Смерць пачэсная — не вам!
Крокваў царскага палаца вашай хопіць чарадзе,
Затрапечаце вы ў петлях,
як дразды ў тугіх сілах.
Алена і хор стаяць ашаломленыя і спалоханыя ў маляўнічых групах.
О прывіды! У спалоху застылі вы,
Баіцеся пакінуць свет, не ваш ужо,
Прыціхлі, нібы здані, хоць не здані вы;
А зрэшты, людзі ўсе — такія ж прывіды —
Не хочуць пакідаць яны свет сонечны.
Няма ратунку ад наканаванага! —
Ўсе знаюць гэта, ды не ўсе скараюцца.
Ды што казаць: пара за справу брацца нам.
(Пляскае ў далоні.)
У дзвярах з’яўляюцца ў масках карлікі, яны хутка і спрытна выконваюць усе загады.
Збягайцеся хутчэй сюды, нячысцікі! —
Здавольце свой запал знішчальніцкі!
Алтар ахвярны стаўце, не марудзячы,
І срэбную сякеру з краю ўскладвайце,
А каб крывава-чорны след з трыногі змыць,
Напоўніце вадой збаны ахвярныя,
Зямлю ўсцяліце дыванамі ўсходнімі.
Каб царственна на іх царыца ўкленчыла,
Каб мы маглі з пашанай агарнуць яе
І пахаваць з усёй належнай пышнасцю.
Панталіда
Царыца адышлася задуменная,
Паніклі дзевы, як трава пакосная —
Але павінна я, сястра старэйшая,
З табою, найстарэйшая, параіцца.
Ты мудрая, ты добрая, зычлівая,
Хоць хор зласліва бэсціў, зневажаў цябе,—
Скажы, ці бачыш ты, які ратунак нам?
Фаркіяда
Параіць мне не цяжка, бо ратунак ваш,
Збавенне лёгкае — ў руках царыцыных.
Яна ж — няхай рашэнне прыме хуткае.
Хор
Парка літасцівая, Сівіла любамудрая,
Ніць жыцця не абрывай!
Не адбірай святло жыцця!
Мы ўжо чуем калыханне і жахлівае гайданне
Нашых цел, якім прыемней
калыхацца ў лёгкіх танцах,
У абдымках спачываць.
Алена
Як страшна ім! А мне дык толькі — горасна!
Для іх ратунак прыняла б з удзячнасцю,
Скажы! Хай немагчымае абернецца
Магчымай яваю. Скажы! Чакаем мы.
Хор
Не марудзь, скажы хутчэй жа,
як пятлі пазбегнуць нам,
Шорсткіх, брыдкіх тых караляў,
што ўжо шыю абвілі?
Смерці жах мы адчуваем, задыхаемся мы ўжо.
Злітуйся з няшчасных, Рэя, маці чыстая багоў,
Уратуй нас, памажы!
Фаркіяда
Ці хопіць вам цярпення сказ мой выслухаць
З парадаю маёй? У ім шмат важнага!
Хор
Хопіць, хопіць! Мы з увагай
будзем слухаць, будзем жыць!
Фаркіяда
Хто дома даглядае скарб сямейны свой,
Хто беражэ ад злому мур жылля свайго,
Хто сочыць, каб у навальніцу дах не цёк,—
Той доўга будзе жыць у доме ў радасці.
А хто пакіне свой ачаг і з лёгкасцю
У белы свет самохаць пойдзе швэндацца,—
Жытло старое знойдзе ён, вярнуўшыся,
Ужо не гэткім, як было, — разбураным.
Алена
Навошта прытча мне, даўно вядомая?
Ты гавары, а раны не раз’ятрывай.
Фаркіяда
Без гневу сказана і без дакору вам!
У бухтах і на астравах рабуючы,
Твой слаўны Менелай гуляў ці мала год,
Вяртаючыся кожны раз з захопленым.
Праваяваў ён дзесяць год пад Трояю,
А колькі плыў назад — сама не ведаю!
Між тым што з домам Тындарэя сталася?
Што сталася з дзяржавай Менелаевай?
Алена
Ты ўжо не скажаш слова, каб не лаяцца,
Як толькі рот разявіш, — сыплеш кленічы.
Фаркіяда
Жылі мы доўгія гады у марнасці.
Забыты горы, што паводдаль высяцца
На поўначы ад Спарты — Тайгет {225} 225 На поўначы ад Спарты — Тайгет велічны . — Тайгет — горны хрыбет у Лаконіі.
велічны,—
Адкуль бадзёра ўніз Эўрот струменіцца
Праз зарасці ў даліну прамяністую,
Дзе ў чаратах гняздзяцца вольна лебедзі.
Там на адхонах племя пасялілася,
Яно да нас прыйшло з далёкай поўначы.
І, збудаваўшы крэпасць непрыступную,
На ўласны лад здаўна кіруе Спартаю.
Алена
Ах, дзёрзкія! І як маглі асмеліцца!
Фаркіяда
Бо мелі часу шмат — аж цэлых дваццаць год!
Алена
А хто ўзначальвае ліхіх грабежнікаў?
Фаркіяда
Грабежнікі ліхія? Не, не ганю я
Начальніка чужынцаў; не суровы ён:
Забраць усё ён мог бы, а здаволіўся
Дарамі небагатымі, ды шчырымі.
Алена
Фаркіяда
Прыгожы. Здатны муж!
Адукаваны, статны ён паставаю,
Няма такіх разумных паміж элінаў.
Хоць племя прышлае завецца варварскім,
Ды з іх ніхто не здольны быў на жорсткасці,
Што натварылі эліны пад Трояю.
Яго шаную шчырасць і велікадушнасць я.
А крэпасць іх, пабачыце, пастаўлена
Зусім не так, як продкі ў нас грувасцілі
Нязграбныя цыклопскія будыніны.
Калі раўняць са Спартаю прыземістай,—
У іх усё інакш: адвесна, гонкасна,
Размерана, грунтоўна і надзейна ўсё,
Муры, палацы, вежы ў іх спічастыя,
Усё імкнецца ўгору, ў высь нябесную,
Прасторныя дамы ў іх з прыбудовамі,
Калоны і калонкі, аркі, арачкі,
Альтанкі ўтульныя, гербы над брамамі.
Читать дальше
