Arthur Clarke - Pierworodni

Ale Procyon się zmienił. A planeta, którą dotąd żywił, ginęła.

Kiedy Świadek urósł, nauczył się zadawać pytania.

— Dlaczego jestem sam? Dlaczego nie ma innych takich jak ja? Dlaczego nie mam się z kim bawić?

— Bo stoimy w obliczu wielkiej tragedii — powiedział ojciec. — Wszyscy. Cały nasz świat. To te słońca, Świadku. Coś jest z nimi nie tak.

Olbrzymi towarzysz Procyona, Procyon A, niegdyś był gwiazdą zmienną.

Kiedy był młody, świecił niezmiennie. Ale „popioły” helowe wytwarzane w reaktorze termojądrowym, w którym spalał się wodór, powoli gromadziły się w jego jądrze. Uwięzione ciepło unosiło warstwę helu i ogromny ciężar gazu znajdującego się ponad nią, gwiazda powoli puchła aż uwięzione ciepło wypływało na zewnątrz i gwiazda znów się zapadała. Po czym pułapka helowa tworzyła się znowu.

W ten sposób starzejąca się gwiazda stała się gwiazdą zmienną, co kilka dni puchnąc i zapadając się na przemian. I te wielkie gwiezdne oscylacje przyczyniły się do powstania życia.

Kiedyś, zanim Procyon stał się gwiazdą zmienną, planeta przypominała Europę, księżyc Jowisza — słony ocean uwięziony pod stałą skorupą lodową. Istniało w nim życie, karmiące się wewnętrznym ciepłem i złożonymi minerałami, które wydobywały się z rdzenia planety. Ale zamknięte w wodnej ciemności formy życia nigdy nie rozwinęły w sobie wielkiej inteligencji.

Jednak pulsacje gwiazdy zmieniły całą sytuację.

— Co cztery dni lód pęka, tworząc krę — wyjaśnili Świadkowi rodzice. — Wtedy można wydostać się z morza. I tak uczyniliśmy. Nasi przodkowie zmienili się, nauczyli się oddychać powietrzem, znacznie bogatszym w tlen niż woda morska. Nauczyli się też wykorzystywać możliwości, jakie niesie suchy ląd. Na początku po prostu wypływali na zewnątrz, dzięki czemu mogli spokojnie parzyć się i chronić młode przed wygłodniałymi stworzeniami morskimi. Ale później…

— Tak, tak — przerwał Świadek niecierpliwie. Już znał tę historię. — Narzędzia, umysły, cywilizacja.

— Tak. Ale rozumiesz, że wszystko, co mamy — nawet nasze umysły — zawdzięczamy pulsowaniu naszego słońca. W wodzie już nawet nie potrafimy się rozmnażać, musimy mieć dostęp do lądu.

Świadek podsunął:

— A teraz…

— A teraz to pulsowanie ustało. Zmniejszyło się niemal do zera — powiedział ojciec.

— I nasz świat ginie — ze smutkiem dodała matka.

Teraz światło słoneczne już nie osiągało dawnej wartości szczytowej, nie wystarczało do stopienia lodu. Maszyny pozwalały utrzymać część otworów w pokrywie lodowej. Ale wobec braku mechanizmu mieszania się powietrza na powierzchni oceanu gromadziła się warstwa dwutlenku węgla.

Po kilku stuleciach wyspy przestały się nadawać do zamieszkania.

— Staliśmy się istotami wodno-lądowymi — powiedziała matka. — Jeżeli nie będziemy mogli wydostać się na ląd…

— Konsekwencje — powiedział ojciec — są oczywiste. I było tylko jedno możliwe wyjście.

W przeciwieństwie do ludzi rasa Świadka nigdy nie osiągnęła epoki podróży kosmicznych. Nie dysponowała sposobem walki z tą katastrofą, tak jak ludzie, którzy zbudowali tarczę, aby zabezpieczyć się przed burzą słoneczną. Stanęli w obliczu nieuchronnej zagłady.

Ale nie chcieli się z tym pogodzić.

— Po prostu mamy coraz mniej dzieci — powiedziała matka.

Długość życia jednego pokolenia tych istot była znacznie krótsza niż w wypadku ludzi. Z upływem czasu populacja tych istot zmniejszyła się do tego stopnia, że kiedy urodził się Świadek, na całym świecie pozostało ich jedynie kilkadziesiąt, podczas gdy kiedyś były miliony.

— Rozumiesz, dlaczego to zrobiliśmy — powiedziała matka. — Jeśli dziecko nie istnieje, nie może cierpieć. To nie jest takie złe — powiedziała z rozpaczą. — Przez większość pokoleń można mieć jedno dziecko. I ofiarować mu miłość.

