Albert Baantjer: De Cock en de dood in antiek

De jonge vrouw maakte een hulpeloos gebaar.

‘Dat… eh, dat weet ik niet,’ stamelde ze. ‘Het was iemand die belangstelling had voor een sarcofaag die mijn man in consignatie had.’

‘Die afspraak was hier?’

De jonge vrouw keek hem verrast aan.

‘Waar anders?’

De Cock maakte een schouderbeweging.

‘Ik ken het gedrag van uw man niet.’

De houding van de jonge vrouw veranderde plotseling. Het was alsof, na de reeks van vragen, de angst en de paniek uit haar waren weggezakt. De verwilderde blik verdween uit haar ogen. Ze trok haar kin iets omhoog. Peilend keek ze naar hem op.

‘Ik heb u gevraagd wie u was,’ sprak ze kalm. ‘Wat die ambulance voor de deur betekende en of er iets met Arthur is gebeurd. Op geen van die vragen heb ik nog een antwoord gekregen.’ De oude rechercheur gaf zichtbaar blijk van berouw. Hij liet beschaamd zijn hoofd iets zakken.

‘Mijn naam is De Cock,’ sprak hij verontschuldigend. ‘De Cock met… eh, met ceeooceekaa. Ik ben rechercheur van politie, verbonden aan het bureau Warmoesstraat.’

‘Ik heb uw naam wel eens horen noemen.’

De Cock knikte.

‘De prijs van de roem.’

De jonge vrouw wees resoluut naar buiten.

‘Die ambulance?’

De Cock aarzelde.

‘Voor… eh, voor uw man,’ stotterde hij.

‘Wat is er met Arthur?’

De Cock antwoordde niet direct.

‘U… eh, u bent werkelijk mevrouw Van Wateringen?’ De jonge vrouw lachte schamper.

‘Wilt u ons trouwboekje zien?’

De Cock maakte een afwerend gebaar.

‘Ik had even mijn twijfels,’ sprak hij verlegen. ‘Ik bedoel… het verschil in leeftijd.’

Mevrouw Van Wateringen kneep haar lippen op elkaar.

‘Arthur is nog een viriele man.’ Ze zweeg even, hield de oude rechercheur in haar blik gevangen. ‘Wat is er met hem gebeurd?’ De Cock spreidde zijn handen.

‘Vanavond,’ opende hij somber, ‘meldde een jonge vrouw zich bij mij en mijn collega Vledder aan de Warmoesstraat en vertelde dat zij door uw man was gebeld in verband met het feit dat haar sarcofaag uit zijn magazijn was gestolen.’

‘Mijn man had haar gebeld?’

‘Ja.’

‘Wanneer?’

‘Rond de klok van half elf. Hij raadde haar aan om bij mij aangifte van diefstal te doen. Volgens uw man was zij nog steeds eigenaresse van de sarcofaag.’

‘En toen?’

De Cock zuchtte diep. Hij was niet gewend om ondervraagd te worden.

‘Wij zijn naar de Oude Vensterstraat gereden. Tot onze verbazing troffen wij de toegangsdeur tot de winkel op een kier. Toen we op onderzoek gingen, vonden wij uw man in de kelder… vermoord.’

‘Hoe?’

De Cock keek haar verrast aan. Hij had een dergelijke reactie van de jonge vrouw niet verwacht. Ze deed een stap dichter naar hem toe. Haar jong gezicht met de grote glanzende bruine ogen was pal bij hem. De geur van haar parfum walmde om hem heen.

‘Hoe?’

Ze schreeuwde.

De Cock slikte.

‘Iemand stak hem een stiletto in zijn rug.’ Mevrouw Van Wateringen deed een stap terug. ‘Iwan Terborch.’ De Cock kneep zijn ogen half dicht. ‘Wie is Iwan Terborch?’ Mevrouw Van Wateringen trok haar kin weer iets omhoog. ‘Mijn ex-man,’ sprak ze bitter. ‘Hij heeft al een paar maal gedreigd dat hij Arthur een mes in zijn vette lijf zou duwen.’

Vledder keek zijn oudere collega met glinsterende ogen aan. \

‘Gaan we hem arresteren?’

‘Wie?’

‘Die Iwan Terborch.’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Voorlopig niet. Er is geen sprankje bewijs. We hebben alleen de beschuldiging van de jonge vrouw van de antiquair, dat haar ex-man wel eens bedreigingen had geuit.’

Vledder knikte berustend.

‘Ik begrijp het. Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren.’

De Cock glimlachte.

‘Van de Vlaamse schrijver Willem Elsschot… dat heb je goed onthouden. Er gaapt inderdaad een kloof tussen woord en daad. Gelukkig.’

De oude rechercheur maakte een triest gebaar.

