Мефістофель
Цяпер мы зноў на мяжы тых жартаў, дзе вы, людзі, траціце цвярозы розум. Навошта шукаеш ты са мной хаўрусу, калі жадання няма на гэта? Лётаць хочаш і баішся, каб галава не закружылася? Хто ж каму навязваўся? Мы табе ці ты нам — успомні?
Фаўст
Не шчэр на мяне свае пражорлівыя іклы! Мне агідна і брыдка!.. О вялікі, уладарны дух, што зняў перада мною заслону з свайго аблічча, ты, хто ведае маё сэрца і маю душу, навошта мяне прыкаваў да ганебнага спадарожніка, які асалоду чэрпае ў зле, а ў разбурэнні — забаву.
Мефістофель
Ці скора скончыш ты?
Фаўст
Уратуй яе, інакш — гора табе! Найстрашнейшыя перуны на тваю галаву на тысячы гадоў!
Мефістофель
Не магу паслабіць ланцугоў помсты, не магу зняць завалы. Ратуй яе сам! Хто зрынуў яе на пагібель? — я ці ты?
Фаўст дзіка азіраецца.
Да перуноў звяртаешся? Шчасце, што яны не вам, убогім смяротным, дадзены! Знішчыць нязгоднага — звычай тыранаў адказаць на неаспрэчныя аргументы.
Фаўст
Перанясі мяне туды! Яна павінна быць на волі!
Мефістофель
А небяспека, якая цябе падпільноўвае? Ведай, гараджане яшчэ не забыліся крывавага злачынства тваіх рук. Над месцам забойства лунаюць помслівыя духі, чакаючы твайго прыходу.
Фаўст
Яшчэ і гэтым дакараеш! Забойства і смерць — твая справа, страшыдла! Вядзі мяне туды, загадваю табе — вызвалі яе!
Мефістофель
Я правяду цябе. Але што я зрабіць магу? Хіба я маю поўную ўладу на небе і на зямлі? Я магу затуманіць розум турэмшчыку, а ты завалодай ключамі і выведзі яе чалавечай рукою! Я ж буду стаяць на варце. Толькі гэта я магу.
Фаўст
Вядзі! Вядзі! Хутчэй!
Ноч. Адкрытае поле {122} 122 Сцэна напісана да 1775 г.
Фаўст і Мефістофель імчацца на вараных конях.
Фаўст
Чаго яны гэтак снуюць каля плахі?
Мефістофель
Не ведаю; нешта гатуюць, рыхтуюць.
Фаўст
Лунаюць, сядаюць, ізноў узлятаюць.
Мефістофель
Фаўст
Мефістофель
Цямніца {123} 123 Першы варыянт сцэны быў напісаны ў прозе («Прафаўст») пасля 1772 г. У вершаванай форме ўпершыню надрукаваны ў 1808 г.
Фаўст (са звязкай ключоў і лямпай перад дзвярыма)
Зрабіўся я зняверлівым, панурым,
Боль чалавецтва ува мне,
Вось тут яна, за гэтым мокрым мурам,
Адна ў бядзе, хоць не злачынка, не!
Баішся ты акоў?
Баішся ты яе пабачыць зноў?
Смялей! Бо смерць ёй дзверы адамкне!
(Бярэцца за замок.)
З сярэдзіны чуецца спеў.
Шлюха маці мая, {124} 124 Шлюха маці мая . — Песня з нямецкай народнай казкі пра злую мачаху.
Мардавала мяне!
А мой бацька — лайдак,
З’еў жывую мяне!
За чужую віну
Маё цела сястра
Палажыла ў труну.
А я ў свет палячу,
Я на волю хачу!
Фаўст (адмыкаючы)
Каханага не бачыць. А тым часам ён
Саломы шолах чуе і ланцужны звон.
(Уваходзіць.)
Маргарыта (хаваючыся ў салому)
О гора! Ўжо ідуць. Там смерць ідзе.
Фаўст (ціха)
Цішэй! Цішэй! Я вызвалю з турмы.
Маргарыта (кідаючыся яму да ног)
Калі ты чалавек, паспачувай бядзе!
Фаўст
Цішэй! Прачнецца варта, згінем мы!
(Бярэ кайданы, каб адамкнуць іх.)
Маргарыта (на каленях)
Хто ўладу даў табе, злы кат,
Над беднай сіратою?
Чаму спраўляеш ноччу свой абрад?
Няўжо ты раніцою
Не можаш па мяне прыйсці?
Не падыходзь! Я жыць хачу! Пусці!
(Устае.)
Я маладая, нібы квет,
Пакінуць мушу гэты свет?
Была прыгожая — і ў тым мая віна,
Са мной быў мілы друг, цяпер адна.
Вянок сарваны, кветка адцвіла.
Што цягнеш гвалтам ты, кацюга люты.
Будзь літасцівы,
Я ніколі зла
Нікому не рабіла. За мае пакуты
Мне стала выракам пракляцце.
Фаўст
Бяды такой не выцерпіць душа!
Маргарыта
Цяпер я ўся ў тваёй уладзе.
Дазволь дзіцятка накарміць спярша.
Яго ўсю ноч да сэрца я туліла.
Дзіця ўзялі. Мяне за краты.
І кажуць, я дзіця забіла.
Ах, больш не дам сабе я рады.
Не засмяюся ўжо шчаслівым смехам.
«Паехаў мілы ў свет за рэхам» —
Спяваюць пра дзяўчыну людзі!
А хто тлумачыць песню будзе?
Читать дальше
