Isaac Asimov - Hoeksteen van de Foundation

De naald van de psychometer bewoog en trilde in een schoksgewijze uitslag.

De ontwikkeling van het geestscherm had geleerden van de Foundation honderdtwintig jaar bezig gehouden in het geheimste van alle wetenschappelijke projecten, wellicht met uitzondering van Hari Seldons eenzame speurtocht naar de mogelijkheid van psychohistorische analyses, destijds. Vijf generaties hadden gezwoegd aan een geleidelijke verbetering van een apparaat, waarvan de werking overigens voor de theoretici nog grotendeels een raadsel was.

Er zou echter geen vooruitgang mogelijk zijn geweest zonder de uitvinding van de psychometer. Deze kon dienen als een gids en toonde in elke stadium de richting en de mate van vooruitgang. Niemand wist uit te leggen hoe het ding werkte, maar alle tekenen wezen erop dat hij het onmeetbare mat en het onbeschrijfbare kwantificeerde. Branno had het gevoel (en dat werd ook door sommigen van de geleerden gedeeld) dat de Foundation op het gebied van de geestbeïnvloeding gelijkwaardig zou zijn aan de Tweede Foundation zodra zij de werking van de psychometer kon verklaren.

Maar dat was iets voor de toekomst. Op dit ogenblik zou het scherm op zichzelf voldoende moeten zijn. Het werd immers in de rug gesteund door een verpletterende overmacht in fysieke bewapening.

Branno zond een boodschap en gebruikte daarvoor een mannelijke stem waaruit alle emotionele bijklanken waren weggefilterd. Het resultaat was ijzig vlak.

‘Bericht voor het schip Heldere Ster en zijn bemanning. U hebt met geweld een schip van de Marine van de Foundation Federatie in bezit genomen, hetgeen een daad van piraterij is. U wordt gesommeerd het schip en uzelf terstond aan ons over te geven. Bij weigering vallen wij aan.’

Het antwoord kwam met een natuurlijk stemgeluid. ‘Burgemeester Branno van Terminus, ik weet dat u aan boord bent. De Heldere Ster werd niet door piraterij verkregen. De legale kapitein, Munn Li Compor van Terminus, heeft mij vrijwillig uitgenodigd aan boord te komen. Ik vraag u een periode van wapenstilstand om enkele zaken te bespreken die voor ons beiden in gelijke mate van belang zijn.’

‘Laat mij het woord voeren, Burgemeester,’ fluisterde Kodell tot Branno.

Zij hief haar hand in een afwerend gebaar. ‘Dat is mijn verantwoordelijkheid, Liono.’

Zij stelde de zender bij en sprak met een stem die nauwelijks minder krachtig en gevoelloos was dan de kunstmatige stem die zojuist gebruikt was.

‘Man van de Tweede Foundation, zie uw positie onder ogen! Als u zich niet onmiddellijk overgeeft kunnen wij uw schip opblazen in minder tijd dan het een lichtstraal kost om van ons schip naar het uwe te geraken — en wij zijn van plan dat ook te doen. Wij zullen daar niets bij verliezen, want u beschikt niet over kennis die het voor ons van belang maakt u in leven te houden. Wij weten dat u van Trantor komt en zodra wij met u hebben afgerekend zullen wij gereed zijn om met Trantor af te rekenen. Wij zijn bereid u een paar ogenblikken te geven om uw zegje te doen, maar aangezien u ons niet veel waardevols te vertellen kunt hebben, zijn wij niet bereid al te lang naar u te luisteren.’

‘Laat mij in dat geval snel ter zake komen,’ zei Gendibal. ‘Uw scherm is niet volmaakt en kan dat ook niet zijn. U hebt het overschat en mij onderschat. Ik kan uw geest in mijn greep nemen en hem sturen. Wellicht niet zo gemakkelijk als wanneer er geen scherm was geweest, maar nog altijd gemakkelijk. Zodra u tracht een of ander wapen te gebruiken zal ik u terstond aanvallen. Daarbij moet u zich het volgende goed voor ogen houden. Zonder scherm kan ik uw geest voorzichtig behandelen en hoef ik geen blijvende schade aan te richten. Nu moet ik echter eerst uw scherm doorboren, iets waartoe ik in staat ben en daarna zal ik niet meer voorzichtig of terughoudend kunnen zijn. Uw geest zal evenzeer worden verbrijzeld als het scherm, en dat effect zal onomkeerbaar zijn. Met andere woorden: u kunt mij niet tegenhouden, maar anderzijds kan ik u wel stoppen als ik word gedwongen iets te doen wat erger is dan u doden. U zult dan een geestloos lichaam zijn. Wilt u dat riskeren?’