‘Zij waren in ieder geval geen vrienden van elkaar. Arthur van Wateringen vond de ex van zijn vrouw maar een ijdele, verwaande kwast. En Iwan Terborch kon het niet goed verwerken dat Helen van Haaksbergen resoluut en onwrikbaar de zijde had gekozen van een lelijke, corpulente en veel oudere man.’ Vledder keek hem even niet-begrijpend aan. ‘Wie is Helen van Haaksbergen?’

De Cock grinnikte.

‘Het zou goed zijn als vrouwen ook na een huwelijk hun eigen naam behielden. Die naamsveranderingen werken vaak verwarrend. Helen van Haaksbergen is de meisjesnaam van mevrouw Van Wateringen.’

‘Wat doet ze?’

‘Hoe bedoel je?’

‘Heeft ze een baan?’

‘Ze is een veelgevraagd fotomodel… zegt ze. Verschijnt op de covers van modebladen. Ook speelt ze zo nu en dan een gastrolletje in een of andere soap op de televisie.’

Vledder bromde.

‘Ik kijk nooit naar soap. In ons beroep lukt het je nooit om een spannende soap te volgen.’

De Cock negeerde de opmerking.

‘Helen van Haaksbergen,’ ging hij rustig verder, ‘voelde zich aanvankelijk aangetrokken tot de jonge, knappe Iwan Terborch, een bodybuilder met een parelend gebit en een prachtig lijf.’

‘En sexy?’

De Cock glimlachte.

‘Dat facet van Iwan Terborch heeft ze niet aangeroerd. Ze trouwde met hem omdat ze dacht dat zij met haar schoonheid bij hem paste. Een sprankelend paar. En alles leek in het begin ook rozengeur en maneschijn. Maar het huwelijk hield niet lang stand. Nog geen jaar. Iwan Terborch bleek al spoedig meer belangstelling te hebben voor zijn eigen lijf dan voor het lijf van zijn jonge vrouw.’ Vledder lachte vrijuit.

‘Een mooie manier om uit te drukken dat ze zich door hem verwaarloosd voelde.’

‘Het zijn haar eigen woorden. Ik geef ze ongecensureerd aan je door.’

‘Hoe kwam ze aan die antiquair?’

De Cock leunde in zijn bureaustoel achterover.

‘Helen van Haaksbergen, toen nog mevrouw Terborch, zag in de etalage van de antiquair in de Oude Vensterstraat een beeldje staan dat haar aandacht trok.’

‘Een beeldje?’

De Cock knikte.

‘Om precies te zijn: een houten ushabti.’

Vledder trok een vies gezicht.

‘Een wat?’

De Cock lachte.

‘Toen mevrouw Terborch,’ ging hij verklarend verder, ‘gebiologeerd door dat beeldje in de etalage, de antiekwinkel binnenging om inlichtingen en prijs, kreeg ze van Van Wateringen uitleg. Ushabti’s zijn beeldjes van hout, steen of aardewerk, zo tussen de tien en vijfentwintig centimeter hoog. Vaak hebben ze gereedschap in hun armen: een schoffel of een bezem. Rijke en belangrijke personen in het oude Egypte kregen na hun dood ushabti’s mee in hun graf. De bedoeling was dat de ushabti’s het werk zouden doen dat de goden aan hun dode eigenaren zouden opdragen. Bijzonder belangrijke doden kregen zelfs voor iedere dag van het jaar een ushabti mee. Per tien ushabti’s was er dan een opzichter, waarvan ook een beeldje, iets groter dan de gewone ushabti’s.’

Vledder fronste zijn wenkbrauwen.

‘Dat hele verhaal over die ushabti’s heeft ze jou gisteravond verteld?’

In zijn stem trilde ongeloof.

De Cock knikte nadrukkelijk

‘Ze vond het belangrijk om haar affectie voor de niet zo aantrekkelijke en niet meer zo jonge antiquair uit te leggen.’

‘Had jij zo’n uitleg nodig?’

De Cock zuchtte.

‘Dat doet niet terzake. Ze wilde dat verhaal aan mij kwijt. En ik heb geduldig geluisterd.’

Vledder snoof.

‘Dat ken ik van je.’

De Cock strekte zijn wijsvinger naar hem uit.

‘Ze vertelde dat verhaal omdat zij juist via die ushabti, dat magische beeldje, belangstelling kreeg voor de antiquair… voor de man Arthur van Wateringen. Om hem beter te leren kennen, toonde ze interesse voor antiek en ontdekte in de antiquair een totaal andere man dan de grove, onbenullige Iwan Terborch, met wie ze was getrouwd. De antiquair was voorkomend, lief, galant, las de verlangens van haar gezicht en bleek later, ondanks hun leeftijdsverschil, een uitbundige minnaar.’ Vledder knikte begrijpend.