Gérard Villiers: Dood Joesjtsjenko!

John Muffin had een vierkante kaak, een directe blik, maar hij straalde iets ondefinieerbaars uit. Het duurde even voordat Malko begreep wat hem opviel: hij had iets zachts in zijn ogen… Met zijn iets te nadrukkelijke bewegingen was het duidelijk dat John Muffin homoseksueel was.

‘Ik neem aan dat u weet waarom u in Kiev bent?’ vroeg hij. Malko glimlachte. ‘Ik denk dat het te maken heeft met de vergiftiging van Viktor Joesjtsjenko.’

‘Inderdaad.’

‘Is het daar niet een beetje laat voor?’

De Amerikaan glimlachte minzaam. ‘Dat ligt eraan. Om te beginnen: weet u wat er precies is gebeurd?’

‘Nee,’ moest Malko bekennen. ‘Ik heb niet alle details gelezen.’

‘Goed. Gaat u zitten. U weet dat operatie-Oekraïne al heel lang op de agenda van president George Bush staat…’

‘Wat voor operatie-Oekraïne?’

‘De overstap naar het Westen,’ legde de Amerikaan uit. ‘Het ziet er zo mooi uit, maar ook al heeft Oekraïne zich in 1991 van Rusland afgescheiden, de politieke bovenlaag blijft Moskou trouw en de SBU moet constant kiezen tussen hun onderworpenheid aan het Kremlin en hun banden met de lokale maffia. Ze hadden het zo druk met het plunderen van het land, dat ze onze operatie niet hebben opgemerkt. We hebben sinds 2002 een heleboel tijd en geld in Viktor Joesjtsjenko gestoken. Via non-gouvernementele organisaties en de diaspora van Oekraïners in de Verenigde Staten en Canada hebben we hem in het geheim hulp geboden.’

‘Met welk doel?’

‘Oekraïne losweken van het Russische imperium,’ legde het districtshoofd zonder enige terughoudendheid uit. ‘Eerst moesten we maar zien hoe het zou aflopen. Viktor Joesjtsjenko was weliswaar een goede kandidaat, maar hij had het hele staatsapparaat van Leonid Koetsjma als tegenstander. En die had het Kremlin achter zich staan. Hij wist dat hij een heleboel zou verliezen als Joesjtsjenko zou worden gekozen. Door de verkiezingen naar zijn hand te zetten, zou hij hem kunnen uitschakelen. Maar de agenten van de Russische FSB in Kiev en de factie van de SBU die achter Moskou stond, hebben aan het begin van de afgelopen zomer aan de alarmbel getrokken.’

‘Wat is er dan gebeurd?’

‘De oranjerevolutie van Joesjtsjenko had zich over het hele land verspreid. Zijn tegenstanders werden bang. In juli, toen ze op vakantie op de Krim waren, hebben ze de “Kamazcoup” proberen te plegen.’

‘Wat is dat?’

‘Een vrachtwagen heeft geprobeerd de auto van Viktor Joesjtsjenko een ravijn in te rijden. Het scheelde maar weinig. In het Kremlin werd men zich bewust van het gevaar. Toen de resultaten van de eerste ronde bekend werden, was het nog erger dan ze hadden verwacht. Ondanks de fraude stond Joesjtsjenko even hoog als zijn tegenstander. Ze moesten dus iets doen. Toen hebben ze in september geprobeerd Joesjtsjenko met dioxine te vergiftigen.’

‘Hoe hebben ze dat gedaan?’ vroeg Malko nieuwsgierig. ‘Heel eenvoudig,’ zei de Amerikaan. ‘Op 5 september heeft een goede bekende van Viktor Joesjtsjenko, David Svaniya, een diner georganiseerd met de twee leiders van de SBU, Igor Smesjko en zijn adjudant, Vladimir Satsyuk. Het vond plaats in de datsja van de adjudant. De bedoeling van het diner was duidelijk te maken dat de SBU zich tijdens de komende verkiezingen neutraal zou opstellen. Er was afgesproken dat Viktor Joesjtsjenko alleen met David Svaniya zou komen. Zonder de man van zijn beveiligingsdienst, Evgueni Tsjervanienko. Ze hebben met zijn vieren gegeten en meteen de volgende dag kreeg Joesjtsjenko al verontrustende symptomen: overgeven, duizeligheid, hartkloppingen. Eerst begrepen ze niet wat er aan de hand was. Evgueni Tsjervanienko is bij me geweest en heeft me verteld dat hij in juli al had gehoord over een poging Viktor Joesjtsjenko te vergiftigen. Trouwens, wanneer hij buitenshuis at, verwisselde Tsjervanienko meestal het bord van de kandidaat met het zijne, of met dat van een andere aanwezige. Helaas was hij er die avond niet bij om het te kunnen doen.’

