Віктар Шніп - Заўтра была адліга-2

***

23.01.2015. Слухаю Булата Акуджаву. Адчуванне, нібыта я на ягоным канцэрце ў ЦДЛе. Поўная зала. Праз дзве гадзіны амаль усе прысутныя кінуліся да сцэны, каб атрымаць аўтограф. А я з сябрамі з Літінстытута выйшаў з ЦДЛа і паехаў у інтэрнат.

***

24.01.2015. Тэлефанаваў Міхасю Казлоўскаму. Застаў яго па дарозе ў Вішнева. Сёння там у касцёле служба ў памяць ксяндза Уладзіслава Чарняўскага. Потым будзе невялікая імпрэза ў мясцовым Доме культуры.

Балада Уладзіслава Чарняўскага

(14.01.1916—22.12.2001)

...I прыйшоў ён да нас, нібы слова жывое

Апусцілася з неба на нашу зямлю,

Дзе адвеку ў пашане сваё і чужое,

Дзе прад светам баімся сказаць мы «люблю»

Шчодрым нівам, якія паліты крывёю

Нашых продкаў, што верылі ў лепшы прасцяг,

Ветлым хатам, напоўненым век цеплынёю,

Сціплым людзям, што горбяцца

з ранку ў палях...

Ён прыйшоў, як прыходзяць вясна і світанне,

Хоць не кожны вясну і світанне чакаў,

Хоць не кожны пранікся ягоным літаннем

Толькі ён не адрокся таго, што абраў,

I ў мястэчку ў касцёле, гаворачы з Богам,

Верыў ён, што надыдзе той радасны час, —

Прывядзе нас у Храм беларускі дарога,

Ды шкада, што тады ўжо не будзе тут нас...

I пайшоў ён ад нас, нібы слова жывое,

I прайшоў ён праз нас, як святло з абразоў,

Каб мілей нам зрабілася наша, святое,

Каб мы ўспомнілі шлях да забытых крыжоў...

12.03.2002

***

24.01.2015. У дварах засыпаныя снегам легкавікі, як ложкі з казкі пра прынцэсу на гарошыне.

***

25.01.2015. Стог саломы ў заснежаным полі, як узыходзячае сонца. Мы з бацькам на санях едзем да яго і, чым бліжэй, тым мне цяплей.

***

25.01.2015. Патэлефанавала сястра Валя і паведаміла, што сёння на 92-м годзе жыцця ў гадзіну ночы памерла цётка Шурка...

Развіталіся з цёткай Шуркай. Назаўсёды...

***

26.01.2015. З сястрой Валяй, яе мужам і стрыечнай сястрой Аняй ездзіў у Татары на пахаванне цёткі Шуркі.

Абапал дарогі заснежаныя палі і шэра-белыя, месцамі зялёна-белыя лясы. Вясковыя хаты, як намаляваныя.

У Татарах жыве чалавек дзесяць. Вуліца прачышчаная ад снегу, а да большасці хат і сцежак няма.

З Лягез прыехалі дзядзька Віця, цётка Лёдзя і Валька з Крапіўнік. 1х прывёз Вова (сын дзядзькі Віці). З Ракава прыехала цётка Марыя. Яе прывёз Сяргей. Каля цёткі Шуркі былі цётка Аля з дзядзькам Толем і іх сыны Алег і Сяргей з жонкай Светай і сынам Максімам. I яшчэ чалавек пяць вяскоўцаў.

На крыжы напісана: «Раманчык Аляксандра Міхайлаўна. 18.09.1923— 25.01.2015». Я прывык цётку называць Шуркай і для мяне Аляксандра, нібыта зусім другі чалавек.

З Сяргеем цёткі Алі з’ездзілі ў Гарадок па святара. Па дарозе глядзеў на родныя палеткі. Яны сумныя, як цётка Шурка ў труне.

Ад святара даведаліся, што ў Гарадку цяпер жыве 300 чалавек. Ёсць пачатковая школа, а потым дзеці ездзяць у Аляхновічы. У маіх Пугачах 500 чалавек, а раней у Гарадку было болей людзей.

Святар малады. Усю дарогу расказваў пра сваю паству: «У царкву мала ходзяць. Многія кажуць, што як пойдуць на пенсію, дык тады і ў царкву пойдуць. Не ўсе дажываюць да пенсіі.»

Пасля адпявання прысутныя правялі цётку Шурку да крыжа на канец вёскі, ад якога паехалі ў Пажарышчы на могілкі. Калі б не далакопы з Ракава, не было б каму і труну несці.

Могілкі вялікія. Магілы не густа. Дзе старыя пахаванні, там лес, а на новых толькі кусты і то сям-там.

Дол выкапаны глыбокі. Дзядзьку Віцю спадабаўся: «А Ніне выкапалі толькі на метр.»

Пахадзіў па могілках. I тут Шніпоў хапае.

Цётку Шурку пахавалі каля мужа (Раманчык Уладзімір Iосіфавіч. 1915— 17.06.2008), з якім яна пражыла гадоў дзесяць. Першы муж пахаваны ў Маладзечне.

З цёткай Аляй схадзілі да магіл, дзе пахаваны яе свёкар са свякрухай. Шніп Грыгорый Iванавіч (1903—10.05.1989) і Шніп Праскоўя Канстанцінаўна (2.08.1906—11.09.1982).

На могілках ціха, як у Бога за пазухай.

Вярнуліся ў хату цёткі Шуркі, дзе ўжо ніколі не будзе цёткі.

За памінальным сталом цётка Марыя зноў з пеўчымі з Ракава спявала і вяла ўсю жальбіну па цётцы. Аня папрасіла, каб я сказаў. Сказаў, не ведаю ці спадабалася цётцы Шурцы. Я даўно з ёй не гаварыў.

Пасля стала да мяне падышоў сусед цёткі Шуркі. «А я з вашым бацькам дваццаць гадоў кароў пасвіў! Харошы быў чалавек! Мне з ім добра было! А я вас у газетах чытаю!» — абдымаючы мяне, сказаў стары. «А як вас завуць?» — пацікавіўся я. «Міхаіл Аляксандравіч Брысь! Лёгка запомніць! На ката ўсе крычаць: «Брысь!», а ў мяне прозвішча такое», — усміхаючыся адказаў стары...

Развітаўшыся з усімі, паехалі да бацькоў на Ракаўскія могілкі. Перадалі ім паклон ад родных і знаёмых.