Ian Mcdonald - Rzeka bogów

Dźemadar — indyjski podoficer lub żołnierz rezerwy.

Dźharoka — wystające okno lub balkon.

Dźiwa — esencja życia, istota żywa.

Dźohad — półkolista tama spiętrzająca wodę odpływową.

Dżellaba — (galabija) długa, lekka bawełniana suknia powszechnie noszona ku wygodzie przez muzułmanów od Maroko do Malezji.

Fatfat — riksza z silnikiem, wszechobecna i groźna.

Firengi — cudzoziemiec, jedno z przywłaszczonych przez Star Treka słów z języka hindi. Zob. t. dźemadar.

Gadźra — wszechobecny wianek z aksamitek, przynoszący szczęście.

Gali — zaułek.

Gandzia — wiadomo.

Garbagriha — wewnętrzne sanktuarium świątyni hinduistycznej.

Ghazal — islamska pieśń miłości, często w języku urdu.

Ghi — klarowane masło, dające się długo przechowywać; w Indiach używane także do celów religijnych (przyp. tłum.).

Gjana Ćakśu — trzecie oko Śiwy, dosłownie „oko mądrości” przenikające złudzenia.

Gol guppas — uliczne jedzenie — nadziewane mączne kulki. Smakują lepiej niż brzmi ich nazwa.

Gopi — żona pasterza lub pasterka, także przyjaciółka Kryszny z dzieciństwa, uwielbiająca jego grę na flecie.

Gora — pogardliwe określenie białego.

Grameen — „wiejski”, określenie banków mikrokredytowych obsługujących ubogą wiejską ludność (przyp. tłum.).

Gunda — drobny uliczny przestępca.

Gupśap — plotki, delikatna obmowa.

Guru Purnima — święto pełni księżyca w miesiącu aśadh (lipiec/sierpień) hinduskiego kalendarza, podczas którego uczniowie ofiarowują pudźię swoim guru (przyp. tłum.).

Hauda — wielka, często obficie zdobiona platforma nakładana na grzbiet słonia.

Haweli — tradycyjny dom z dziedzińcem, typowo zamożnych muzułmanów.

Hidżra — dosłownie: eunuch.

Hindutwa — kwintesencja indyjskości rozumianej jako hinduizm; nacjonalizm religijny.

Holi — hinduskie święto kolorów, podczas którego zwyczaj nakazuje obsypywać się kolorowymi proszkami i polewać wodą (przyp. tłum.).

Iftar — posiłek kończący codzienny post od świtu do zmierzchu w okresie ramadanu.

Iwan — prostokątne pomieszczenie otwarte z jednej strony, np. sala do mistycznych tańców w islamie sufickim.

Izzat — wojskowe określenie szacunku i morale.

Jakśa/Jakśowie — półboskie istoty (demony) mieszkające pod Himalajami.

Jali — mityczne zwierzę podobne do skaczącego lwa.

Joni — wagina jako święte źródło.

Kadai — indyjski rondel, przypominający wok z dwiema rączkami.

Kalamkari — farbowana i malowana bardzo ozdobna tkanina z Andra Pradesh.

Karsevak — fundamentalistyczny hinduistyczny pielgrzym-działacz religijny.

Kathak — taniec północnoindyjski.

Kawwale, qawwale — islamskie pieśni pochwalne, w odróżnieniu od ghazali, pieśni miłosnych.

Kettuwallam — łódź z Kerali, mierząca około dwudziestu metrów, używana niegdyś do przewozu ryżu.

Kitchiri, kedgeree — danie z ryby podsmażanej z ryżem i warzywami, z dodatkiem jajek na twardo (przyp. tłum.).

Kror — 10 milionów.

Kutća — przeciwieństwo pukka.

Lach — sto tysięcy.

Langur — gatunek makaka, zwany także małpą Hanumana — sługi Śiwy, dowodzącego armią małp. Stąd świętość małp w Indiach.

Larri-galla — warsztat pomiędzy domami.

Lassi — jogurtowy napój orzeźwiający.

Lathi — długa, często ponaddwumettowa drewniana pałka (przyp. tłum.).

Lawda — penis, kutas.

Limca — cytrynowy napój gazowany z nutką imbiru, podobny nieco do sprite'a (przyp. tłum.).

Linga, Iingam — fallus jako obiekt czci, zwykle w kształcie podłużnego, zaokrąglonego kamienia.

Maćaan — „ambona” na drzewie, do polowania na grubego zwierza.

Madar ćud — jak behen ćud, tylko tym razem chodzi o matkę.

