Віктар Шніп - Заўтра была адліга-1

Пісьменнік і зямля

10.06.2013. Да мяне на працу прыходзіў пажылы пісьменнік. Хоча выдаць кніжку. Гаварылі доўга. З усёй размовы запомніліся пісьменніцкія пальцы з даўно неабстрыганымі пазногцямі, пад якімі чорная зямля.

***

10.06.2013. Невысокія дзяўчаты і маладыя жанчыны паабувалі туфлі на абцасах па 20 сантыметраў і цяпер ходзяць, як высокія.

***

10.06.2013. Вычытаў: «Люди оскорбляют тремя способами. Они могут ска­зать, что ты глуп, назвать тебя рабом, упрекнуть в бездарности. Если такое случи­лось с вами, вспомните простую истину: только дурак назовет этим именем дру­гого, только раб ищет ничтожество в другом, только бездарь оправдывает то, чего не понимает сам, чужой тупостью. Поэтому никогда ни на кого не обижайтесь и не оскорбляйте сами, чтобы не прослыть глупыми бездарными рабами».

***

1.06.2013. Размаўляў з Валерыем Аляксандравічам Яроменкам. Ён мне расказаў, што на востраве сярод балота каля возера Дрывяты да 1951 года ў забітаніраваных зямлянках, абвешаных дыванамі, хаваліся «лясныя браты». У бандзе было 70 чалавек. Час ад часу бандыты рабілі вылазкі і публічна вешалі старшынь калгасаў і камуністаў. З вёсак забіралі дзяўчат і гвалтавалі да смерці. Былы стараста паліцыі, які быў камандзірам банды, пасля распраў над камуністамі, набраўшыся нахабства, тэлефанаваў мясцоваму начальніку КДБ Аляксандру Андрэевічу Яроменку і пытаўся: «Як там твой сын вучыцца? Скажы яму, калі не будзе слухацца бацьку, то я прыйду і пакараю яго!»

***

12.06.2013. На жаль, хата без бацькоў стала больш роднай, чым была пры іх жыцці.

***

17.06.2013. Каля мурашніка спелыя суніцы, як чырвоныя ліхтары на мурашынай вуліцы.

***

17.06.2013. Іржавыя цвікі на асфальце, як мёртвыя дажджавікі.

Уладзімір Стальмашонак і газеты

19.06.2013. Калі я вадзіў дзяцей у пачатковыя класы мастацкай школы, што на Камуністычнай вуліцы, то часта па пятніцах каля кіёска на Старажоўскай сустракаў мастака Уладзіміра Стальмашонка. Аднойчы я запытаўся: «А ці не лепей выпісаць «ЛіМ» і «Культуру», чым хадзіць і кожны раз іх купляць?» Уладзімір Іванавіч усміхнуўся і сказаў: «Калі б не газеты, то я сядзеў бы дома цэлымі тыднямі і мы ніколі б не сустрэліся і не пагаварылі.»

***

19.06.2013. Усё чытаю і чытаю чужыя рукапісы. Добрыя творы, як родныя, радуюць душу, а кепскія толькі раздражняюць, як галодныя бяздомныя сабакі, якім у мяне няма чаго даць.

***

22.06.2013. Ездзіў у родныя Пугачы.

Аўтобус ішоў праз Русакі каля Лягез, дзе я да школы гадаваўся ў бабулі Ганны. З-за дрэў, якія выраслі, вёскі амаль не бачна. Бачна толькі тое, што помніцца з дзяцінства.

У вёсцы Салаўі, праз якую я з мамай хадзіў у Лягезы, салаўёў не чуў, а кожны раз сабакі гаўкалі.

Кудзяўцы. Карнюткі. Звяркі. Караблі. За кожнай назвай вёскі ў мяне цэлыя гісторыі, перажытыя мной, і яны ўва мне, як у скарбонцы, захоўваюцца.

Гляджу на азярыну ў Хмарышках і на беразе бачу сябе малога з вудай. Чырвоны паплавок то знікае ў вадзе, то выплывае, а я ўсё не выцягваю леску, бо нельга два разы злавіць адну і тую ж рыбіну.

З пашы гоняць калгасных кароў. Яны ідуць, як ваеннапалонныя, якіх расстраляюць.

На гары стаяць тры кароўнікі. У крайнім справа працавала мая мама даяркай. І я, будучы школьнікам, часта дапамагаў ёй даіць кароў. А можа, і не часта. Я і цяпер бы пайшоў на кароўнік дапамагаць маме, але.

На прыпынку ў Пугачах нікога няма. Была б мама, яна б стаяла і сустракала аўтобус.

Роднай хаты з-за бяроз і яблынь адразу не бачна, таму думаецца: «Ці цэлая там хата?»

Насценны гадзіннік не спыніўся. Жыццё ў хаце не спынілася.

У кране няма вады. Няўжо нам адключылі? І ў калонцы на вуліцы няма. Ужо крыху весялей.

У агародзе ўсё расце. Найбольш трава.

За працай час ляціць, як першае жоўтае лісце з дрэў.

Захмурылася. Узяўшы свайго «Пугачоўскага цырульніка», пайшоў у госці да Шнапса (Лёнькі Шніпа). Мама да яго не пусціла б.

З часу пасадкі бульбы я ўжо, здаецца, шосты раз у вёсцы. З кожным прыездам усё ўпэўненней іду па вуліцы і ўсё больш атрымоўваю задавальнення ад роднай прыгажосці, якая не хаваецца ад мяне.

Зайшоў да Лёнькі Шніпа ў двор. Ціха. Можа, нікога дома няма? Не. Бачу Лёнькаву жонку ў градах. Ды і Лёнька раптам з’явіўся. Абняліся, як родныя, і нібыта толькі ўчора развіталіся. А не бачыліся мы гадоў 20.

Жонка ў Лёнькі з Ракава. На гадоў 20 маладзейшая за яго. А Лёнька нарадзіўся ў 1949 годзе.

«Пугачоўскага цырульніка» Лёнька ўжо крыху чытаў — прыносіла Ліда Шніп. «Можа, я там абы-чаго пра вёску і вяскоўцаў панапісваў?» — пытаюся. «Усё правільна!» — усміхаецца суразмоўца і прапануе: «Самагонка? Віно? Кава? Гарбата?» — «Гарбата!» — адказваю. «А я ўжо 15 гадоў як закадзіраваны! Цяпер жыву як чалавек!» — кажа Лёнька і разлівае па кубках травяны напой.