Александр Пушкин - Казка пра цара Салтана, пра яго сына славутага асілка князя Гвідона Салтанавіча і пра цудоўную прыгажуню царэўну Лебедзь

Вецер ціха павявае
І караблік падганяе.
Ён па хвалях па крутых
Мчыць на ветразях сваіх.
Міма выспы, што на моры,
Дзе вялікі ўзняўся горад:
З прыстані гарматы б'юць,
Знак прычаліць падаюць.
Прыпыняюцца тут госці,
Князь Гвідон іх кліча ў госці.
Корміць, поіць, як сваіх,
Ды спытаўся ён у іх:
«Чым вы, госці, гандлявалі,
Шлях куды свой скіравалі?»
Карабельшчыкі ў адказ:
«Свет аб'ездзілі не раз.
Гандлявалі мы не дарам
Недазволеным таварам,
А ўжо тэрмін надышоў
На далёкі Ўсход - дамоў.
Міма вострава Буяна,
Да славутага Салтана».
Кажа князь тады купцам:
«Добры шлях, панове, вам,
Сінім морам-акіянам
Да славутага Салтана;
Нагадайце вы яму -
Слаўнаму цару свайму:
Ён у госці абяцаўся
І дагэтуль не сабраўся.
Шлю яму я свой паклон».
Госці едуць, а Гвідон
Дома ў гэты час застаўся,
З жонкаю не развітаўся.

Вецер весела шуміць,
Судна лёгенька бяжыць,
Міма вострава Буяна,
Да цара свайго Салтана;
Край знаёмы - гэта ён
Ім ужо здалёк відзён.
Вось на бераг выйшлі госці,
Цар Салтан іх кліча ў госці.
У палац ідуць купцы, -
Цар сядзіць там у вянцы,
А ткачыха з паварыхай,
Сваццяй бабай Бабарыхай,
Ля цара яны сядзяць,
Чатырма ўсе тры глядзяць.
Цар Салтан гасцей саджае
За свой стол і ў іх пытае:
«Госці вы стала майго,
Дзе вы ездзілі, чаго?
Там, за морам, як жывецца?
Што чуваць на белым свеце?»
Карабельшчыкі ў адказ:
«Свет аб'ездзілі не раз.
Людзі там жывуць шчасліва.
Ёсць яшчэ такое дзіва:
Выспа ў моры там ляжыць,
Светлы горад зіхаціць
Златаглавымі царквамі;
Між палацамі, садамі
Крышталёвы дом стаіць,
Елачка над ім шуміць.
І вавёрка там ручная,
Ды свавольніца такая!
Яна песенькі пяе,
Ды арэшкі ўсё грызе.
Незвычайныя такія;
Шалупінкі залатыя,
Зерне - чысты ізумруд,
А вавёрка - проста цуд!
Там яшчэ другое дзіва:
Мора ўспеніцца бурліва,
Закіпіць, узніме гнеў
Ды на бераг як шугне,
Разліецца хваляй свежай
І пакіне на ўзбярэжжы
Волатаў аж трыццаць тры,
У лусцэ, як бляск зары...
Ды прыгожыя такія, -
Веліканы маладыя,
Як пад мерку - на падбор,
З імі дзядзька Чарнамор.
І няма больш пільнай варты,
Больш надзейнай, больш упартай.
Жонка ў князя, як сказаць, -
Нельга вочы адарваць.
Днём свет божы зацямняе,
Ноччу землю асвятляе,
Зорка на ілбе гарыць,
Месяц пад касой блішчыць.
Князь Гвідон там уладарыць,
Кожны шчыра яго славіць;
Ён прыслаў табе паклон,
На цябе злуецца ён.
Ты ж у госці абяцаўся.
І дагэтуль не сабраўся».

Цар ужо тут не стрымаў,
Флот падаць ён загадаў.
А ткачыха з паварыхай,
Сваццяй бабай Бабарыхай,
Змову здрадніцы плятуць, -
Не пусціць на востраў-цуд.
Ды Салтан і не зважае
І свавольніц суцішае:
«Што, я цар вам ці хлапчук?
Слухаць нават не хачу!»
Ён нагой са злосці тупнуў,
Выйшаў і дзвярамі грукнуў.

Ля акна Гвідон сядзіць
І на мора ўсё глядзіць.
Не шуміць яно бурліва,
Толькі плешчацца ляніва.
Ледзь прыкметна там плылі
У блакіце караблі.
Цераз роўнядзь Акіяна
Едзе флот цара Салтана.
Князь Гвідон раптоўна ўстаў,
Гучна-гучна закрычаў:
«Мая мамка дарагая!
Ты, князёўна маладая!
Паглядзіце вы туды:
Едзе бацька мой сюды».
Флот да выспы падыходзіць,
Князь Гвідон трубу наводзіць:
Цар на палубе стаіць
І ў трубу на іх глядзіць.
З ім ткачыха з паварыхай,
З сваццяй бабай Бабарыхай;
Іх здзіўляе надзвычай
Невядомы гэты край.
Вось з гарматаў запалілі,
На званіцах зазванілі;
Сам да мора йдзе Гвідон;
Там цара страчае ён.
З паварыхай і ткачыхай,
З сваццяй бабай Бабарыхай;
Князь у горад іх вядзе,
Моўчкі сам за імі йдзе
У палацы ён з гасцямі:
Там у латах каля брамы,
У лусцэ, як бляск зары,
Волатаў аж трыццаць тры.
Ды прыгожыя такія -
Веліканы маладыя,
Як пад мерку, на падбор,
З імі дзядзька Чарнамор.
Цар ступіў на двор шырокі:
Пад ялінаю высокай
Там вавёрачка спявае,
Залаты арэх лузгае.
Ізумрудзінкі вымае
І ў мяшочак апускае.
І засыпаны двор той
Шалупінкай залатой.

Госці ўсё тут аглядаюць.
Пра царэўну праўду баюць:
Месяц пад касой блішчыць,
Зорка на ілбе гарыць.
І вялікасна, і жвава
Пахаджае, быццам пава,
І свякроў сваю вядзе.
Цар глядзіць - і пазнае...
«Што я бачу? Ці здаецца?!
Можа, маніць маё сэрца?»
У грудзях заняўся дух,
Свет ад слёз яго патух.
Абдымае ён царыцу
І сынка, і маладзіцу.
Ён спраўляе пышны баль
На сусвет увесь амаль.
А ткачыха з паварыхай,
Сваццяй бабай Бабарыхай
Пахаваліся ў куткі;
Іх і там знайшлі-такі.
Давялося ім прызнацца,
Павініцца, разрыдацца.
З радасці Салтан траіх
Адпусціў дадому ўсіх.
Спаць вялі пасля Салтана,
Ён спяваў, хістаўся п'яны.
Я там быў: мёд, піва піў -
Толькі вусы абмачыў.