Malko kon een glimlach niet onderdrukken. ‘Dat is toch ongelooflijk! Vergiftigd na een diner met de twee leiders van de SBU. Alles open en bloot.’

‘Helaas liggen de zaken niet zo simpel,’ verzuchtte de Amerikaan. ‘Smesjko heeft onmiddellijk contact met me opgenomen om me te bezweren dat hij nergens van afwist. En ik geloof hem, want hij heeft ons altijd gesteund. Dat geldt niet voor zijn adjudant, Vladimir Satsyuk. Hoewel die ook blijft beweren dat hij onschuldig is.’

Wat is er precies gebeurd?’

‘Tijdens het diner kreeg iedereen een bord langoustines die al in de keuken waren klaargemaakt. Iemand heeft dioxine over het bord van Joesjtsjenko gestrooid, een dosis die tienduizend keer hoger was dan wat een menselijk lichaam aankan, namelijk één picogram. De artsen schatten dat Viktor Joesjtsjenko een dosis van tussen de één en tien gram heeft gekregen. Dat heeft bij hem een enorm agressieve reactie in zijn huid veroorzaakt, om maar te zwijgen over de schade aan zijn lever, zijn alvleesklier en zijn wervelkolom.’

Nieuwsgierig vroeg Malko: ‘Kon de dioxine hem niet ter plekke doden?’

‘Nee, zelfs niet met een grote dosis.’

‘Waarom hebben ze dan geen cyaankali of iets dergelijks gebruikt?’

De Amerikaan schudde zijn hoofd. ‘Dat hebben we ons natuurlijk ook afgevraagd. Maar het zou te erg voor woorden zijn geweest wanneer hij in datsja nummer twee van de SSU dood zou zijn neergevallen. Bovendien denk ik dat ze hem niet wilden vermoorden, alleen onmogelijk maken dat hij campagne zou voeren. Of ze hebben zich in de dosis vergist.’

‘Wie zijn “ze”?’

Donald Redstone aarzelde geen seconde. ‘Poetin, of iemand uit zijn directe omgeving. Zodra het nieuws over de vergiftiging bekend werd, beweerde Vladimir Poetin dat het leugens waren die door militanten van de oranjerevolutie waren verspreid en dat Joesjtsjenko gewoon griep had. Maar intussen zijn we heel wat meer te weten gekomen. We denken dat we het spoor terug hebben kunnen volgen. De verantwoordelijke persoon is een nauwe medewerker van Vladimir Poetin, een zekere Gleb Pavlovski. Hij is meer dan eens in Oekraïne geweest en hij onderhoudt nauwe contacten met de officiële afgezant van. Poetin in de Oekraïense regering. Die trekt ook op met de nummer twee van de SBU, Vladimir Satsyuk, bij wie het diner plaatsvond waarbij Viktor Joesjtsjenko is vergiftigd.’

‘U weet dus alles al,’ merkte Malko op.

De Amerikaan keek hem spottend aan. ‘Allemaal vermoedens, zonder enig bewijs. Daar hebben we niets aan, want iedereen ontkent.’

‘Wanneer Joesjtsjenko wint,’ zei Malko, ‘komen de tongen los en kunnen we het spoor volgen. Maar wat heeft het voor zin? Deze aanslag zou toch niets aan het verloop van de verkiezingen hebben veranderd.’

‘Inderdaad,’ gaf Donald Redstone toe. ‘Het hooggerechtshof heeft zojuist de tweede ronde van de verkiezingen ongeldig verklaard en er komt een derde ronde op 26 december. Het is vrijwel zeker dat Joesjtsjenko zal winnen. Hij is enorm populair. Deze vergiftiging heeft hem uiteindelijk geen windeieren gelegd.’

‘Dan is alles dus in orde,’ zei Malko.

‘Op één detail na,’ verbeterde het districtshoofd hem. ‘De strijd is nog maar net begonnen. Vladimir Poetin is te laat ontwaakt, maar hij zal nu alles op alles zetten om te voorkomen dat Oekraïne onder Westerse invloed komt te staan.’

‘Bent u bang voor een nieuwe aanslag op Joesjtsjenko?’

‘Dat is niet onmogelijk,’ gaf Donald Redstone toe. Ianukovitsj heeft een hoop medestanders in de regering en de vijanden van Joesjtsjenko zijn erg machtig. Een aanslag van binnenuit zou het Kremlin geen schade berokkenen, integendeel.’

‘Joesjtsjenko blijft toch op zijn hoede?’

‘Natuurlijk, maar je kunt niet alles voor zijn. Ik denk dat de beste garantie voor hem is het leven er niet bij in te schieten en te proberen elke aanslag te voorkomen. Daarom heb ik u naar Kiev laten komen.’