ten rodzaj reakcji związanej z autonomicznym układem nerwowym trudno jest uwarunkować w ludzkich istotach. Ale nam się udało. Jak już się przyjmie, to jest utrwalona bardzo mocno. Po… — myślę, że było to po trzystu próbach na osobę — mieliśmy wyrobiony odruch warunkowy. Wystarczyło tylko włączyć dzwonek, a źrenice tych ludzi kurczyły się do rozmiarów łebka szpilki. Czy jak dotąd wszystko jest dla pana jasne?

— Tyle jeszcze pamiętam ze studiów, żeby wiedzieć o odruchach Pawłowa. Elementarne rzeczy — powiedział Griffin.

— Otóż dalszy ciąg nie jest już elementarny. Podłączyliśmy się do nerwu słuchowego i dało się mierzyć faktyczny sygnał płynący do mózgu: dzyń-dzyń-dzyń, trzydzieści uderzeń na sekundę, widzieliśmy to na oscyloskopie. I wówczas zmieniliśmy dzwonek. Wzięliśmy taki, który dzwonił z częstotliwością dwudziestu czterech uderzeń na sekundę. Może zgadnie pan, co się stało?

Nie było odpowiedzi. Brad uśmiechnął się.

— Oscyloskop dalej rejestrował trzydzieści uderzeń na sekundę. Mózg słyszał coś, czego w rzeczywistości nie było. Zatem, widzi pan, że nie tylko w żabach zachodzi tego rodzaju pośrednictwo. Człowiek postrzega świat w przetrawionej uprzednio formie. Samo doprowadzenie bodźców kasuje i przegrupowuje informacje. Otóż, co zamierzam zrobić tobie, Roger — powiedział dobrodusznie — zamierzam ci pomóc odrobinę w interpretacji. Niewiele da się zrobić z twoim mózgiem. Dobry czy zły, jesteśmy na niego skazani. Jest masą szarej substancji o strukturze ograniczającej pojemność i nie możemy napompowywać go dowolną ilością informacji zmysłowych. Jedynym odcinkiem, na którym możemy popracować, jest interfejs — zanim one dojdą do mózgu.

Griffin plasnął otwartą dłonią w stół.

— Wyrobimy się w terminie okna? — huknął.

— Głowy nie dam, ale spróbuję — powiedział jowialnie Brad.

— Głowy nie dasz, ale oberwiesz po dupie, chłopcze, jeśli to kupimy i nic z tego nie wyjdzie.

Jowialność zniknęła z twarzy Brada.

— A co mam panu powiedzieć?

— Masz mi powiedzieć, jakie mamy szansę! — warknął Griffin.

Brad bił się z myślami.

— Nie gorsze niż przy postawieniu na pewniaka — powiedział wreszcie.

— No to — rzekł Griffin, uśmiechając się na koniec — bomba w górę.

Postawienie na pewniaka — myślał Roger w drodze do swego gabinetu — nie jest złym zakładem. Oczywiście to zależy od stawek. Zwolnił czekając, aż Brad go dogoni.

— Brad — powiedział — jesteś całkiem pewny tego, co mówiłeś?

Brad poklepał go lekko po ramieniu.

— Pewniejszy, niż powiedziałem, żeby ci nie skłamać. Po prostu nie chciałem się wychylać przy starym Griffinie. I słuchaj no, Roger, dziękuję ci.

— Za co?

— Za to, że próbowałeś mnie dzisiaj ostrzec. Jestem ci wdzięczny.

— Nie ma za co — rzekł Roger.

Przez chwilę stał w miejscu odprowadzając spojrzeniem oddalającego się Brada i zachodził w głowę, skąd Brad wiedział o czymś, co on powiedział tylko swojej żonie.

Mogłyśmy mu to wyjaśnić, bo faktycznie mogłyśmy mu wyjaśnić wiele, bardzo wiele rzeczy, łącznie z tym, dlaczego ankiety wykazywały to, co wykazywały. Ale jemu tak naprawdę nie były potrzebne niczyje wyjaśnienia. Sam mógł sobie to wyjaśnić, gdyby tylko chciał wiedzieć.

Don Kayman był bardzo skomplikowanym człowiekiem i nigdy nie odpuścił żadnego problemu. Dlatego właśnie był nam potrzebny jako aerolog programu, lecz zahaczało to również o jego życie religijne. Jakiś religijny problem nurtował Kaymana, gdzieś na granicy jego świadomości. Nie przeszkadzał mu w pogwizdywaniu przy starannym obgalaniu bródki a la Dizzy Gillespie i zaczesywaniu się na schludnego pazia. Ale jednak go dręczył. Kayman zapatrzył się w lustro, usiłując zidentyfikować to coś, co go gryzie. Po chwili uświadomił sobie, że przynajmniej jedną z tych rzeczy jest jego bawełniana podkoszulka z krótkimi rękawami. Nie pasowała. Zdjął ją i zmienił na podwójnie robiony czterokolorowy półgolf, który na tyle przypominał koloratkę, że przemawiało to do jego poczucia humoru. Zadzwonił interfon.

— Donnie? Czy już jesteś prawie gotowy?

— Będę za chwilę — powiedział rozglądając się dokoła. Co jeszcze? Jego sportowa marynarka wisiała na krześle pod drzwiami. Buty miał wyglansowane. Rozporek zasunięty. Robisz się rozkojarzony — upomniał sam siebie. Dręczyło go coś, co miało jakiś związek z Rogerem Torrawayem, nad którym się bardzo litował w tym właśnie momencie. Wzruszył ramionami, chwycił marynarkę, przerzucił ją przez rękę, przewędrował korytarzem i zastukał do drzwi żeńskiego klasztoru siostry Klotyldy.

— Dzień dobry, ojcze — powitała go nowicjuszka i wpuściła do środka. — Usiądź sobie. Zaraz ci ją przyprowadzę.

— Dziękuję, Jess.

Kayman odprowadzał ją pełnym uznania spojrzeniem, gdy znikała w głębi korytarza. Obcisłe spodnie zakonnego kostiumiku niewiele ukrywały z jej figury i Kayman pozwolił sobie porozkoszować się nieuchwytnym, antycznym poczuciem winy z powodu grzesznych myśli na ten widok. Grzech całkiem niewinny, coś jak jedzenie mięsa w piątek. Przypomniało mu się, jak jego rodzice każdego piątkowego wieczoru smażyli i żuli ukradkiem mrożone ostrygi, chociaż dyspensa była już powszechna. Nie żeby uważali jedzenie mięsa za grzech; po prostu ich układy trawienne tak przyzwyczaiły się do ryby w piątek, że nie umieli się przestawić. Stosunek Kaymana do seksu był bardzo podobny. Zniesienie celibatu nie zatarło genetycznej pamięci o dwóch tysiącleciach duchowieństwa, które udawało, że nie wie, do czego ma narządy seksualne.