Віктар Шніп - Заўтра была адліга-1

***

11.05.2013. У кнігарні «Ў» набылі кнігу Зоські Верас «Я помню ўсё», у якой змешчаны ўспаміны і лісты. Чытаю, нібы жыву побач з Людвікай Антонаўнай і яна мая родная бабуля.

***

11.05.2013. Цягнік, як тромб.

***

12.05.2013. Дзень быў доўгім, як дарога праз незнаёмы лес.

***

12.05.2013. На могілках сярод чорных помнікаў чорныя машыны, як помнікі. Нумары на машынах, як дні жыцця.

***

12.05.2013. Быў у Барыса на лецішчы. Нашы Людмілы садзілі грады, а мы з Барысам і Алесем рабілі цяжэйшую працу.

Жаўранкі высока ў небе, буслы на гнёздах, шпакі ў траве і каля шпакоўняў. Іншых пушак амаль не бачна, нібыта іх няма.

Навокал жоўтыя дзьмухаўцы, як залатая Арда.

У кустах на беразе возера барадаты рыбак, як лесавік.

На старых могілках вёскі Навасёлкі Дзяржынскага раёна помнік Карусю Каганцу, які быў пастаўлены ў 1988 годзе. Магіла паэта дагледжаная, а навокал у траве і ў кустах валяюцца ржавыя крыжы і пабітыя надмагільныя пліты.

Варона на дрэве, як магільны стораж.

У цэнтры Волмы на ўзгорку касцёл святога Яна Хрысціцеля. І здаецца, што тут самае высокае месца ў Беларусі, а не гара Дзяржынскага, якая ў некалькіх кіламетрах ад мястэчка.

Стары млын на замку і вокны з забітымі дошкамі, нібыта вочы волата-млынара, закрытыя пальцамі.

Мясцовыя дзеці хочуць залезці ў млын, але ў іх гэта не атрымоўваецца і яны хваляцца нам, што знайшлі ў балоце ржавы гаршчок, які тут жа выцягваюць на дарогу: «А можа, ён залаты?»

У Волме сядзіба Ваньковіча ХІХ стагоддзя. Цяпер тут тэрыторыя інстытута імя Сахарава. На адным з будынкаў, дзе, магчыма, раней быў герб роду Ваньковічаў, вялікая савецкая зорка.

Падышоў стораж і загаварыў па-беларуску: «Вы тут доўга не будзьце! Калі начальства ўбачыць вас, дык мяне з працы могуць выгнаць!»

Па дарозе да капліцы Ваньковічаў праз рэчку невялікі мост. Дзеці пад ім рукамі ловяць рыбу. Рыба дробная, як мінулагодняе пасівелае лісце з вербалозаў, што растуць на беразе.

Красуе чаромха. Пчолаў не бачна і не чутна. Камары радуюцца нашаму прыходу.

Ад капліцы Ваньковічаў засталася адна цагляная сцяна. Чырвоная, як кроў, што запяклася пад сонцам.

Хата анямелая...

14.05.2013. Я з Людай і сястра Валя з мужам і дачкой Надзяй ездзілі ў Пугачы. Наша хата без бацькоў за зіму пастарэла. Люда ўзгадала мой даўні верш:

Хата анямелая, сівая,

З шэраю буслянкай, як вянком,

Вокнамі задумна пазірае,

Склаўшы рукі на дзярах замком...

У двары буяе трава. Асабліва дзьмухаўцы і лопух. Падумалася: «Як у Чарнобыльскай зоне.»

У хаце ні павукоў, ні мух.

Дзядзька Толя прывёў каня, каб пасадзіць бульбу і зрабіць грады. Зямля пасля начнога дажджу вільготная. Раней па раллі, збіраючы чарвякоў, хадзілі куры з пеўнем, а цяпер адзінокі шэры верабей скакаў.

У абед з пашы ў вёску вярнуліся каровы. Наша не прыйшла і не прыйдзе.

Абкасіў траву каля хаты і хата павышэла.

На яблыні шпакоўня, а шпакі ў ёй не жывуць.

У паштовай скрынцы павуціна, як трэшчынкі на маім вясковым жыцці.

Ад’язджаючы да бацькоў на Ракаўскія могілкі, нарвалі цюльпанаў, якія садзіла мама.

Вялікі камуніст і капліца

15.05.2013. Па справах да мяне на працу заходзіў Вячаслаў Рагойша. Гаварылі пра Радаўніцу і Ракаўскія могілкі. Ад Вячаслава Пятровіча даведаўся, што на месцы цяперашняй капліцы, што непадалёку ад могілак, раней была іншая капліца, да якой прыходзілі людзі па святую ваду. Пры Саветах мясцовы начальнік, які быў вялікім камуністам, уздумаў разбурыць капліцу. Па яго загадзе быў прыгнаны трактар, але трактарыст адмовіўся тросам зрываць купал. Начальнік сам не мог сесці ў трактар, бо быў аднаногі, і тады ён сказаў свайму сыну школьніку сесці за руль, і хлопец сеў і зрабіў усё, што хацеў бацька. Разбурыўшы капліцу, вялікі камуніст надумаў да ўсяго заараць крыніцу. Доўга не мог знайсці трактарыстаў, якія б згадзіліся на такую справу, але ўсё-ткі знайшоў двух мясцовых мужыкоў. Пасля гэтага праз нейкі час гэты вялікі камуніст некуды паехаў на машыне і прапаў. Доўга шукалі. Знайшлі яго выпадкова піянеры з піянерскага лагера разам з машынай у рэчцы каля Новага Поля. Праз год памёр адзін трактарыст, які заараў крыніцу са святой вадой, а яшчэ праз год і другі памёр.

***

16.05.2013. Раніцай сцюдзёна. Кветкі на каштанах, як марозіва.

***

17.05.2013. Тэлефанавала жонка Хведара Жычкі. Ёй 82 гады. Скардзілася: «Майго Хведара ніхто не ўспамінае, нібыта яго на свеце і не было. Мінула шэсць гадоў, як ён памёр, а я ўсё ніяк не магу помнік паставіць.»