Antoni Ossendowski - Lenin

On widział jasno przebytą drogę i tę, która znikała teraz coraz częściej przed nim.

Wytępił wszystko, co było twórczego, zdolnego do polotu myśli, do prawdziwej pracy dla szczęścia ludzkości; poniżył pozostałe dusze, serca, moralność i rozum do nędznego poziomu najgorszych, najciemniejszych istot, rozbudził żądze, dzikie instynkty; z ich pomocą zburzył dzieło twórców, a gdy nastała chwila budowania, pozostał sam z nieruchomą prawą ręką i nogą, z tym bólem strasznym. co rozrywa i rozsadza mózg, z tą dręczącą świadomością bliskiej śmierci.

Oddał władzę klasie robotniczej, wybrawszy z niej najzuchwalszych, najdrapieżniejszych, oparłszy się na ludziach obcej krwi, aby niczego nie żałowali, dla nikogo miłosierdzia nie mieli.

Teraz Stalin…

Ach, Stalin, zagadkowy Gruzin, to płomienny, to milczący i twardy jak głaz. Idzie śladami jego – Lenina.

On zburzył Rosję, wymordował dynastję, zamęczył miljony ludzi, oparłszy się na kilku tysiącach oddanych mu komunistów.

Stalin ujrzał przepaść, ku której dąży partja, nie mogąca udźwignąć i pociągnąć za sobą znękanego ciała Rosji; stworzył partję w partji, stał się wodzem biurokratów proletariackich, rozbił zbudowany przez Lenina gmach komunizmu, opartego po wysiłku bezowocnym na wszechwładnej „ziemi", której niczem zwalczyć nie mógł zuchwały dyktator.

Stalina należy usunąć… Gruzin nie uznaje kompromisu…

Rewolucja powinna trwać, aby zarażała Europę, gdzie pod wpływem komunizmu wzmogła się siła kapitalizmu, ale Rosja ginie… ginie!… Ach, Azja…

Azja, być może, wybuchnie, jak potężny wulkan, a Rosja skieruje potoki lawy ognistej na Zachód, na przeklęty zachód, oporny, niewzruszony za murami burżuazji i niczem nie skrępowanego intelektu twórczego.

Ratunku! Głowa, głowa pęka i płonie!

Siada i pisze.

Oskarża Stalina, doradza, jak należy go osłabić, obezwładnić, usunąć… Trockij powinien prowadzić rewolucyjną Rosję. Nie jest on nieustępliwym, stanowczym; zato skłonny jest do kompromisów poważnych i posiada nadzwyczajne zdolności, zresztą, on nie ma wyjścia.

Obcy dla Rosji, wyklęty przez swój lud, znienawidzony zagranicą, ma przed sobą tylko jedną drogę – rewolucję, ciągłą, nigdy nie wygasającą rewolucję, oszczędzającą „ziemię".

Pisze Lenin, z trudem wodzi sparaliżowaną prawicą, podtrzymując ją i kierując lewą ręką.

Pisze testament…

Dla kogo?

Nie wie…

Przecież nie ma nikogo, z kim ciężką i bolesną stanie się rozłąka? Nie umiłował przez całe życie żadnej istoty.

Oddał całą potęgę myśli i woli, cały, bez reszty, niszczący żar serca Rosji, ciemnej, uciemiężonej, kajdanami dzwoniącej – łkającej bez przerwy, jak burłaki nad Wołgą:

– Oj-ej! Oj-ej!

Do niej skieruje te słowa ostatnie, słabnącą kreślone ręką, do niej! Niech usłyszy je partja, trzymająca w dłoni ster życia… ostatnia myśl pozostanie na papierze, jak setki, tysiące innych, co były, jak iskry w szlaku komety: jak szkarłat zarzewia… jak ciężkie, druzgocące uderzenia młota…

Skończył i znużony śmiertelnie wzywa sekretarkę, lecz natychmiast znowu ogarniają go palące, pełne źrącej trwogi myśli.

Nie jest spokojny o los swego dzieła!… Trockij, Rykow, Cziczerin, Stalin?… Nie, to nie kroi trwogi i troski! Trockij, Zinowjew, Kamieniew, Stiekłow, a z nimi rzesza rewolucyjnych żydów… Cha! Cha! Dobrze obmyślił, że do burzenia Rosji i zgrzybiałego świata pociągnął ten naród bez ojczyzny, rodzimej mowy, przejęty tradycją walki o byt i żądzą zemsty… Coraz więcej żydów, ośmielonych przykładem Trockiego i Zinowjewa, staje w szeregach… coraz więcej! To dobrze! Oni będą zmuszeni podsycać, pogłębiać rewolucję, bo inaczej krwią żydowską upije się Rosja po samo gardło… Teraz nie mają wyboru i wyjścia… Zniewoleni są żyć i działać w rewolucyjnem morzu, rozkołysać, podminować, obalić cały świat… O, jakże boli go głowa!

