Уільям Шэкспір - Антоній і Клеапатра

Вітаю ў Рыме.

Дзякую.

Сядай.

Сядай ты першы.

Ну, як хочаш...

Я чуў, мае паводзіны ты лічыш
Ганебнымі, хоць ганьбы ў іх няма,
А калі ёсць, дык што табе з таго,
Цябе ж не закрануў.

Я быў бы смешны,
Каб за нішто, ці праз якое глупства,
Распальваў крыўду, на цябе тым больш,
Я быў бы смешны, проста неразумны,
Каб гаварыў зняважліва аб тым,
Што дачынення да мяне не мае.

А як глядзеў ты, Цэзар, на той факт,
Што я ў Егіпце.

Гэтак жа, як ты
На тое, што я ў Рыме. Вось каб ты
Супроць мяне рабіў падкопы там,
Была б прычына.

Што значыць — падкопы? Цэзар
Хіба не зразумеў? Тлумачыць трэба?
А жонка твая што? Не бунтавала?
А брат супроць мяне не выступаў?
Тваё імя яны ўзнялі як сцяг.

Няпраўда гэта, выдумка. Мой брат
Не прыкрываўся мною. Я распытваў.
Даведаўся аб тых, хто быў з табой,
Цябе абараніў. А калі ён
З табой змагаўся, значыць, і маім
Быў ворагам, бо справа ў нас з табою
Агульная. Ды я ж пісаў табе,
Пісаў... Не, не!.. Калі сварыцца ўздумаў,
Вярні свайго каня у іншы бок.

Шукаеш апраўданне, на мяне
Узвальваеш віну, ці не занадта
Сябе высока ставіш?

Я? Ніколькі.
Твой вывад будзе правільны, я знаю.
Не мог жа я, кіруючы з табою,
Падвучваць брата, каб падняў мяцеж
Для ўсіх нас небяспечны. А пра жонку
Сваю скажу: жадаю ад душы,
Каб меў ты наравістую такую ж.
Трымаеш ты ў сваіх руках трэць свету,
Дзяржаваю кіруеш без натугі,
Паспрабаваў бы жонкай кіраваць.

Шкадую, Цэзар, што яе нястрымнасць,
Гарачнасць, фанабэрыя дурная
Табе даліся ў знакі. Але што
Я мог зрабіць?

Я пасылаў пісьмо
Табе ў Егіпет. Ты ж майго ганца
Сустрэў з насмешкай і прагнаў з банкета,
Пісьмо маё адклаў не прачытаўшы.

Ён без дазволу уваліўся ў залу.
Прымаў я урачыста трох цароў,
Даваў абед і быў заняты вельмі.
Назаўтра ж сам твайго ганца паклікаў
I абышоўся з ім як мае быць.
Будзь ласкаў, на ганца не спасылайся,
Шукай для сваркі больш сур'ёзных фактаў.

Ты клятву даў мне і парушыў клятву.
А папракнуць мяне ў чым-небудзь брыдкім
Язык твой не павернецца.

Лагодней!
Без гневу, Цэзар!

Не, няхай гаворыць.
Мой гонар не баіцца падазрэнняў.—
Кажы, я слухаю. «Парушыў клятву...»

...Дапамагаць мне зброяй і людзьмі
Ты мне адмовіў, просьбу адхіліў.

Хутчэй за ўсё не праявіў увагі,
Час быў атрутны, блытаніна скрозь —
Замарачэнне на мяне найшло.
У гэтым вінаваты, не пярэчу.
Я не уніжу годнасці сваёй
I воінскіх заслуг не абняслаўлю
Прызнаннем шчырасці. Фульвія, напэўна,
Хацела выцягнуць мяне з Егіпта,
Без ведама майго падняўшы бунт.
Прашу добразычліва, без дакораў
Мне дараваць нявольную віну.
Прашу прабачыць!

Правільныя словы.

А ці не лепш спыніць абмеркаванне
Ўсялякіх крыўд, мінулае забыць
I глянуць на сучаснасць. Перад вамі
Адзіны выбар — прымірэнне.

Так!

Маўчы, салдат! Не абражай прысутных.

Я так і ведаў: праўда вочы коле.

Ні слова болей! Прыкусі язык!

Мне што? Маўчу. Як рыба анямеў.