Stieg Larsson - Mężczyźni, Którzy Nienawidzą Kobiet

– Noooo… jestem tym typem, z którym Henrik Vanger zawarł umowę na pomoc w napisaniu książki o rodzinie Vangerów.

– Nic ci do tego!

– Do czego? Do tego, że Henrik Vanger mnie zatrudnił, czy do tego, że tę pracę przyjąłem? Jeżeli chodzi o tę pierwszą rzecz, myślę, że to wyłącznie sprawa Henrika, jeżeli o drugą – to tylko moja.

– Dobrze wiesz, o co mi chodzi. Nie lubię, gdy ktoś grzebie w moim życiorysie.

– W porządku. Nie będę grzebał w pani życiorysie. O reszcie proszę porozmawiać z Henrikiem.

Nagle kobieta podniosła laskę i pchnęła Mikaela rączką w pierś. Cios nie był silny, ale zaskoczony Mikael cofnął się o krok.

– Trzymaj się z dala ode mnie!

Isabella obróciła się na pięcie i pomaszerowała w stronę swojego domu. Mikael stał jak wmurowany, z miną osoby, która właśnie spotkała prawdziwą, żywą postać z komiksu. Gdy podniósł wzrok, ujrzał w oknie Henrika. Starzec w ironicznym geście wzniósł filiżankę jak do toastu. Mikael rozłożył bezradnie ręce, pokręcił głową i ruszył w kierunku kawiarni.

JEDYNĄ PODRÓŻĄ, którą Mikael podjął w ciągu pierwszego miesiąca była całodniowa wycieczka do zatoki jeziora Siljan. Pożyczonym od Dircha Frodego samochodem jechał przez zaśnieżoną okolicę, żeby spędzić popołudnie w towarzystwie komisarza Gustafa Morella. Mikael próbował stworzyć sobie obraz policjanta na podstawie jego wystąpień w dochodzeniu; zobaczył czerstwego starca o powolnych ruchach i jeszcze bardziej powolnym sposobie mówienia.

Mikael miał ze sobą notes z dziesięcioma pytaniami, które zapisał w trakcie czytania policyjnych dokumentów. Moreli odpowiadał z pedagogicznym zacięciem. W końcu Mikael, odłożywszy notatki, wyjaśnił, że pytania są tylko pretekstem do odwiedzin emerytowanego komisarza. Tak naprawdę chciał z nim po prostu porozmawiać i zadać tylko jedno istotne pytanie: czy w śledztwie policyjnym kryje się coś, czego nie można znaleźć w papierach? Jakaś myśl lub przeczucie, którymi mógłby się podzielić?

Ponieważ Moreli, podobnie jak Henrik Vanger, od trzydziestu sześciu lat rozmyślał nad tajemnicą zniknięcia Harriet, Mikael spodziewał się, że napotka pewien opór; był przecież tylko nowym chłopaczkiem rozdeptującym zarośla w lesie, w którym kiedyś zabłądził komisarz. Ale Moreli nie okazywał ani odrobiny wrogości. Nabił starannie fajkę, zapalił zapałkę i odpowiedział:

– To jasne, że przychodzą mi do głowy różne myśli. Ale są takie nieokreślone i ulotne, że nawet nie potrafię ich sformułować.

– Jak pan myśli, co przydarzyło się Harriet?

– Myślę, że ją zamordowano. Co do tego zgadzam się z Henrikiem. To jedyne rozsądne wyjaśnienie. Ale nigdy nie zrozumieliśmy motywu. Sądzę, że zabito ją z jakiegoś szczególnego powodu – to nie był atak szału, napaść połączona z gwałtem czy coś takiego. Znając motyw, poznalibyśmy też sprawcę morderstwa.

Starzec zamyślił się.

– Niewykluczone, że morderstwo nie było zaplanowane. To znaczy ktoś wykorzystał okazję, powstały po wypadku chaos. Ukrył zwłoki, a później wywiózł je dokądś, gdy przeczesywaliśmy wyspę.

– Mówimy więc o kimś, kto działał z zimną krwią.

– Jest jeden szczegół. Harriet weszła do pokoju Henrika i poprosiła o rozmowę. Teraz wydaje mi się to dość osobliwe, przecież wiedziała, że Henrik ma ręce pełne roboty ze wszystkimi krewnymi, którzy zwalili mu się na głowę. Myślę, że Harriet stanowiła dla kogoś zagrożenie. Chciała coś Henrikowi opowiedzieć, a morderca zrozumiał, że dziewczyna ma zamiar… naskarżyć?

– Henrik był zajęty rozmową z paroma krewnymi…

– Oprócz Henrika w pokoju znajdowały się cztery osoby: jego brat Greger, syn kuzyna Magnus Sjógren i dwójka dzieci Haralda, Birer i Cecilia. Ale to nic nie znaczy. Załóżmy, zupełnie hipotetycznie, że Harriet odkryła, że ktoś zdefraudował pieniądze firmy. Mogła o tym wiedzieć od miesięcy, mogła rozmawiać o tym właśnie z tą osobą. Mogła próbować ją szantażować albo przeciwnie – mogło jej być żal tego człowieka i wahała się, nie wiedząc, czy powinna go zdemaskować. Mogła nagle podjąć decyzję i poinformować o tym mordercę, który w desperacji popełnił zbrodnię.

