Маргарыта
Але адно мне ўсё ж — загадка:
Хто шчодры так на дабрыню?
Стук у дзверы.
Прапала! Божа! Гэта ж матка!
Марта (глядзіць пад фіранку)
Уваходзіць Мефістофель.
Мефістофель
Прашу пакорна дараваць,
Што вас пасмеў патурбаваць.
(З павагай адступае перад Маргарытай.)
Паклон прыміце, пані Швертлейн, і пашану.
Марта
Я гаспадыня тут! Што трэба пану?
Мефістофель (ціха да яе)
Прабачце мне, што я не ў час:
З візітам дама ў вас якраз.
З дазволу пані я гатоў
Зайсці пасля абеду зноў.
Марта (уголас Маргарыце)
Пан далучыў цябе да знаці —
А гэта гонар беднаму дзіцяці!
Маргарыта
О, я не знатная асоба,
Пан вельмі добры ці ў гуморы —
На мне не ўласная аздоба.
Мефістофель
Ах, я мяркую не па ўборы —
Манеры вашы і пагляд…
Дык мне застацца? Вельмі рад.
Марта
А з чым прыйшлі вы ў хату нашу?
Мефістофель
Благая вестка, і к таму ж
Баюся я, што вас уражу:
Сканаў ваш небарака муж.
Марта
Памёр? Каханенькі! Мой мілы!
Няма яго! О божа, дай мне сілы!
Маргарыта
Уцешцеся, гасподзь не кіне вас.
Мефістофель
Дазвольце ж, я пачну мой сумны сказ.
Маргарыта
Я б не жыла і не любіла,
Мяне б няшчасце загубіла.
Мефістофель
Ай кіньце, гояцца любыя раны.
Марта
Расказвайце ж, дзе мілы пахаваны.
Мефістофель
У Падуі паклаў ён голаў
На крылы лёгкія анёлаў
І з храма ўгодніка Антона {55} 55 У Падуі паклаў ён голаў…/І з храма ўгодніка Антона… — Падуанскі сабор св. Антонія, пабудаваны Нікола Пізані ў XІІІ ст.
Узнёсся да святога трона.
Марта
Мефістофель
Навошта, кажа, енкі, плач,
Закажаце малебнаў трыста —
І больш ніякіх перадач!
Марта
Не можа быць! Такі даход!
Жабрак які і той пад спод
У торбу лепшае кладзе,
Ці мала з кіем вёрст ідзе,
І недапіць ён рады і пасціцца,
А ў дом не прыйдзе без гасцінца!
Мефістофель
Мадам, я спачуваю шчыра.
Ваш муж ашчадны быў мужчына,
Пра жонку ўспамінаў сваю
І наракаў ён на няўдачу.
Маргарыта
Ах, людзі бедныя, я плачу!
Я рэквіем яму спяю,
Маліцца буду кожны ранак.
Мефістофель
У вас, дзіця, не кроў, а пунш…
Хай вам дастанецца прыгожы муж…
Маргарыта
Мефістофель
…рыцар верны і каханак.
Хто не сп’янее ў млосным дыме,
Калі такую ясачку абдыме!
Маргарыта
Парушыць звычай нам — не можна.
Мефістофель
Так, гэта робяць асцярожна…
Марта
Мефістофель
Вясёлага тут мала:
Не на радзіме і не ў родным доме —
Сярод чужых людзей ды на гнілой саломе
З малітвай смерць сустрэў. Жыў як папала,
А паміраў у шчырай веры.
«Як ненавіджу, — скардзіўся, — хімеры
Свайго мінулага і подлую душонку,
Што занядбаў ганебна дом і жонку;
Не перажыць мне гэтага ўспаміну —
Даруй, даруй, што я цябе пакіну».
Марта
Мой добры муж, я даравала!
Мефістофель
Казаў: «Бог сведка! Грэшніца яна!»
Марта
І гэта ў смертны час казаць! Мана!
Мефістофель
Напэўна ж, смерць апанавала,
Дык сам не ведаў, што пляце,
Казаў: «Падумаць пра дзяцей,
Пра чорны хлеб падумаць трэба,
А там яшчэ ім даць да хлеба,—
Самому — што перападзе».
Марта
Змяняў любоў маю, душы ад’яда,
І ўрэшце — пакарана здрада.
Мефістофель
О не — набожны быў абраннік ваш,
Кахаў вас шчыра і аддана,
Казаў: «Як з Мальты адплылі,
Я памаліўся за сям’ю.
Малітву бог пачуў маю,
Бо мы ўзялі на абардаж
Фрэгат турэцкага султана,
Што скарбы вёз з чужой зямлі.
І я за храбрасць атрымаў…»
Читать дальше
