Isaac Asimov - Hoeksteen van de Foundation

‘Slim, Liono, slim — maar vergeefse hoop. Ik ben bij te veel Burgemeesters de werkelijke macht achter hun troon geweest om het plausibel te maken dat ik een dergelijk verschijnsel zou kunnen toelaten tijdens mijn eigen Burgemeesterschap.’

‘We zullen zien.’

‘Nee, dat zullen we niet. Zulke historische oordelen worden pas geveld lang na onze dood. Ik maak mij echter geen zorgen. Niet over mijn plaats in de geschiedenis en evenmin over dat daar.’ Zij wees naar het scherm.

‘Het schip van Compor,’ zei Kodell. inderdaad, Compors schip,’ zei Branno, ‘maar zonder dat Compor aan boord is. Een van onze verkenningsschepen nam de wisseling van bemanning waar. Compors schip ontmoette een ander schip. Twee mensen van dat schip stapten over naar dit schip en Compor zelf begaf zich kort daarna naar het vreemde schip.’

Branno wreef zich in haar handen. ‘Trevize heeft zijn rol uitstekend vervuld. Ik wierp hem de ruimte in om als bliksemafleider te dienen en dat is precies wat hij heeft gedaan. Hij trok de bliksem aan. Het schip dat Compor ontmoette was er een van de Tweede Foundation.’

‘Ik vraag mij af hoe u daar zeker van kunt zijn,’ zei Kodell. Hij haalde zijn pijp te voorschijn en begon die langzaam te stoppen met tabak.

‘Omdat ik mij altijd al heb afgevraagd of Compor niet onder de invloed van de Tweede Foundation verkeerde. Zijn leven verliep te gladjes. Voor hem verliep altijd alles precies naar wens. En bovendien was hij een kei in jaagtochten door de hyper-ruimte. Zijn verraad tegenover Trevize kan gemakkelijk worden uitgelegd als een alledaagse stap van een ambitieus man, maar hij deed het met een zo overbodige grondigheid dat het leek alsof er méér op het spel stond dan alleen persoonlijke ambitie.’

‘Allemaal gissingen, Burgemeester!’

‘Aan de gissingen kwam een einde toen hij Trevize even gemakkelijk na meervoudige Sprongen bleek te kunnen volgen als na een enkele Sprong.’

‘Hij beschikte over de hulp van de computer, Burgemeester.’

Maar Branno wierp haar hoofd naar achteren en lachte.

‘Mijn beste Liono, jij hebt het zo druk met het bedenken van ingewikkelde intriges dat je uit het oog verliest hoe doelmatig soms juist heel simpele maatregelen kunnen zijn! Ik heb Compor uitgezonden om Trevize te volgen, niet omdat het nodig was Trevize te volgen. Dat was toch nergens voor nodig? Ook al zou hij zijn acties nog zo graag verborgen willen houden, Trevize zou onvermijdelijk sterk de aandacht trekken op elke niet-Foundation planeet die hij bezocht. En in noodgevallen zou hij zich onmiddellijk tot vertegenwoordigers van de Foundation wenden om hulp te krijgen, zoals op Sayshell trouwens gebleken is. Op die manier zouden wij voortdurend van al zijn gangen meteen op de hoogte zijn — Compor of geen Compor.’

‘Nee,’ zo vervolgde zij op peinzende toon, ‘Compor werd er op uitgestuurd om Compor te testen. En daarin zijn we geslaagd, want we hebben hem met opzet een defecte computer gegeven. De gebreken waren niet zodanig dat de computer het schip niet meer kon besturen, maar volstrekt toereikend om te verhinderen dat de computer hem zou kunnen helpen bij het volgen van een meervoudige Sprong. En toch wist Compor daar zonder moeite in te slagen.’

‘Ik merk dat er veel is wat u mij niet vertelt, Burgemeester, tot u de tijd gekomen acht om dat alsnog te doen.’

‘Ik houd alleen dingen voor je achter, Liono, als ik weet dat het geen kwaad kan dat je ze niet weet. Ik bewonder je en gebruik je, maar mijn vertrouwen wordt afgeperkt door scherpe grenzen, zoals omgekeerd ook jouw vertrouwen tegenover mij — en neem maar niet de moeite dat te ontkennen!’

‘Dat zal ik niet doen,’ zei Kodell droog, ‘en op een goede dag, mevrouw de Burgemeester, zal ik zo vrij zijn u daaraan te herinneren. Maar ondertussen: zijn er misschien nog andere dingen die ik moet weten? Dat schip dat Compor ontmoette, wat was dat voor een schip? Als Compor bij de Tweede Foundation hoort, geldt dat waarschijnlijk ook voor dat schip.’

