Fritz Leiber - De zwerver

‘Om zijn beleidslijnen tot een enkele verklaring te comprimeren: het doel van de kosmische regering is het conserveren van intelligentie tot de kosmos sterft. Er was eens een tijd dat dit “eeuwig” betekende, maar nu zien we in dat het betekent: tot de hoeveelheid geest een maximum heeft bereikt, tot alle materie die kan worden gebruikt in zodanige vorm is gebracht dat het dienstbaar is aan intelligentie, totdat de entropie is omgekeerd, in de grootst mogelijke mate binnen de beperkingen van dit heelal.

‘Zij beschouwen dit als het millennium. Wij zien het als de dood.

‘Mijn mensen zijn de Wilde Mensen — de jongere rassen, rassen zoals het mijne, dat is voortgekomen uit afzonderlijk jagende doders, die altijd dicht bij de dood hebben geleefd en meer waarde hechten aan stijl dan aan geborgenheid, meer aan vrijheid dan aan veiligheid; rassen met een hartstochtelijke sadistische streek; of koel-wetenschappelijke rassen, die kennis bijna meer waard vinden dat het leven.

‘Wij stellen groei boven onsterfelijkheid, avontuur boven veiligheid. Grote risico’s en gevaren hinderen ons niet.

‘Wij willen op grotere schaal in de tijd reizen. Niet alleen het verleden waarnemen, maar het veranderen, het rijker maken, de talloze doden doen herleven, in tientallen — honderden! — tegenwoordige tijden leven en niet alleen maar in één, teruggaan naar het begin en de zaak opnieuw inrichten.

‘Ook de toekomst willen wij onderzoeken en verkennen, niet alleen om ons ervan te vergewissen dat er daar een behaaglijk haardvuur aan het uitgaan is — Intelligentie in zijn laatste bed en zieltogend. Wij zouden een nieuwe kosmos laten ontstaan om in te leven!

‘Wij willen de geest beter leren kennen — die verfrommelde regenboog in onze schedels. Hoewel telepathie en psi alledaagse affaires zijn geworden weten wij nog altijd niet of er geen andere werelden zijn aan de andere zijde van de collectieve binnenste duisternis — en hoe we die moeten bezoeken, een nimmer gedurfde droom.

‘Wij zouden dat alles veranderen: de rijken van de geest als vreemde werelddelen verkennen, ze als de ruimte bezeilen, ontdekken of al onze geesten als kleine schelpjes op de kusten rusten van dezelfde zwarte, door stormen geteisterde zee van het onderbewuste. Misschien liggen er in die richting werelden waar niemand ooit voet heeft gezet. Ook willen wij machines hebben die gedachten verwezenlijken — weer een karweitje waar niemand ooit aan heeft gedacht.

‘Maar eerst en vooral zouden wij de ultraruimte openleggen — die niet alleen maar gebruiken voor snelle tochtjes langs de kust, alleen de brandingrijke randen bevaren en altijd in zicht blijven, hoe dan ook, van de kusten en stranden van onze eigen kosmos… wij willen stoutmoedig wegzeilen over de rand van het heelal naar de onbekende verten met zijn zwaardere stormen. Dat is een taak voor hele melkwegen, niet voor planeten — of het er een of honderd zijn — maar als het moet zullen we onze kansen wagen.

‘Wij zijn van mening dat er naast de onze talloze kosmossen in de wervelende leegheid van de ultraruimte meereizen — miljarden, triljoenen flarden in de tornado, miljarden, triljoenen sneeuwvlokken in de storm. Dit zullen geen kosmossen als de onze zijn, denken wij, maar gebouwd van andere fundamentele deeltjes — of helemaal geen deeltjes, maar voortdurend veranderende continuïteiten. Solide werelden of gaten erin. Werelden zonder licht. Werelden waarin het licht even traag beweegt als gesproken woorden of snel als gedachten. Werelden waarin stukjes materie van gedachten leven, zoals hier de geest van moleculen schijnt te leven.

‘Werelden zonder scheidingsmuur tussen geest en geest, en werelden die meer op de gevangeniscellen lijken van de onze dan de onze. Werelden waar de gedachte echt is en elk beest een god. Een vloeibaar universum — zijn planeten als bellen — en werelden die zich vertakken in de tijd als reusachtige ranken.