Mali — ogrodnik.

Mandapa — otwarty, otoczony kolumnadą pawilon przeznaczony na ogół do obrzędów religijnych (przyp. tłum.).

Medresa — islamska szkoła, nauczająca arabskiego i teologii.

Mela — zgromadzenie ludzi, od rodzinnego zjazdu, po Kumbhamelę — ultramasowego święta, na które ściągają pielgrzymi.

Mewlewi — turecki zakon derwiszów, znany ze słynnego wirującego tańca (od założyciela, Mevlany).

Mokśa — wyzwolenie z cyklu śmierci i reinkarnacji. Mokśię osiągają ludzie umierający nad Gangesem, stąd bierze się osobliwa hinduska instytucja „turystyki śmierci”.

Mudra — gest dłoni w klasycznym tańcu indyjskim, może przekazywać niezwykle subtelne znaczenia.

Musnud — tron Mogołów, prosta, wielka bryła marmuru obłożona poduszkami.

Nadi — łączące ćakry przewody w ciele, którymi przepływa mistyczna energia prana (przyp. tłum.).

Naga sadhu — nagi sadhu, „odziany w przestwór”, aby okazać pogardę dla świata iluzji.

Nakkar chana — ceremonialna brama, z wieżyczką dla witających gości muzyków.

Namaste [namasté] — tradycyjne pozdrowienie lub powitanie, często z towarzyszeniem gestu andźali — lekkiego ukłonu ze złożonymi dłońmi (przyp. tłum.).

Nauć — tradycyjna, półoficjalna impreza z tańcami, służąca rozrywce mężczyzn.

Nimki — pszenne ciasteczka, często z kminkiem, przypominające krakersy, smażone w głębokim tłuszczu (przyp. tłum.).

Paan — dostępna niemal wszędzie mieszanka przypraw, orzechów i łagodnego narkotyku, zawinięta w liść betelu. Barwi dziąsła na czerwono.

Pakora — jedzenie panierowane w przyprawionym cieście i smażone w głębokim tłuszczu (przyp. tłum.).

Pallaw — część sari okrywająca bark, zwykle bogato zdobiona.

Pandal — namiot lub podwyższenie wykonane z tkaniny i bambusa.

Pappadi — chrupiące wafle z pszennej mąki (przyp. tłum.).

Parikrama — obrzędowa ścieżka prowadząca wokół buddyjskiej lub hinduistycznej świątyni; na ogół przemierza się ją w kierunku ruchu wskazówek zegara, czyli zgodnie ze słońcem.

Prasad — święte pożywienie, ofiara z żywności.

Pudźa — modlitwa i ofiara dla bogów.

Purda — segregacja płci w tradycyjnym islamie i hinduizmie.

Puri — pulchny placek smażony w głębokim tłuszczu, często z nadzieniem. Obłędnie kaloryczny, ale pyszny.

Radź — okres brytyjskiego panowania w Indiach (przyp. tłum.).

Rakszasa, rakśasa — mroczny, złośliwy duch-demon (przyp. tłum.).

Ratha Jatra — boska świątynia lub rydwan, wóz Ramy i główny rekwizyt obrzędu Dźagannathy z Orissy. (Od tłumacza: także samo święto i odbywająca się wtedy procesja rydwanów).

Roti — smażony placek.

Saag — danie typu curry z mocno przyprawionego szpinaku i liści gorczycy (przyp. tłum.).

Sad ćid ekam Brahma — mantra ku czci Brahmy-stwórcy (przyp. tłum.).

Sadhu — hinduistyczny asceta, mnich, święty. Kobieta — patrz sadhwi.

Sadhwi — żeński sadhu. Mniszka, która wyrzekła się spraw doczesnych.

Samadhi — najwyższy stan medytacji, ogólny „byt”. Także sanktuarium lub grobowiec świętego.

Sangam — łacha piasku, gdzie spotykają się święte rzeki.

Sańasi (1. mn. Sańasyni) — kapłan(i).

Sathin — na wsi nieoficjalny pracownik społeczny, zwykle kobieta, pełniąca także rolę położnej.

Sati — (obecnie zdelegalizowany) zwyczaj, w myśl którego wdowa składa się w ofierze na stosie pogrzebowym męża. Doniesienia o sati nawet dziś pojawiają się kilka razy w roku, szczególnie w prowincjonalnym Radżastanie.

Satta — pierwotnie: nielegalne zakłady o ceny towarów, obecnie dowolne podejrzane zakłady.