Ojciec powiedział:

— Ale w ostatnim pokoleniu…

Świadek powiedział ponuro:

— W tym ostatnim pokoleniu urodziłem się tylko ja.

Świadek był ostatnim dzieckiem, jakie urodziło się w tym świecie. I miał bardzo ważne zadanie do wykonania.

— Gwiazdy to prymitywne bestie — powiedział ojciec. — Och, wiele pokoleń naszych astronomów trudziło się, aby zrozumieć szczególny mechanizm wewnętrzny, który sprawia, że nasze olbrzymie słońce pulsuje. I w końcu zrozumieli to. Łatwo było pojąć, jak pulsowanie się zaczęło. Ale bez względu na to, jak bardzo skomplikowany model wymyślali teoretycy, nigdy nie zdołali znaleźć sposobu zatrzymania pulsowania gwiazdy.

Rodzice pozwolili Świadkowi się nad tym zastanowić.

— Och — powiedział. — To było celowe działanie. Ktoś to uczynił. — Świadek zdumiał się. — Dlaczego? Dlaczego ktoś miałby uczynić coś tak okropnego?

— Nie wiemy — powiedział ojciec. — Nawet nie potrafimy odgadnąć. Chociaż próbowaliśmy. I tutaj zaczyna się twoja rola.

Stacje nasłuchowe zostały utworzone na wielu wyspach planety. Zainstalowano zespoły teleskopów czułych na światło widzialne, fale radiowe i inne części widma promieniowania, były tam detektory neutrin, fal grawitacyjnych oraz mnóstwo jeszcze bardziej egzotycznych urządzeń nasłuchowych.

— Chcemy wiedzieć, kto to zrobił — powiedział ojciec z goryczą — i dlaczego. Dlatego prowadzimy nasłuch. Ale teraz nasz czas się kończy. Wkrótce pozostaniesz już tylko ty…

— I jestem Świadkiem.

Rodzice otoczyli go, głaskając po brzuchu i sześciu płetwach, jak to czynili, kiedy był dzieckiem.

— Pilnuj maszyn — powiedział ojciec. — Słuchaj. I obserwuj nas, ostatnich spośród nas, jak pogrążamy się w mroku.

— Chcecie, żebym cierpiał — powiedział Świadek z goryczą. — O to tylko tu chodzi, prawda? Będę ostatnim przedstawicielem mojej rasy, bez żadnych nadziei na prokreację. Wszyscy, którzy żyli przede mną, przynamniej na to mogli liczyć. Chcecie, żebym wziął na siebie tę straszną rozpacz, której oszczędzono nienarodzonym. Chcecie sprawić mi ból, tak?

Matka Świadka była w rozpaczy.

— Och, moje dziecko, gdybym mogła ci tego oszczędzić, uczyniłabym to!

Dla Świadka to nie miało znaczenia, jego serce robiło się coraz twardsze. Zareagował na to w jedyny sposób, w jaki mógł, unikając ich odtąd aż do śmierci.

Ale w końcu przyszedł dzień, gdy został sam.

I wtedy nadszedł sygnał z Ziemi.

Arystoteles, Tales i Atena, inteligentne byty, które uszły z Ziemi, nauczyły się, jak rozmawiać ze Świadkiem. I poznały los jego rasy.

Pulsowanie Procyona ustało o wiele za wcześnie, aby ziemscy astronomowie mogli je zauważyć. Ale Arystoteles i pozostali wiedzieli, że takie samo zjawisko zaobserwowano u jeszcze bardziej znanej gwiazdy: Polaris, alfy Małej Niedźwiedzicy. Zaskakujący zanik pulsowania Gwiazdy Polarnej zaczął się około roku 1945.

— Jam stały jak Gwiazda Polarna — powiedział Arystoteles - która w swej trwałej niezmiennej własności nie ma równych sobie. Szekspir.

— Wystarczy — powiedziała Atena.

— To robota Pierworodnych. — Spostrzeżenie Talesa było oczywiste, ale mimo to przerażające. Tych troje było pierwszymi umysłami z Ziemi, które zrozumiały, że potęga Pierworodnych sięga tak daleko.

Arystoteles powiedział poważnie:

— Świadku, musisz odczuwać wielki ból, patrząc na zagładę swojej rasy.

Świadek często sam próbował to ubrać w słowa. Każda śmierć była bolesna. Ale zawsze pocieszeniem była myśl, że życie toczy się dalej, że śmierć jest częścią nieustannego procesu odradzania się, niekończącą się historią. Jednak zagłada była końcem wszelkiej historii.