Ayzek Azimov: Koinot oqimlari

Qiz g‘iq etmadi.

— So‘zlarimni qulog‘ingizga quyib oling. Baxtli daqiqalaringizda xalaqit qilib qo‘yganim uchun uzr, biroq men sizning holatingizni stereofotoapparat orqali suratga tushirib ulgurdim. Angladingizmi? — xufiya sherigiga yuzlandi. — Xonim bu haqda hech kimga hech narsa aytmaydilar. Rezident, biz bilan yuring.

Terens bo‘shashib ular ortidan ketdi.

U mashinadagi rangi oqarib, g‘amgin bo‘lib qolgan chehraga qayta qaray olmadi.

Endi ne bo‘lsa ham, u mo‘’jiza yaratdi. U Sarkning eng mag‘rur, eng go‘zal xonimidan bo‘sa oldi, uning nozik, yumshoq va shirin lablarining haroratini tuydi.

Ebl o‘zining shaxsiy hayotida mavhum diplomatik gaplarni ishlatmaslikni afzal ko‘rardi. Aloqa nuri orqali Fayf bilan so‘zlashar ekan, o‘zini bir qadah may oldida o‘tirgan mo‘ysafiddek tutdi.

— Sizni topish qiyin bo‘ldi, Fayf.

Fayf jilmaydi. U xotirjam va beparvodek edi.

— Men band edim, Ebl.

— Bundan oz-moz xabarim bor.

— Otini aytdimi?

— Qisman. Stin biz bilan yetti soatcha bo‘ldi.

— Bilaman. Bu mening xatoim. Siz uni bizga qaytarasizmi?

— Bunday qilolmasak kerak.

— U — jinoyatchi.

Ebl miyig‘ida kulib qo‘ydi-da, shaffof va tiniq may ichidan chiqayotgan pufakchalarga boqib qadahni chekkaroqqa surib qo‘ydi.

— Menimcha, uni siyosiy qochoq, deb atash mumkin. Koinot qonuni bo‘yicha, u Trantor yerida daxlsizdir.

— Hukumatingiz sizni qo‘llab-quvvatlaydimi?

— Bunga shubham yo‘q, Fayf. Men qirq yilcha vatandan chetda xizmat qildim, Trantor nimani ma’qullaydi, nimadan norozi bo‘ladi, bularni juda yaxshi bilaman.

— Nazarimda, sizning taklifingiz borga o‘xshaydi…

— Ha. Sizning qo‘lingizda bizning odam bor.

— U kim?

— Koinot tadqiqotchisi. Trantor mulkiga qarashli Yer sayyorasining vakili. Menda Stin bor, sizda esa yerlik. Qandaydir ma’noda muvozanatda turibmiz. Siz o‘z rejalaringizni amalga oshirishni boshlamay, ultimatumingiz tugamay va davlat to‘ntarishingiz ro‘y bermay turib, kirt masalasini qal qilib olsak bo‘lardi.

— Bunga aslo hojat yo‘q. Hozirgi vaqtda ro‘y berayotgan hodisalar Sarkning ichki ishidir. Hech qanday siyosiy voqealar kirt sanoatiga ta’sir qilmaydi deb kafil bo‘la olaman. Nazarimda, bu Trantorning qonuniy talab va ehtiyojlarini qanoatlantirsa kerak.

Ebl o‘yga tolgancha so‘z qotdi;

— Bizda yana bir siyosiy qochoq borga o‘xshaydi. Antiqa hodisa.

Aytganday, u — florinalik Rezident. O‘zini Mirlin Terens deb atayapti.

Fayfning ko‘zlarida o‘t chaqnadi.

— Bizda shunday shubha bor edi. Sark haqqi, Ebl, sayyoramiz ishlariga Trantorning ochiqsan-ochiq aralashishish!ng cheki-chegarasi bo‘lishi kerak. Siz o‘g‘irlagan odam — qotil. Unga siyosiy boshpana berishga haqqingiz yo‘q.

— Bu odam sizga kerakmi?

— Uni almashtirishni taklif qilmoqchimisiz? Nima istaysiz?

— Eslatib o‘tilgan majlisning butun mazmuni kerak.

— Bitta florinalik qotil uchun-a? Albatta, yo‘q!

— Biroq, Rezidentning qo‘lga tushish tarixi juda qiziq. Buning shaxsan siz uchun katta ahamiyati bor…

— Men bu majlisda o‘z xohishim bilan qatnashayotganim yo‘q. — xo‘mrayib so‘z qotdi Fayf. — Shuning uchun, si-zlarga biror nima deyishni aslo istamayman. Men faqat eshitmoqchiman.

— Nazarimda, birinchi so‘zni Stin olmoqchi, — dedi Ebl.

Stin darhol qichqira boshladi:

— Fayf! Siz meni Trantorga murojaat qilishga majbur etdingiz! Siz muxtoriyat qonunini buzdingiz. Buning uchun mendan yaxshilik kutmang. Men Skvayr Fayf kabi izquvar nomiga ega bo‘lmoqchi emasman, balki menda bunday iste’dod yo‘qdir, lekin men mantiqiy fikr yuritishga qodirman. Ha! Men o‘ylab ko‘rdim. Kecha bizga Fayf o‘zi «Iks» deb atayotgan syrli bir jinoyatchi haqida gapirdi. Xulosam shunday: Bu uydirmadan maqsad Sarkda favqulodda holat e’lon qilishdir. U meni alday olmadi!