Znowu woła, krzywiąc blade, drżące wargi.

Nie słyszy swego głosu…

Chce krzyknąć – nie może…

Jakżeż straszliwie boli i płonie głowa!

Przyszedł drugi, jeszcze cięższy atak paraliżu i utrata mowy.

Przewieziono Lenina do pałacyku w Gorkach pod Moskwą.

W Kremlu, nawet chory, nie mogący słowa wyrzec sparaliżowanym językiem, był dla Stalina i Trockiego zawadą, bo czytał dzienniki, słuchał doniesień swojej sekretarki Fotiewoj i Nadziei Konstantynówny, wołał komisarzy, trząsł nad głową zdrową lewą ręką i bełkotał bezładnie, śliniąc sobie brodę.

W Gorkach pozostawał zdala od walczących przeciwników.

Obaj mogli bezkarnie posługiwać się urokiem dogorywającego fetysza, którego imieniem nazwali Piotrogród.

Lenin rozumiał, że umiera. Pojmował, że już pozostał samotny. Potok dziejowy ominął go i mknął swojem łożyskiem.

Miał znaczenie hasła, otwartej, jeszcze żywej księgi nowego proroctwa, objawionej ewan-gelji podnoszących bunt niewolników.

Pod tą ewangelją napisał już straszne słowo: „Koniec".

Wdzięczni uczniowie nazwali północną stolicę jego imieniem – „Leningrad".

– Śmierć…

Nie chciał zniknąć z tego świata, nad którym zakreślił szeroki, krwawy łuk, jak nieznana kometa złowróżbna.

Nieprzebrana potęga czaiła się jeszcze w mózgu i sercu Włodzimierza Lenina.

Zaczął chodzić, uczył się pisać lewą ręką, specjaliści – lekarze wykonywali razem z nim ćwiczenia, ułatwiające powrót mowy.

Odwiedzali go komisarze, słuchał ich i pojmował wszystko.

Nie mógł tylko odpowiedzieć, rozpaczliwie wymachiwał ręką i ryczał głucho.

Wyjeżdżając na spacer, patrzył na skrzące się zaspy śnieżne, na białe, nagie i smutne brzozy.

Jakieś wspomnienia budziły się w nim.

– Ach, tak! Białe ciało nagiej Dory… A później – krwawe łzy… dwie czerwone, gorące strugi.

– Apanasewicz, zabij Dierżyńskiego! – bełkoce.

Nadzieja Konstantynówna, słysząc rzężenie, pochyla się nad nim i pyta:

– Czy nie czujesz zimna?

Głowa płonie, miotają się myśli w kopulastej czaszce, a każda, jak ostra drzazga, rani, drapie, krwawi mózg.

– Ratunku! – krzyczy pomrukiem niezrozumiałym, a z ust przekrzywionych wybiega struga piany.

Powróciwszy do domu, położył się do łóżka. Cierpiał na bezsenność oddawna…

– Jak Dzierżyński… – myślał Lenin z rozpaczą. Patrzył w sufit przez całe dnie i całe noce.

Biała płaszczyzna rozszerzała się, rozlewała, biegła w bezkresną dał.

– To już nie sufit! – myśli Lenin. – Cóż widzę przed sobą…? Całym wysiłkiem woli przygląda się, mrużąc lewe oko…

– Ach! To Rosja… Ależ jaka blada, bez kropli krwi w znękanem ciele… Cała w ranach… Nie! To groby… groby bez końca… nieznane, bez krzyży…

Poruszyło się nagle olbrzymie cielsko blade.

Stało się podobne do wydętego brzucha zdechłego konia, tego, co niegdyś leżał w lesie za płotami Kokuszkina nad Wołgą.

Rośnie, pęcznieje i – pąka z hukiem…

Z wnętrza kadłuba wypadają straszne, sine, opuchnięte, z odwalającą się skórą trupy…

Helena Remizowa… złotowłosa Helena… Sielaninow… Wissarjon Czerniawin… Dora… Mina Frumkin… Wołodzimirow… Piotruś…

Za nimi wychodzą Trockij, Dzierżyński, Fedorenko, Chalajnen i wesoły, zacierający ręce malutki profesor z butelką, pełną bakteryj paraliżu…

Stanęli i chórem krzyknęli przeraźliwie głośno, zgrzytliwie:

– Niech żyje rewolucja! Niech żyje dyktatura proletarjatu! Niech żyje wódz nasz – Włodzimierz Lenin! Hurra-a-a!