‘U weet dat u niet kunt wat u zegt,’ zei Branno.

‘Wilt u dan het risico lopen van de gevolgen die ik u heb beschreven?’ vroeg Gendibal met een air van koele onverschilligheid.

Kodell boog zich naar Branno toe en fluisterde: ‘In Seldons Naam, Burgemeester…’

Gendibal zei (niet onmiddellijk, want licht en alles wat met lichtsnelheid reisde had een goede seconde nodig om de afstand tussen de twee schepen te overbruggen): ‘Ik volg uw gedachten, Kodell. U hoeft niet te fluisteren. Ik volg ook de gedachten van de Burgemeester. Zij aarzelt, dus u hebt nog geen reden om al meteen in paniek te zijn. En het blote feit dat ik dit weet is al een duidelijk bewijs dat uw scherm lekt.’

‘Het kan krachtiger worden gemaakt,’ zei de Burgemeester uitdagend.

‘Dat geldt ook voor mijn geestvaardigheid,’ zei Gendibal.

‘Maar ik zit hier op mijn gemak en gebruik alleen elektrische energie om het scherm intact te houden, en ik beschik over genoeg energie om dat scherm gedurende zeer lange tijd in stand te houden. U moet psychische energie gebruiken om het scherm te doordringen en u zult vermoeid raken.’

‘Ik ben niet moe,’ zei Gendibal. ‘Op dit ogenblik is geen van u beiden in staat een order te geven aan een bemanningslid van uw schip of aan een bemanningslid van enig ander schip. Ik kan dat voor elkaar krijgen zonder uw geest schade aan te doen, maar u moet niet proberen onverhoeds aan die controle te ontsnappen, want als ik dan mijn inspanning navenant moet vergroten, zult u de door mij al beschreven gevolgen aan den lijve ondervinden.’

‘Ik zal wachten,’ zei Branno. Zij legde haar handen op haar schoot en wekte de indruk over een onverzettelijk geduld te beschikken. ‘U zult moe worden. Ik zal dan geen opdracht geven u te vernietigen, want u bent dan onschadelijk geworden. Mijn order zal zijn de hoofdvloot van de Foundation naar Trantor te sturen. Als u die planeet wilt redden, moet u zich nu overgeven. Uw organisatie zal een tweede vernietigingsgolf niet overleven — anders dan de eerste, de Grote Plundering.’

‘Ziet u niet in, Burgemeester, dat ik, als ik moe word, wat niet zal gebeuren, mijn wereld op simpele manier kan redden door u te vernietigen voordat mijn vermogen om dat te doen te ver is verminderd?’

‘Dat zult u niet doen. Het is uw hoofddoel dat het Seldon Plan wordt gevolgd. Het doden van de Burgemeester van Terminus zou een geweldige slag zijn voor het prestige en de betrouwbaarheid van de Eerste Foundation. Dat zou zijn macht enorm verminderen en allerlei van zijn vijanden aanmoedigen, hetgeen zou leiden tot een breuk in het Plan die voor jullie bijna even erg is als een vernietiging van Trantor. U kunt zich maar beter overgeven.’

‘Bent u van plan te gokken op mijn onwil u te doden?’

Branno’s boezem rees toen zij diep inademde, en daalde toen zij langzaam uitademde.

‘Ja,’ zei ze vervolgens met vaste stem.

Kodell, die naast haar zat, verbleekte.

Gendibal staarde naar de gestalte van Branno zoals die in de ruimte vlak voor de wand werd geprojecteerd. Het beeld was tengevolge van het geestscherm enigszins bibberend en onscherp. De man naast haar was zo nevelig dat zijn gezicht nauwelijks te herkennen was, want Gendibal wilde aan hem geen energie verspillen. Hij moest zich concentreren op de Burgemeester.

Uiteraard had zij op haar beurt geen beeld van hem. Zij kon bijvoorbeeld onmogelijk weten dat ook hij gezelschap had. Zij kon niets afleiden uit zijn gezichtsuitdrukking, zijn lichaamstaal. In dit opzicht was zij in het nadeel.

Alles wat hij had gezegd was waar. Hij kon haar uitschakelen ten koste van een uiterste geestelijke krachtsinspanning, maar als hij dat deed zou hij niet kunnen verhinderen dat haar geest onherstelbaar werd beschadigd.