Ray Bradbury - Marsga hujum

— Anovi jinnini aytayapsanmi? Spender. Uchchiga chiqqan mal’un. Ha, kapitan Uaylderga kelsak…

Aytishlaricha, Yupiterga uchib ketganmish. Katta odam bo‘lib ketganmish. Yanglishmasam Mars ham uning abjag‘ini chiqardi. Naq onasini uchqo‘rg‘ondan ko‘rdi, xudo haqi. Agar omadi chopsa, Yupiter va Plutondan yigirma yildan keyin qaytib keladi. U yerda lom-mim deyishga ham tili aylanmay qoladi.

Tilni tiyish nimaligini o‘shanda biladi. Ana shunaqa. U yerda u sovuqdan qotib o‘ladi, men-chi, bu yerda, ko‘rdingmi, nimalar qilib oldim! Kiroyi joy degani bundoq bo‘libdi-da!

Ikki tashlandiq tosh yo‘l shu yerda tutashib, zulmat ichiga g‘oyib bo‘lgancha shu yerda ayrilar edi.

Nah chorrahaning o‘zida Sem Parkxill shishgan quroq-quroq alyuminiydan yasalgan inshoot qad ko‘tarib turardi. U oppoq nurga chulg‘anib, avtomat-radiola o‘kirigidan titrardi.

Singan shishadan yasalgan Yo‘lak chekkasidagi shisha parchalaridan yasalgan bordyurni to‘g‘rilash uchun u egildi. Shishani u tog‘lardagi qadimgi Mars binolaridan ushatib kelgandi.

— Ikki sayyoradagi eng yaxshi qaynoq sosiskalar! Marsdagi birinchi sosiskafurushlar! Piyoz, qalampir, xantal — hammasi oliy sifatli! Qani endi meni birov noshud deb aytib ko‘rsin-chi! Ana sizga ikkita shoh ko‘cha, ana o‘lik shahar, hov anavi yerda esa, konlar. 101 Settlment yuk mashinalari sutkasiga 24 soat yonimizdan o‘tib turadi. Qani ayt-chi, yomon joy tanlabmanmi?

Xotini oyoqlariga qarar edi.

— Ishchilari bor bu o‘n ming yangi raketa Marsga uchib kelayapti deb o‘ylaysanmi? — dedi xotini nihoyat.

— Bir oyga qolmaydi, — ishonch bilan javob berdi u. — Nega labingni burasan?

— Men anovi Yerdagi odamlarga unchalik ishonmayman, — javob berdi ayol. — Qachon o‘n ming raketa va yuz ming meksikalik va xitoyliklarni o‘z ko‘zim bilan ko‘raman, o‘shanda ishonaman.

— Xaridorlar, — sem Parkxill bu so‘zni salmoqlab aytdi. — Yuz ming och mijoz!

— Ishqilib, atom urushi bo‘lmasin-da, — asta dedi ayol osmonga qarab. — Bu atom bombalar menga sira tinchlik bermayapti. Yerda shunchalik ko‘p to‘planib qolganki, har narsa bo‘lishi hech gap emas.

Sem hm deb qo‘ydi-da, supurishda davom etdi.

Ko‘zining qiri bilan u moviy miltillashini payqab qoldi. Uning orqasida havoda nimadir shovqinsiz parvoz qilmoqda edi. Xotinining ovozi qulog‘iga chalindi:

— Sem, seni oshnang so‘rab keldi.

Sem o‘girildi va havoda chayqalib turgan niqobni ko‘rdi.

— Yana kelibdi! — dedi Sem supurgini ko‘ndalang ushlagancha.

Niqob bosh irg‘adi. U zangori shishadan yasalgan bo‘lib, ingichka bo‘yin ustida turardi, pastda nafis sariq shoyi libos shamolda hilpirardi. Libos ichidan xuddi to‘rday shaffof ikkita kumush qo‘l chiqib turardi. Og‘iz o‘rnida niqobda ensiz o‘yiq bo‘lib, undan musiqa sado chiqardi, qo‘llar, niqob, libos esa goh tepaga, goh pastga mayin tushib-chiqib turardi.

— Mister Parkxill, men siz bilan gaplashgani keldim yana, — dedi niqob ostidan ovoz.

— Bu yerda qorangni ham ko‘rmay deb aytgan edim-ku! — o‘shqirdi Sem. — Yo‘qol, bo‘lmasa Kasalni qo‘yib yuboraman!

— Kasal menda allaqachon bo‘lgan, — javob berdi ovoz. — Tirik qolganlardan bittasi menman.

Men juda uzoq yotdim.

— O’zingning tog‘ingga daf bo‘l-da, ko‘rsatgan joydan qimir etmay o‘tir. Nega bu yerga kelib, menga yopishib olasan! He yo‘q-be yo‘q. Tag‘in kunda ikki marta-ya.

— Biz sizga yomonlik qilmaymiz.

— Lekin men sizlarga yomonlik qilaman! — dedi Sem depsinib.

— Men xorijliklarni yomon ko‘raman. Marsliklarni ham yomon ko‘raman. Shu paytgacha bittasini ham ko‘rganim yo‘q. Ko‘rib ham nima qilardim. Shuncha yil allaqaerga yashirinib o‘tirishsin-da, endi birdaniga men ularga kerak bo‘lib qolay, voy tovba! Meni tinch qo‘ying!

