Гарасьо Кірога - Казкі трапічнага лесу

Але чарапаха пачула яго і гэты раз і зноў падумала:

«Калі ён застанецца ў лесе, дык памрэ, бо тут няма лекаў. Я павінна занесці яго ў Буэнас-Айрэс».

Сказаўшы гэтак, яна зрэзала тонкія і моцныя, як вяроўкі, ліяны, асцярожненька ўсклала чалавека сабе на спіну і, каб не ўпаў, моцна прывязала яго ліянамі. Ёй давялося праявіць добрую кемнасць, каб прыладзіць стрэльбу, шкуры і арэх са змеямі ды не патрывожыць пры гэтым паляўнічага. Але ўрэшце ўсё атрымалася, як яна хацела, і яна рушыла ў дарогу.

Нагрузіўшыся, чарапаха йшла ды йшла ўдзень і ўначы. Яна мінала лясы, палі, пераплывала рэкі шырынёю на цэлую мілю, прабіралася праз балоты, у якіх ледзь не танула, трымаючы на сабе чалавека, які ўжо амаль паміраў.

Праз кожныя восем ці дзесяць гадзін хады яна спынялася, развязвала ліяны і асцярожна клала чалавека на зямлю, выбіраючы сушэйшае месца. Потым шукала ваду і мяккія карэньчыкі і давала іх хвораму. І сама яна таксама ела, хоць была такая стомленая, што лепей бы ёй было паспаць.

Часам ёй даводзілася ісці па самым санцапёку. Стаяла лета, а паляўнічы быў у такой гарачцы, што ўвесь час трызніў і паміраў ад смагі. Тады ён пачынаў крычаць: «Вады! Вады!» — і чарапаха давала яму напіцца.

Так яна ішла — дзень за днём, тыдзень за тыднем.

Кожны дзень яны былі ўсё бліжэй да Буэнас-Айрэса, але з кожным днём чарапаха слабела, з кожным днём у яе менела сілы, хоць яна не скардзілася. Часам яна падала зусім знямоглая, але тады чалавек, на хвіліну апрытомнеўшы, уголас казаў:

— Я паміраю, мне ўсё горай і горай, але толькі ў Буэнас-Айрэсе я мог бы ачуняць. А тут я памру, адзін у гэтым лесе.

Яму здавалася, што ён усё яшчэ ў будане, бо ён жа нічога не ведаў. Тады чарапаха ўставала і йшла далей.

Але настаў дзень, калі гаротная чарапаха зусім ужо не магла ісці. Яна патраціла ўсе свае сілы і больш не магла. Каб хутчэй дайсці, яна цэлы тыдзень не ела, і сілы ў яе ні на што не засталося.

Калі прыйшла ноч, яна ўбачыла на даляглядзе далёкае святло, нейкае ззянне, што асвятляла неба, але яна не ведала, што гэта такое. Яна зусім знемаглася і заплюшчыла вочы, каб памерці разам з паляўнічым, маркотна думаючы, што не здолела ўратаваць чалавека, які быў такі добры з ёю.

Але ж яна была ўжо ў Буэнас-Айрэсе, хоць не ведала гэтага. Тое святло, што яна бачыла ў небе, было ззянне горада, і яна сабралася памерці, калі была ў самым канцы свайго гераічнага падарожжа.

На шчасце, у гэтую хвіліну двух паўмёртвых падарожнікаў убачыла гарадское мышаня, якога клікалі Пэрэс.

— Вось дык чарапаха! — здзівілася мышаня. — Ніколі я не бачыла такой вялізнай чарапахі. А што гэта ты нясеш на спіне? Дровы?

— Не, — маркотна адказала чарапаха. — Гэта чалавек.

— І куды ж ты нясеш гэтага чалавека? — спытала цікаўнае мышаня.

— Я іду... іду... Я хацела дайсці да Буэнас-Айрэса, — адказала бедная чарапаха такім ціхім голасам, што яе было амаль не чуваць. — Але я ніколі туды не дайду, і мы памром тут...

— Эх, дурніца ты, дурніца! — засмяялася мышаня. — Ніколі не бачыла я такой дурной чарапахі! Ды ты ўжо ў Буэнас-Айрэсе! Тое святло, што ты бачыш, гэта і ёсць Буэнас-Айрэс.

Пры гэтых словах чарапаха адчула новыя сілы, бо яна зразумела, што ў яе ёсць яшчэ час уратаваць паляўнічага. І яна зноў рушыла ў дарогу.

На досвітку дырэктар Заапарку ўбачыў запэцканую і вельмі худую чарапаху, на спіне ў якой ляжаў перавязаны ліянамі чалавек. Ён паміраў. Пазнаўшы ў гэтым чалавеку свайго сябра, дырэктар сам пабег па лекі, і з іх дапамогаю паляўнічы адразу ж ачуняў.

Калі паляўнічы даведаўся, як яго ўратавала чарапаха і як яна зрабіла падарожжа аж у трыста міль, каб толькі ён мог выпіць лекаў, ён вырашыў ніколі з ёю не разлучацца. Але ж ён не мог трымаць яе ў сваёй маленькай хаце, і тады яго сябар прапанаваў аддаць яе ў заапарк, дзе абяцаў даглядаць за ёю як за сваёй дачкой.

Так і зрабілі. Цяпер чарапаха, шчаслівая і задаволеная, поўзае па ўсім садзе, і гэта тая сама вялізная чарапаха, якую мы штодня можам бачыць, калі яна скубе траўку ля клетак з малпамі.

Кожны вечар паляўнічы прыходзіць да яе, а яна па хадзе здаля пазнае свайго сябра. Яны бавяць разам пару гадзін, і ёй заўсёды хочацца, каб ён, раней чым пайсці, пяшчотна папляскаў яе рукою па спіне.

Неяк раз змеі ладзілі вялікі баль. Былі запрошаныя рапухі ды жабы, фламінгі, кайманы ды рыбы. Але ж рыбы не ходзяць, то й танчыць яны не маглі. Яны толькі павылазілі на пясок ды пляскалі хвастамі, бо той баль адбываўся каля ракі.