‘Werelden waarin de ruimte doortrokken is met spinrag in plaats van met sterren — een kosmos van takken of wegen. Een kosmos met massiviteit maar zonder zwaartekracht, werelden met meer en minder dimensies dan de onze, werelden waar elke fundamentele wet anders is — kleurschalen van universa, spektra van schepping.

‘Of als we geen werelden vinden in de ultraruimte, dan bouwen we ze daar! — dan scheppen we het oerdeeltje dat een kosmos baart, een kosmos die uit deze losbarst als een pop van een insect, ongeacht of deze kosmos wordt vernietigd. ‘Dat zijn onze grotere doelstellingen. Onze kleinere: een afscherming voor alles dat we doen. Privacy voor onze planeet en onze gedachten. Wapens in de mate waarin we ze nodig hebben. Vrije research, zo geheim als we willen. Geen inspecties! Het recht om onze planeet te brengen waar we willen, ook al wacht er daar geen baan voor ons waarvoor we de huur hebben betaald. Het recht om tussen de sterren te wonen als we dat verkiezen, daarbuiten in de kille, zonloze duisternis, en de interstellaire waterstof opbranden alsof het gras is — of wonen in de ruimte-oceanen tussen de melkwegen als eilanden. Het recht om altijd door de ultraruimte te reizen, dat nu aan de regering en de politie is voorbehouden. Het recht om een risico te nemen, het recht om te lijden. Het recht om niet-wijs te zijn, het recht om te sterven.

‘Deze doelstellingen staan de regering niet aan, die elke bange muis en vallende mus even veel waard vindt als de vurige tijger. De regering wil bij elke zon een politiestation met blauw zwaailicht, een straatsmeris rond elke planeet, patrouillewagens in het duister tussen de sterren — overal dienders, zodat de maagdelijke, diamanten, lichtende sterren vervagen.

‘Millennia geleden begon de regering aan onze vrijheden te knagen — wij Wilden, wij Recalcitranten, wij Ongetemden. We verenigden ons op één eigen planeet, verwierven enig prestige en macht, hielden onze schermen in stand, leefden onze eigen levens, schenen terrein te winnen — en ontdekten dat we onszelf tot een enkel, makkelijk doelwit voor de politie hadden gemaakt.

‘Een eeuw geleden moesten we allemaal terechtstaan. Weldra werd het duidelijk dat men zich tegen ons keerde: geen privacy, geen geheime research, geen reizen in de ultraruimte, geen kans om zelf de problemen van het heelal op te lossen.

‘Moesten we ons overgeven — of sterven? We namen de benen en vluchtten.

‘Sindsdien is het een nimmer eindigende jacht geweest. De Hemelhonden zijn ons altijd op het spoor: onze planeet wordt achtervolgd door nimmer vermoeid rakende planeten. In de hele kosmos is voor ons geen veilige plaats. Geen uithoek in alle melkwegen is ver genoeg, behalve de ultrastorm die wij niet kunnen beheersen — de orkaan van de werkelijkheid.

‘Denk eens aan de zee als de ultraruimte, zijn oppervlak als het heelal dat we kennen, zijn schepen de planeten, en wij een duikboot.

‘We komen boven bij een eenzame zon die nog niet is dichtgebouwd met planeten. Dan verschijnen zij, en wij moeten weer onderduiken. Soms blijven we te lang, moeten we een gevecht leveren voor we in de wrede duisternis van de leegte verdwijnen. Als afleidende manoeuvre hebben we alleen al drie zonnen opgeblazen! Die nova’s bevinden zich in verre melkwegen. Misschien hebben we een planeet gedood: dat kunnen we niet zeker weten.

‘Soms sluiten onze koudbloedige achtervolgers een wapenstilstand en smeken ze ons, en doen ze ons voorstellen voor ze hun dodende stralen en bommen op ons richten — in de hoop dat wij de booglamp van de rede — hun rede — zullen zien, die altijd boven de kosmische gevangenis schijnt.

‘Tweemaal hebben we alles op het spel gezet om een nieuwe kosmos te vinden — we maakten los in de ultraruimte en zeilden blindelings weg. Maar door een of andere gril van de ultrawindvlagen werden we teruggebracht naar dit zelfde universum — een betoverd doornen woud rond een kasteel, of een tunnel die door een gemene streek van de ruimte uitkwam in dezelfde gevangenis vanwaar hij was gegraven. Wij zijn de Van der Decken-Planeet van de Kosmos, op weg op onze dooltocht rond het heelal — maar altijd komt dan de onvermoeibare achtervolging langs de valse krommen van de ultraruimte.