— Sizda muhim ishimiz bor, — dedi moviy niqob.

— Agar Yerni aytayotgan bo‘lsangiz, u meniki. Men u yerda sosiskaxonani o‘z qo‘lim bilan qurganman.

— Yerga kelganda, gapingiz bir hisobdan to‘g‘ri.

— Gap bunday, og‘ayni, quloq sol, — javob berdi Sem. — Men o‘zim Nyu-Yorkdanman. Bu katta shahar; u yerda menga o‘xshaganlardan yana o‘n milliontasi bor. Sizlar marsliklar bor-yo‘g‘i yigirma yo o‘ttiz nafar qolgansizlar. Sizlarda shaharlar yo‘q, tog‘ma-tog‘ kezib yurasizlar, na hokimiyat, na qonun bor. Tag‘in sen menga Yerdan gap ochganingga o‘laymi? Shuni qulog‘ingga quyib ol: “Eski yangiga joyni bo‘shatib berishi kerak, yaxshilikcha o‘z yo‘limizdan ketaylik, yonimda to‘poncha bor, mana u. Bugun ertalab sen ketishing bilan men uni olib, o‘qlab qo‘yganman.

— Biz marsliklar — telepatlarmiz, — dedi sovuqqonlik bilan moviy niqob. — O’lik dengizning narigi tomonida shaharlaringizdan bittasi bilan biz aloqa o‘rnatganmiz. Siz bugun radioni eshitdingizmi?

— Mening piryomnigim zanglab qolgan.

— Demak, siz hech narsadan bexabarsiz. Juda muhim yangiliklar bor. Yerga daxldor.

Kumush qo‘l bir harakat qilgan edi, unda bronza go‘shak paydo bo‘ldi.

— Yo‘q demasangiz, men buni sizga ko‘rsataman.

— To‘pponcha! — asta qichqirib yubordi Sem Parkxill.

G’ilofdan to‘pponchasini oldi-da, u tumanli qiyofaga, libosga, moviy niqobga qarab o‘t ochdi.

Niqob bir lahza havoda qotib qoldi. So‘ng shoyi libos shitirladi-da, qatma-qat mayin taxlanib-taxlanib, xuddi mo‘‘jaz tsirk chodiriday yerga quladi, kumush qo‘llar tosh terilgan yo‘lakni tirnadi. Va niqob oppoq suyak va mato uyumi ustini unsiz qoplab oldi.

Semning nafasi ichiga tushib ketdi.

Xotini chayqalgancha marslikning jasadi ustida turardi.

— Bu qurol emas, — dedi ayol egilib bronza go‘shakni olar ekan. — Bu xat bo‘lsa kerak. U senga ko‘rsatmoqchi bo‘lgan. Xat qandaydir ilon alifbosida yozilgan, qara — hammasi bir xil moviy ilon. Men bu belgilarni o‘qiy olmayman. Sen-chi?

— Yo‘q.

— Bu marscha piktogrammalardan nima foyda, tashlab yubor! — U atrofga o‘g‘rilardek alanglab qaradi. — Tag‘in boshqalari ham bostirib kelib qolmasin! Uni tezroq ko‘zdan yo‘qotish kerak. Qani, belkurakni ber-chi!

— Nima qilmoqchisan?

— Ko‘maman, boshqa nima qilardim?

— Uni o‘ldirmaslik kerak edi.

— Nachora, xato qildim. Bo‘la qol!

Ayol unga indamay belkurakni olib kelib berdi.

Soat sakkizlarga yaqin Sem Parkxill qaytib keldi va sosiskaxona oldidagi maydonchani aybdorlarcha supurishga tutindi. Xotini qo‘llarini ko‘kragiga qo‘yib, nur tushib turgan eshik oldida turardi.

— Chakki bo‘ldi-da, — dedi er.

U xotiniga bir qarab qo‘yib, ko‘zini chetga oldi. — Ko‘rding-ku o‘zing, tasodifan shunday bo‘lib qoldi, vaziyat shunaqa bo‘lib qoldi.

— Ha, — dedi xotin.

— U qurolni olganida g‘azabdan o‘zimni tutolmadim.

— Qanaqa qurol?

— Shunchaki, menga qurol bo‘lib ko‘rindi-da! Afsus, afsus! Yana necha martalab takrorlashim kerak!

— Jim! — dedi Elma barmog‘ini labiga qo‘yib. — Jim!

— Menga baribir, — dedi Sem. — Men bir o‘zim emasman. Bir nima bo‘lgudek bo‘lsa, bugun “Settelmenlik yerliklar, inkorporeyted” men tomonda! — U nafrat bilan pishqirib qo‘ydi. — Marsliklar kulsa undan nari…

— Katta gapirma, — uning so‘zini bo‘ldi Elma.

Sem qurib qolgan dengiz tomonga qarab qo‘ydi. U supurgini qo‘lidan tashlab yubordi, so‘ng yana oldi; u angrayib turardi. Lablaridan moshdekkina so‘lak tomchisi uzilib tushdi-da, shamolda uchib ketdi. Birdan a’zoi badani titray boshladi.

— Elma! Elma! Elma! — deb yubordi u.

— Ana kelishdi, — dedi Elma. Ko‘hna dengiz tubidan xuddi moviy arvohlardek moviy tutunlar kelardi, moviy yelkanlar ostida o‘n-o‘n ikkitacha baland Mars qum kemalari sirpanib kelardi.