Albert Baantjer: De Cock en de dood in antiek

Vanuit de Raadhuisstraat reed Vledder de Herengracht op. Het was er aanmerkelijk rustiger. Vrijwel geen verkeer. De jonge rechercheur vond voor de Golf nog een parkeerplaatsje tussen de bomen. Ze stapten uit en met Elisa van Oldekerke tussen hen in, slenterden de beide rechercheurs naar de Oude Vensterstraat. Ze spraken niet. Ergens ver weg klonk het gieren van een tram door de bocht. Langs de walkant van de gracht scharrelde tussen de auto’s een enkele rat.

De Oude Vensterstraat leek verlaten. Tussen de dubbele rij bruine Amsterdammertjes was geen mens te zien. Aan het eind, tegen een heldere sterrenhemel, schemerden de twee torens van het Rijksmuseum.

Voor een kleine etalageruit met het opschrift Antiquair De Rode Roos bleef De Cock staan. Hij keek vragend naar Elisa op.

‘Is dit de zaak van Van Wateringen?’

De jonge vrouw knikte.

‘Het lijkt of er niemand is,’ sprak ze gedempt. ‘Ik denk dat de antiquair inmiddels naar huis is gegaan.’

‘Woont hij niet bij de zaak?’

Elisa schudde haar hoofd.

‘Volgens mij niet. Het is maar klein. Achter de winkel is geen woonruimte.’

De Cock stapte verder. Tot zijn verwondering stond de winkeldeur op een kier. De oude rechercheur bekeek het slot en de sponningen. Er waren geen sporen van braak of verbreking. Met de punt van zijn schoen duwde hij de deur verder open. Het rinkelen van de deurbel deed hem schrikken, maar hij herstelde zich snel. Na het bellen wachtte hij even, maar niemand reageerde.

Omzichtig schoof De Cock verder de zaak binnen. Het ovaal van zijn zaklantaarn danste langs antieke vazen, klokken en griezelige maskers.

Midden in de zaak bleef De Cock staan, draaide zich om en keek naar Vledder en de jonge vrouw, die hem waren gevolgd.

‘Is dit alles? Ik zie nergens een deur naar een ander vertrek.’ Elisa wees naar een kleine toonbank.

‘Daarachter,’ sprak ze fluisterend, ‘is een luik met een trap naar de kelder. Ik heb gezien dat de antiquair mijn sarcofaag daar heeft opgeborgen.’

De Cock liep om de kleine toonbank heen. Er was inderdaad een houten luik. De oude rechercheur bukte zich, pakte een verzonken metalen ring en trok het luik omhoog. Het ging gemakkelijker dan hij verwachtte. Het licht van zijn zaklantaarn gleed langs de trap en bleef onder aan de trap rusten op de gestalte van een korte, zwaargebouwde man. Hij lag op zijn buik, zijn vlezig gezicht naar links gekeerd, zijn korte armen met gekromde handen lagen schuin naar voren gestrekt. Uit zijn rug stak het heft van een stiletto.

Achter De Cock snerpte een angstaanjagende gil uit de keel van Elisa van Oldekerke. Het geluid resoneerde, kwam viervoudig terug.

De Cock keek vanuit zijn gebukte houding omhoog.

‘Ken je die man?’ vroeg hij kort.

Elisa knikte. Rillend boog ze zich over hem heen en staarde naar de gestalte die De Cock nog steeds in het licht van zijn zaklantaarn gevangen hield.

‘Antiquair Van Wateringen.’

De Cock liet zich voorzichtig door het luik zakken. Beneden lag de zwaargebouwde man zo dicht tegen de onderste traptreden, dat de oude rechercheur met moeite een plaats voor zijn voeten op de keldervloer vond. Toen hij na even wankelen weer in balans was, hurkte De Cock bij de dode neer en bescheen met zijn zaklantaarn het bolle, vlezige gezicht met de open, in de dood verstarde bruine ogen. Hij bezag de dunne, zwartgeverfde haren, de kalende kruin en schatte de man op achter in de vijftig. De gelaatstrekken van de dode man kwamen de oude rechercheur vaag bekend voor, maar omtrent plaats en tijdstip van een vroegere ontmoeting liet zijn geheugen hem in de steek. Hij drukte de rug van zijn rechterhand tegen de wang van de man. Het lichaam voelde nog warm aan. In de muffe, benauwde, slecht geventileerde kelder daalde, zo overwoog hij, de lichaamstemperatuur slechts langzaam.

