Василий Ширко - Дзед Манюкін і ўнукі

Нам абяцалі прыслаць фатаграфіі, адвезлі на старэнькай «эмцы» ажно да вакзала. Мы ж паабяцалі таму карліку жалудоў з аказіяй прыслаць для нашага дзіка.

Больш, дзеткі, мы не бачылі Свінтуса-грандыёзуса. Кажуць, ён за мяжу паехаў выступаць. Там газеты надрукавалі фатаграфію. Баба корміць дзіка праснаком, а побач я, Манюкін. Увесь свет дзівіцца. Яно і зразумела, са звычайным дзедам такіх прыгод не здараецца. У Манюкіна і свіння вальс танцуе, і карова польку скача. Ну, то я пайшоў, трэба парасятам есці даць, баба да родзічаў паехала. Дарэчы, парасяты не абы-якія — прапраўнукі Свінтуса-грандыёзуса.

Усе вы, канешне, ведаеце, што наш саўгас незвычайны. Ён вырошчвае не толькі збожжа і бульбу, але і травы. Цуд-зелле — жэньшэнь, рамонкі, васількі, галаўню… Можа, тысячам людзей вярнулі здароў'е нашы травы. Адзін святаяннік ад добрай сотні хвароб памагае. У народзе кажуць: «Як без мукі нельга хлеб спячы, так без яго хваробу вылечыць…»

Нават звяры і хатнія жывёлы травамі лечацца. Відаць, і вы бачылі, як сабака шчаўе есць, а кот нейкія карэньчыкі жуе. Значыць, патрабуе арганізма. Я сам ніколі не лячыўся таблеткамі і ўколамі, усё настоі з траў піў, можа, і жыву таму так доўга. Яшчэ і цяпер на работу выходжу…

Не так даўно мяне на злёт перадавікоў выклікалі, каб досведам падзяліўся, расказаў, як мы травы вырошчваем.

Трэба дык трэба. Адзеўся я, гэта, чыста. Ордэны і медалі пачапіў… Іду па райцэнтры, вітрыны разглядваю… Не спяшаю: яшчэ болып гадзіны да адкрыцця. Дай, думаю, у кніжны заскочу, можа, новае што з'явілася.

Іду, бачу, нейкі кот за мной увязаўся: сам чорны, шыя белая. Куды я — туды ён. Я прыбавіў ходу — не адстае, прысеў на лаўку ў скверыку — побач прыпыніўся. Ці не памроілася, думаю. Сто год жыву, а ніколі не чуў, каб каты за чалавекам бегалі. Заплюшчыў вочы, расплюшчыў: сядзіць, аблізваецца. Трэба ратавацца, рашыў. Ці не смерць за табой, Манюкін, ходзіць. Падняўся я з лаўкі і бягом. Людзі аглядваюцца, пальцам каля скроні круцяць: маўляў, звіхнуўся стары з розуму. А я тым часам сігануў за нейкі вугал, адтуль у вулачку забег, а там да кніжнага паджгаў. Аглянуўся: быццам адстаў мой кот. Выцер, гэта, я ўзмакрэлы лоб хусцінкай і ў магазін зайшоў. Купіў мемуары знаёмага партызана, пагутарыў з прадаўцамі і назад пайшоў.

Толькі высунуўся за парог — кот мой тут як тут. Пазірае ў вочы і хвастом махае. Дакарае, відаць, за ўцёкі.

— I чаго ты хочаш? — пытаю. — Булкі ў мяне няма, скварку з сабой не браў — у сталовай паабедаю. Ідзі сваёй дарогай, а я сваёй.

Глянуў на гадзіннік — пара.

— Ну, будзь здароў, — кажу.

На злёце мне грамату ўручылі, каштоўны падарунак.

— Жадаем, — кажуць, — яшчэ сто год жыць і маладзець.

— Рад бы, — гавару, — таварышы. Ды ці не смерць па пятах за мной ходзіць?

Ну і расказаў пра таго ката. Усе ў рогат:

— Жартаўнік, дзед.

— Ага, — кажу, — жартаўнік. А вы ў акно паглядзіце. Можа, кот той і зараз сядзіць, чакае.

Усе да акна тут.

— I праўда, — кажуць, — сядзіць…

Бачу, прыціхлі, не да смеху. Тут мне аграном шклянку вады паднёс… Здзіўлена так на мяне глянуў:

— Ты не піў, дзядуля, валяр'янкі? Я, вядома, пакрыўдзіўся:

— Сэрца ў мяне, малады чалавек, як гадзіннік…

— А на ток не заходзіў, дзе корань сушыцца?

— Быў, вядома. Там адна моладзь працуе. Недагледзь — мігам корань перасушаць ці сырым упакуюць.

Усе абступілі нас, слухаюць: цікава, куды гэта аграном хіліць.

— Пакажыце, дзеду, боты, — просіць. Чаму не паказаць. Глянуў ён, ды як зарагоча.

— Пылок валяр'янавы прыстаў, — кажа, — добра, што за вамі адзін кот увязаўся, а не дзесяць.

Тут і палеглі ўсе ад смеху… Кот валяр'янку ўчуў, таму і хадзіў па пятах. Надта ўжо любяць яе каты. I як гэта я, стары дурань, сам не здагадаўся? Вось як, убрыкні вдс качкі, бывае.

Гляньце, дзеткі, які дзень сёння. Краскі цвітуць, птушкі пяюць. А зямлю як хораша дожджык памыў: аж ззяе. Вунь і бярозка з клёнам гатова ў скокі пусціцца. Елка наструнілася, як ракета перад стартам. Ці думаў я, што дажыву да такіх часоў: чалавек да другіх планет дабраўся. Не жыццё, а казка. Стары Манюкін вам пра даўнейшае ўсё бае. Вы не крыўдуйце на яго — адляцелі мае лепшыя гады… Вось і жыву ўспамінам. Сніцца мне, што і я лячу ў вырай. Зямлю-прыгажуню нашу з вышыні птушынага палёту бачу. I стужкі рэк, і аксамітныя лугі, і сінюткія вочы азёр. Ох, як трэба шанаваць і берагчы зямельку і ўсё, што жыве на ёй! Каб тыя, хто за намі прыйдуць жыць, добрае слова пра нас сказаць маглі. I яшчэ любіць казкі, кветкі, слова роднае.