А Ніл Гілевіч у сваім «Першым снезе» з першага зборніка «Песню бярыце з сабою» быў увесь нейкі радасна-прасветлены:
Раптам нейк, без залётных сняжын-вестуноў,
Паваліў, нібы хтось яго кідаў ахапкі;
Не ўтрымаўся і выпаў з абдымкаў кляноў,
Пераняў на праспекце студэнта без шапкі...
Першы снег!
Першы снег!..
Быццам школьнік, бягу
Падзяліцца з табой гэтай радасцю светлай...
Генадзя Бураўкіна па першай яго паэтычнай кнізе мы, сябры, прынялі вось такім:
Сёння я незвычайна радасны,
Ну, не хлопец —
усмешка адна:
Цеплынёю дваццаціградуснай
Абагрэла мяне вясна...
І паветра здаецца мядовым,
І нябёсы —
чысцей і сіней.
Я іду — дваццацігадовы,
І дзяўчаты глядзяць на мяне.
«І дзяўчаты глядзяць на мяне»... Ах, які цуд!
Сваю «Майскую просінь» Генадзь падпісаў мне 22 верасня 1960 года: «Івану Сіпакову, паплечніку, равесніку, цудоўнаму таварышу — ад чыстага сэрца».
Годам раней я атрымаў таксама першую кніжку «Шэпчуцца ліўні» і ад Юрася Свіркі — неяк мы тады выдавалі іх усе засаб. Таксама з дарчым надпісам: «Янку Сіпакову, паэту і шчыраму сябру на памяць аб нашым вясёлым студэнцкім жыцці — ад шчырага сэрца. Юрась».
У гэтым Юрасёвым зборнічку ёсць кароценькі верш «Ягады», які выклікаў тады нават дыскусію:
Дрэвы тут спляліся, як у джунглях.
Паглядзіш — і сонца не відаць.
На палянку выйшаў і гляджу я —
Ягады счарнелыя ляжаць.
Як шкада мне, што яны прапалі,
Адышла іх спеласці пара.
Адцвілі, паспелі і завялі,
І ніхто іх не прыйшоў сабраць.
«І ніхто іх не прыйшоў сабраць». Маладога паэта папракалі за твор, асабліва за ягоную канцоўку, ва ўяўнай глыбакадумнасці. А тут жа, як мне здаецца, было толькі маленькае асабістае адкрыццё. Усе ўжо адкрылі гэта, зразумелі даўно, а ты толькі што здагадаўся, убачыў у гэтым сэнс. Тут, урэшце, пра нейкую марнасць марнасці, якую разумееш пазней, у канцы жыцця.
А Юрась задумаўся пра гэта яшчэ юнаком.
Сымон Блатун у студэнцтве быў папулярны сваім вершам «А хто будзе мыць пасуду?»
Стыпендыя заўтра, а сёння яшчэ раз
Сабралі з кішэні рублёўкі.
І вось на стале ўжо дыміцца вячэра
І ўсе ўздыхаюць з палёгкай...
Гады прамільгнуць... І мо ў новай кватэры,
Як нейкае дзіўнае цуда,
З нас кожны прыпомніць вось гэту вячэру...
«А хто ж будзе мыць нам пасуду?»
І гэта надоўга зрабілася нашым, як бы цяпер сказалі, літаратурным брэндам: дзе б мы ні садзіліся за стол ці дзе б ні ўставалі з-за яго, абавязкова знаходзіўся хтосьці, хто глыбакадумна пытаўся: «А хто ж будзе мыць нам пасуду?»
Сымон, здаецца, быў найшчырэйшы сярод нас усіх — і ў жыцці, і ў паэзіі, і ў сяброўстве. У яго паэзіі і сёння ззяе столькі пярлінак!
Я па зрэбным бягу палатне,
Што бяліць разаслала маці...
У нас не дораць кветкі, іх стагуюць...
Жураўля я не спаймаў у небе,
А сініцу выпусціў з рукі.
І яго прарочае:
І скажуць: «Быў яшчэ ён малады»...
Паўстану я ў кагосьці прад вачыма.
Зязюлямі падлічаць мне гады
Суцішана трывожныя жанчыны.
І скажуць так: «Ляжаў ён, як жывы»... —
Упершыню спагадліва і шчыра,
Цішэй вады, ніжэй травы...
Бывайце, гоні, рэчкі, паплавы, —
Я адлятаю ў свой апошні вырай.
Ён памёр у 33 гады. Загадкавай, незразумелай смерцю.
Нялёгкім, складаным было ягонае жыццё — у маладую сям’ю нечакана ўварвалася навалач, страшэнная бяда — наркотыкі. Але Сымон загінуў не ад іх.
Добрая была ў яго душа, шчодрае сэрца.
З ім заўсёды было проста. Ён любіў усіх і нікога не ненавідзеў. Ён усім дараваў і ўсіх апраўдваў. Ён прымаў усіх людзей такімі, якія яны ёсць. Ён ні ад кога не патрабаваў таго, чаго той не можа даць.
І толькі ад сябе Сымон патрабаваў многа.
Ён быў шчодры.
Неяк я ўбачыў у яго руках прыгожы, у супервокладцы, томік «Современная персидская лирика». Папрасіў паглядзець. Пагартаў і загартаўся — хацелася чытаць адразу і ўсё.
Увязала въюки и ушла поскорей
За кочевьем в бескрайность далёких степей.
Беззаботность и юность и гордость моя,
Всё ушло за кочевьем любимой моей.
Гэта з народных чатырохрадкоўяў. Нейкі зусім новы свет. Усё нязвычна, па-іншаму, нечакана: кочевье, въюки, бескрайность далёких степей...
Жажду поцелуя он мне в дар принёс,
Став перед порогом затаённых грёз,
Преградив дороги всех моих безумств,
Одурманя ядом радостей и слёз...
«О тиран, ушедший из моей души,
Хочешь ты что б снова всё ломать пришлось...
Я сдалась, я — кукла баловня судьбы.
Разве я посмею бунтовать всерьёз?»
Читать дальше