‘Het is altijd een genoegen met jou te spreken, Liono. Jij hebt de dingen snel door. Weet je, de Tweede Foundation doet geen moeite om zijn sporen te verbergen. Als zij het nodig vinden ze alsnog uit te wissen, beschikken zij altijd over methoden om dat voor elkaar te brengen. Een Tweede Foundationist zou het nooit in zijn hoofd halen om bij wijze van vermomming een schip van andermans makelij te gebruiken, ook al zouden zij weten hoe exact wij de herkomst van een schip kunnen bepalen op basis van zijn energiepatroon. Zij zouden die kennis altijd weer kunnen verwijderen uit de geest van degenen die haar hadden verworven, dus waarom de moeite genomen zich te verstoppen? Welnu, ons verkenningsschip was in staat binnen enkele minuten de herkomst vast te stellen van het schip dat Compor ontmoette.’

‘En ik neem aan dat de Tweede Foundation die kennis straks uit onze geest zal wegwissen?’

‘Als ze dat kunnen,’ zei Branno. ‘Maar misschien zullen ze ontdekken dat er een paar dingen zijn veranderd.’

‘Daarstraks zei u dat u wist waar de Tweede Foundation is,’ zei Kodell. ‘U wilde eerst Gaia onder handen nemen, en daarna Trantor. Ik leid hieruit af dat het andere schip afkomstig was van Trantor.’

‘Dat is juist. Verbaast je dat?’

Kodell schudde traag zijn hoofd. ‘Achteraf gezien niet. Ebling Mis, Toran Darell en Bayta Darell bevonden zich alle drie op Trantor toen het Muildier werd gestopt. Arkady Darell, Bayta’s grootmoeder, was op Trantor geboren en bevond zich op Trantor, naar gezegd wordt, toen de Tweede Foundation zelf werd gestopt. Volgens haar verslag van de gebeurtenissen werd er een sleutelrol gespeeld door een zekere Preem Palver, een Trantoriaanse handelaar, die telkens precies op de juiste momenten opdook. Ik denk dat het eigenlijk wel voor de hand lag dat de Tweede Foundation zich op Trantor bevond. Trouwens, ook Hari Seldon zelf woonde daar toen hij de twee Foundations stichtte.’

‘Heel voor de hand liggend, ja, alleen heeft niemand de mogelijkheid geopperd. Daar heeft de Tweede Foundation wel voor gezorgd. Dat is wat ik bedoelde toen ik zei dat zij hun sporen niet hoeven te verbergen. Zij kunnen er gemakkelijk voor zorgen dat er niemand naar die sporen kijkt. En ze kunnen de herinnering aan die sporen achteraf zonder moeite uit iemands geest verwijderen.’

Kodell zei: ‘Laat ons in dat geval niet te snel in een richting zoeken waarvan zij misschien juist willen dat we er zoeken. Hoe denkt u dat het kwam dat Trevize kon concluderen tot het bestaan van de Tweede Foundation? Waarom heeft de Tweede Foundation dat niet verhinderd?’

Branno stak haar knokige vingers op en telde: ‘Ten eerste is Trevize een zeer ongebruikelijke man. Ondanks zijn evidente onvermogen tot voorzichtigheid heeft hij iets speciaals, al ben ik er nog niet precies achter wat dat is. Hij is misschien een heel bijzonder geval. Ten tweede was de Tweede Foundation in elk geval wel op de hoogte. Compor was Trevize meteen op het spoor en hij heeft dat aan mij gerapporteerd. Ze hebben erop vertrouwd dat ik Trevize wel zou stoppen, zonder dat de Tweede Foundation tot openlijke inmenging hoefde over te gaan. Ten derde: toen ik niet precies reageerde zoals zij hadden verwacht — geen executie, geen gevangenis, geen geheugenwissing, geen psychische sonde in zijn brein — en hem alleen maar de ruimte in stuurde, is de Tweede Foundation een stap verder gegaan. Zij gingen tot rechtstreekse bemoeienis over door een van hun schepen achter hem aan te sturen.’

En met onderdrukt genoegen voegde zij eraan toe: ‘Ha, wat een voortreffelijke bliksemafleider!’

‘En wat is onze volgende stap?’ vroeg Kodell.

‘We gaan die Tweede Foundationist die we nu tegenover ons hebben, uitdagen. Om je de waarheid te zeggen: al op dit moment bewegen wij ons kalmpjes in zijn richting.’