Той, хто ліхія
Чатыры стыхіі
Не заклінае,
Той і не знае
Ні ў духаў пакоры,
Ні ў свеце апоры.
Агнём згары,
Саламандра!
Круціся ў віры,
Ундзіна!
Зоркай ляці,
Сільфіда!
У дом свяці,
Incubus! Incubus!
Выходзьце, — змацуем саюз!
Ніводная не выйшла
З праклятага выжла.
Ляжыць ён, ашчэрыўшы іклы,
Здаровы, жывы, непаніклы.
Усцішу ўсё роўна
Я сілай чароўнай.
А ці не з пекла,
Пачвара, ты збегла?
Што ж, тады, можа,
Знак гэты паможа {24} 24 Знак гэты паможа. — Крыж з вобразам Збавіцеля (Хрыста) і надпісам JNRJ (Jesus Nazarenus Rex Judaeorum) — Ісус Назарыцянін Цар Іудзейскі).
,—
Біч вашай хеўры!
Шчэцце тапырыцца, вырачыў зеўры!
Пахіба, страшыдла,
Пякельнае быдла!
Той знак — Хрыстовы,
Той знак — суровы,
Знак божае ўлады,
Святое спагады!
Думаў, што пудзель, аж ён
Вырас, раздаўся, як слон,
Кут засланіўшы і печ,
Хоча туманам расплыцца,
Сіліцца вырвацца прэч.
Не, я прымушу пачвару скарыцца!
Гнеў мой — магутны, пагрозы — не жарты!
Полымем знішчу, шаленец упарты!
Не чакай —
Агню, небам тройчы ўладарна ўславёнага! {25} 25 Не чакай—/Агню, небам тройчы ўладарна ўславёнага. — Заклінанне знакам святой тройцы (Бацькі, Сына, Святога Духа).
Не чакай —
Пакуль буду вымушан я да сабакі шалёнага
Найлепшы з усіх маіх сродкаў ужыць!
Туман рассейваецца, і з запечка выходзіць Мефістофель, апрануты вандроўным шкаляром.
Мефістофель
Навошта гвалт? Я рады вам служыць!
Фаўст
Дык вось дзе сутнасць пса! Шкаляр
Вандроўны! Казус смеху варты!
Мефістофель
Салют, васпане! Проста ў жар
Мяне кідаюць вашы жарты.
Фаўст
Мефістофель
Як можа той,
Хто пагарджае думкай, словам,
Хто зазірае ў сутнасць, верачы замовам,
Цікавіцца такой лухтой?
Фаўст
Імя звычайна добра кажа,
Дзе крыецца ўся сутнасць ваша:
І вельзевул, і загубіцель душ, мой пане,
І проста шарлатан з яго прагляне.
Дык хто ж ты?
Мефістофель
Частка сілы той ліхой,
Дабро ўтвараецца з якой.
Фаўст
А сэнс які! Утойваць недарэчна!
Мефістофель
Я — дух, што адмаўляе вечна!
І маю рацыю, бо ўсё жывое ў свеце
Ператвараецца ж у смецце,
То лепш няхай яго б і не было.
А што для вас — грахі ліхія,
Знішчэнне, страта, проста зло —
Ёсць родная мая стыхія.
Фаўст
Назваўся часткай, а стаіш тут цэлы.
Мефістофель
Сказаў вам праўду я;
ваш свет здурнелы,
Ваш недарэчны чалавечы род
Вы лічыце за цэласць і аплот.
Я частка часткі, што калісь Усім была,
Я частка цемрадзі — прычыннасці святла,
Святла пыхлівага, што з самага пачатку
Перамагчы імкнецца цемру-матку,
Ды ўсё ж не знае, колькі б ні хацела,
Адмежавацца як ад цела;
Яму заўсёды цела стрэміць шлях,
Паверхня цел і іх адбітак —
Яго аснова і здабытак,
А цела смерць — ягоны крах.
Фаўст
Цяпер мне прынцып твой даволі ясны:
Скрывавіўшы дарма на цэлым дзясны,
Пачаў кусаць кавалкамі яго.
Мефістофель
І праўда, ў цэлым не здабыў свайго.
Дурное Нешта — свет і людзі ў ім,—
Спрадвек ваюючы з Нічым,
Зважаць не хоча на ліхоты, жахі,
Пад корань рэжа ўсе мае замахі.
Пажары, буры, перуны грымяць,
А мора і зямля стаялі і стаяць!
Праклятаму людскому зброду
Усе мае наскокі не на шкоду.
Здаецца, столькі я ў магілу звёў,
Ды новыя народжваюцца зноў.
Жыццё цячэ! (А я дрыжу ад шалу!)
І парасткі жыцця растуць памалу
З зямлі, з паветра і з вады,
Ім на карысць і холад, і цяпло.
Калі б агню ў мяне і пекла не было,
Прапаў бы я зусім тады.
Фаўст
На свет гармоніі, які
Кіруе ўсім жывым здаўна,
Дарэмна, чэрствы сатана,
Узносіш грозна кулакі!
Шукаў бы іншае задачы,
Хаосу выпладак лядачы!
Мефістофель
Падумаю над вашым сказам,
Але пра тое іншым разам!
Цяпер дазвольце кінуць вас.
Фаўст
Нашто пытацца, ў добры час!
Знаёмства я не пазбягаю.
Наведвай, маючы патрэбу,
Акон, дзвярэй не замыкаю —
А не — і комінам не грэбуй!
Мефістофель
Прызнацца мушу — не пускае
Мяне з пакоя вашага ніяк
Чароўны на парозе знак.
Читать дальше