De Cock verplaatste zijn aandacht naar de stiletto, die tot het heft in het lichaam was gedrongen. Hij kende het model van de stiletto van enkele moordzaken uit het verleden en wist dat een lemmet van zeventien centimeter in het inwendige van de man verwoestende verwondingen veroorzaakte. Hij kende ook de gevolgen. De oude rechercheur was ervan overtuigd dat het slachtoffer aan inwendige bloedingen was gestorven. De Cock kwam uit zijn gehurkte houding overeind en bezag de situatie. Aan de wanden van de kelder waren metalen rekken met een rijk assortiment aan antieke voorwerpen, pullen, vazen, klokken, beeldjes, tamboerijntjes, trommels en afzichtelijke maskers. De oude rechercheur liet het licht van zijn zaklantaarn langs de rekken dwalen en snoof. Er was niets bij wat hem kon bekoren. De Cock had geen gevoel voor antiek. De kelder, zo constateerde hij, had geen hoeken of nissen. Veel ruimte was er niet. De Cock concludeerde dat de moordenaar of moordenares, staande achter de trap, zijn of haar slachtoffer had opgewacht en had toegestoken op het moment dat de antiquair van de onderste trede was gestapt. De mogelijkheid dat de man boven in de zaak was neergestoken en daarna door het luik gestort, sloot hij uit. Het lichaam had dan onder aan de trap in een andere houding gelegen. Bovendien was er niets aan de kleding van de dode man dat daarop wees. Voor de zekerheid inspecteerde hij de handen van het slachtoffer. Er waren geen ontvellingen of andere beschadigingen.

Rechts van de trap ontdekte hij een schakelaar. Hij nam een potlood uit de binnenzak van zijn colbert en duwde met de achterkant tegen het knopje. Op drie plekken in de kelder floepte het licht aan.

De Cock keek langs de trap omhoog en zag het gezicht van Vledder boven het kelderluik.

‘Waarschuw de meute, [2] Spottende benaming voor de groep mensen die bij de behandeling van een moord nodig is. ’ riep hij bevelend.

Vledder grijnsde.

‘Heb ik al gedaan.’

De Cock toonde bewondering voor het initiatief.

‘Knap.’

Vledder grinnikte.

‘Misschien heb je het nog niet opgemerkt, maar ik begin toch langzaam volwassen te worden.’

De Cock negeerde de opmerking.

‘Waar is die Elisa van Oldekerke?’

‘Die leunt buiten met een bleek gezicht tegen de pui van dit pand.’

‘Let op haar. Als de lijkschouwer of de fotograaf komt, dan verwijs je hem naar dit luik. Daarna breng je haar met de Golf naar huis. We hebben haar voorlopig niet meer nodig.’

Vledder trok een grimas.

‘Als ze wil dat ik haar wegbreng. Juffrouw Van Oldekerke lijkt mij een eigenzinnige tante. Ze deed vervelend, nukkig, toen ik in de zaak keurig een comfortabele stoel voor haar neerzette. Ze wilde per se naar buiten.’

De Cock bromde.

‘Natuurlijk wil ze dat,’ reageerde hij knorrig. ‘Informeer of die sarcofaag van haar was verzekerd… door haar of misschien nog door haar oudoom Pieter. En vooral… voor hoeveel?’ Vledder grinnikte.

‘Wil je de polis?’

Het klonk spottend.

De Cock keek hem strak aan.

‘Als die er is, graag.’

Het hoofd van Vledder verdween. De Cock hoorde gestommel. Even later verscheen het gezicht van Bram van Wielingen boven het luik. De fotograaf bezag de omgeving en grijnsde. ‘Die dooie vent ligt lelijk in de weg,’ riep hij vertwijfeld.

‘Hoe ben jij beneden gekomen? Ben je op zijn kont gestapt?’ De Cock schudde zijn hoofd.

‘Als ik met mijn pyknische habitus [3] Gezet figuur. lenig over hem heen kan stappen… dan moet jij…’

Bram van Wielingen onderbrak hem.

‘Met je pyknische wat?’

Het gezicht van De Cock verstrakte.

‘Pyknische habitus,’ herhaalde hij. ‘En als je niet weet wat dat betekent, dan zoek je dat thuis maar op.’

De oude rechercheur wees omhoog.

‘Maak eerst vanaf die plek een paar plaatjes van het lijk en kom dan naar beneden. Ik wil details van zijn handen, de stiletto en zijn gezicht.’