– Mówi pan o mordercy „on".

– Czysto statystycznie, większość morderców to mężczyźni. Choć oczywiście w rodzinie Vangerów jest parę niezłych żylet…

– Spotkałem Isabellę Vanger.

– To jedna z nich. Ale jest więcej takich kobiet. Cecilia Vanger potrafi być niesamowicie ostra. Spotkał pan Sarę Sjógren?

Mikael pokręcił głową.

– To córka Sofii Vanger, jednej z kuzynek Henrika. Naprawdę nieprzyjemna i bezwzględna kobieta. Ale ona mieszkała w Malmó i, o ile wiem, nie miała powodu, żeby zabić Harriet.

– Okej.

– Problem polega na tym, że wałkując ten temat po raz któryś tam, ciągle nie potrafimy zrozumieć motywu. A to przecież ważne. Gdy zrozumiemy motyw, dowiemy się, co się stało i kto za to odpowiada.

– Pracował pan nad tym przypadkiem bardzo intensywnie. Czy jest coś, czego pan nie sprawdził?

Moreli zaśmiał się chrapliwie.

– To niemożliwe, panie Mikaelu. Poświęciłem temu przypadkowi niezliczone godziny i nie potrafię wskazać niczego, czego nie skontrolowałem na tyle, na ile pozwalały warunki. Nawet wtedy, gdy awansowałem i wyjechałem z Hedestad.

– Wyjechał pan?

– Tak. To nie są moje strony. Miałem posadę w Hedestad między 1963 a 1968 rokiem, a później zostałem komisarzem i aż do emerytury pracowałem w policji w Gavle. Ale również tam nie przestałem grzebać w tej sprawie.

– Henrik Vanger naciskał, prawda?

– Oczywiście. Ale to nie dlatego. Zagadka Harriet fascynuje mnie do dzisiaj. Chodzi o to… każdy policjant ma swoje nierozwiązane tejemnice. Pamiętam, jak za moich czasów w Hedestad starsi policjanci rozmawiali o sprawie Rebeki. Szczególnie jeden, nazywał się Torstensson, od dawna nie żyje, powracał do niej rok po roku. W czasie wolnym i podczas urlopu. Kiedy uspokajały się lokalne łobuzy, wyciągał stare skoroszyty i rozmyślał.

– To też była zaginiona dziewczyna?

Komisarz Moreli przez sekundę wyglądał na zdumionego. Uśmiechnął się, zrozumiawszy, że Mikael szuka jakiegoś związku.

– Nie, to nie dlatego o tym wspomniałem. Chodzi mi o duszę policjanta. Sprawa Rebeki miała miejsce, zanim Harriet w ogóle przyszła na świat, i dawno już uległa przedawnieniu. Któregoś dnia w latach czterdziestych młoda kobieta w Hedestad została napadnięta, zgwałcona i zamordowana. To nic niezwykłego. Każdy policjant musi kiedyś w trakcie swojej kariery zetknąć się z tego typu przypadkiem, ale chodzi mi o to, że zdarzają się sprawy, które przylepiają się do człowieka, które nie opuszczają go ani na moment. Morderca pozbawił dziewczynę życia w szczególnie bestialski sposób. Związał ją, a potem wcisnął jej głowę w rozżarzone węgle w kominku. Nie wiem, jak długo i jak bardzo nieszczęsna cierpiała, zanim zmarła.

– O żesz kur…

– No właśnie. Tyle w tym zła. Biedny Torstensson, to on przybył jako pierwszy na miejsce zbrodni. No i sprawa pozostała nierozwiązana, mimo że wezwano pomoc ze Sztokholmu. Nigdy nie potrafił o niej zapomnieć.

– Rozumiem.

– Tak więc Harriet to moja Rebeka. W jej przypadku nie wiemy nawet, jak zmarła. Z technicznego punktu widzenia nie możemy nawet udowodnić, że dokonano morderstwa. Ale nie potrafię przestać o tym myśleć.

Zadumał się ponownie.

– Kiedy się pracuje przy dochodzeniu w sprawie morderstwa, jest się najbardziej samotnym człowiekiem na świecie. Przyjaciele ofiary są wstrząśnięci i zrozpaczeni, ale wcześniej czy później – po kilku tygodniach czy miesiącach – życie wraca do normy. Najbliżsi krewni potrzebują więcej czasu, ale również oni przezwyciężają żałobę i rozpacz. Życie toczy się dalej. Ale nierozwiązane morderstwo uwiera i dręczy. W końcu pozostaje tylko jedna osoba, która z myślą o ofierze próbuje wynagrodzić uczynione zło: policjant ze swoim dochodzeniem.