— Demak, hech qanday Iks yo‘qmi? — so‘radi xotirjamlik bilan Fayf. — Unda siz nega qochdingiz? Bu axir kim gunohkorligini aytib turibdi-ku!

— Hali shunaqami? — qichqirdi yana Stin. — Men o‘zim o‘t qo‘yuvchi bo‘lmasam ham, yong‘in tushgan uydan qochishim mumkinmi, yo‘qmi?..

— Ha, men endi sukut saqlamayman. Barcha o‘y-fikrlarimni oshkor etaman. Iks kimligini ham aytishnm mumkin! Meningbir narsaga shubham yo‘q: sotqnnlik qilgan Buyuk Skvayrlarning biri. Ularning ichida eng xabardor kishi kim? Kim koinot tadqiqotchisi bilan bog‘liq voqeadan qolganlarni qo‘rqitish uchun, Fayf diktaturasiga xizmat qiluvchi «birlashish» uchun foydalanishga intildi? Men sizga Iksning haqiqiy nomini oshkor etaman. — Stin o‘rshadan turdi, boshi tasvir hajmining yuqorisiga tegib qolgani uchun tep-tekis ko‘rinardi. U ko‘rsatkich barmog‘i bilan ishora qildi. — Ana Iks! U — Skvayr Fayf! Koinot tadqiqotchisini o‘sha topgan. U birinchi majlisdagi o‘zining ahmoqona uydirmalari bilan bizga ta’sir qilolmaganini ko‘rib, uni qayergadir berkotib qo‘ygandi, endi esa, harbiy to‘ntarish tayyorlab, uni yana yuzaga chiqaribdi!

Fayf ensasi qotgancha Eblga yuzlandi.

— U gapini tugatdimi? Agar shunday bo‘lsa, unga ayting: gaplari har qanday vijdonli, or-nomusli odam uchun qattiq haqoratdir.

— Stin ko‘nglidagi gapni aytdi, — javob berdi Ebl. — Keling, muddaoga o‘taylik. Biz koinot tadqiqotchisini ko‘rishni istaymiz.

— Qo‘limizda o‘zini koinot tadqiqotchisi deb atayotgan aqli noqis kimsa bor.

Yaxshi, men uni olib kelishni buyuraman.

Bunday voqealar Valona Marchning tushiga hech kirmagan edi. Ular sayyoraga qo‘nganlariga bir kundan oshganiga qaramay, u qamon tinmay hayratlanardi. Hatto Rikni tiqib qo‘yishgan alohida qamoqxonalar ertakdagidek ajoyib tuyulardi. Tugmani bossang jo‘mrakdan suv tushadi. Devorlardan esa issiqlik tarqaladi. Tashqaridagi qavoning sovuqligi esa, yanada ajablantirardi: havo ham shunchalik past haroratli bo‘ladimi? U bilan muloqotda bo‘layotgan har bir kimsa esa juda po‘rim kiyingandi.

Mana endi uni katta va yorug‘ xonaga olib kelnshdi. Bu yerda bir qancha odamlar bor ekan. Bittasi o‘ta jiddiy, qovog‘i solinib stol ortqda o‘tirar, boshqasi ancha yoshi ulug‘, serajin bo‘lib oromkursini egallagandi. Va yana uch kishi…

Ularning biri Rezident edi!

Qiz jonholatda unga otildi.

— Rezident! Rezident!

Valona uning tanasini bosib-yanchib o‘tib ketdi.

Oyoqlari Rezident o‘tirgan og‘ir oromkursini sezmadi ham. U titrayotgan qo‘llarini ohista uzatdi. Qiz yigitni aniq-tashq ko‘rib turgan bo‘lsa-da, ular hech narsani his qilmadilar,

Valona oh urdi-da, yerga quladi. Rezident beixtiyor uni ushlab qolish uchun qo‘llarini cho‘zdi, biroq qo‘llar baribir qizni tutib qololmasdilar.

Bir ozdan so‘ng, Valona oromkursida o‘tirar, Rik qo‘llarini ushlab olgan, serajin qariya esa unga engashib turardi.

— Qo‘rqmang, jonginam. Bu faqat tasvir. Xuddi fotosuratga o‘xshash.

Qiz Rezidentga ishora qildi.

— U hozir bu yerda yo‘qmi?

— Bu uch o‘lchamli tasvir, Lona, — gapga aralashdi to‘satdan Rik. — Rezident hozir boshqa yerda o‘tiribdi, biroq biz uni shu xonada ko‘ryapmiz.

Valona boshini liqillatdi. Rik buni tasdiqlayotgan ekan, demak, shunday bo‘lishi kerak. Qiz yerga qarab oldi. U, ayni paytda ham bor, ham yo‘q odamlarga boqishga jazm qila olmasdi.

Ebl Rikka yuzlandi.

— Siz uch o‘lchamli tasvirni bilasizmi?

— Ha, janob.

Bugungi kun Rik uchun ham ajablanarli edi, biroq bundan Valona cheksiz hayratlanayetgan bo‘lsa, Rik borgan sari o‘ziga tanish hayot ichiga kirib borardi.

— Qayerdan bilasiz?