Albert Baantjer: De Cock en de dood in antiek

‘De veilingmeester van het veilinghuis De Hoop adviseerde mij, om teleurstellingen te voorkomen, de sarcofaag eerst door een erkende antiquair te laten taxeren. Hij zei dat hij zelf niet in staat was om de waarde van het ding te bepalen. Naar zijn mening was de sarcofaag best kostbaar.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen.

‘Heeft antiquair Van Wateringen u al gezegd hoeveel de sarcofaag waard is?’

Elisa glimlachte smalend.

‘Van Wateringen weigerde om direct een bedrag te noemen. Hij heeft een paar dagen bedenktijd gevraagd om met collega’s te overleggen.’

De Cock knikte begrijpend.

‘Heeft de antiquair u verteld hoe de sarcofaag uit zijn magazijn is verdwenen?’

Elisa schudde haar hoofd.

‘Hij zei dat ik nog steeds de feitelijke eigenaresse van de sarcofaag was en dus de plicht had om aangifte van diefstal te doen.’

‘En hij noemde mijn naam?’

‘Ja. Ga maar naar De Cock aan de Warmoesstraat, zei hij. Dan heb je een kanjer.’

De Cock glimlachte.

‘Ik heb bij mijn weten de goede man nog nooit ontmoet.’ Hij strekte zijn arm naar haar uit. ‘Wanneer was dat?’

‘Wat bedoelt u?’

‘Wanneer berichtte hij u van de diefstal?’

Elisa blikte op haar polshorloge.

‘Een halfuurtje geleden.’

De Cock gebaarde in de richting van Vledder.

‘Neem maar een aangifte van haar op.’

Hij wendde zich weer tot de jonge vrouw.

‘Weet u hoe uw oudoom Pieter aan de sarcofaag is gekomen?’ Ze trok achteloos haar schouders op.

‘Gekocht, denk ik, ergens op een veiling. Hij struinde alle veilingen af. Dat was na zijn pensionering zo’n beetje zijn dagtaak. Hij noemde zich vol trots een egyptoloog, een man die alles van het oude Egypte weet. Hij bezat ook een uitgebreide verzameling van oude Egyptische voorwerpen.’

‘Waar is die verzameling gebleven?’

Elisa maakte een hulpeloos gebaar.

‘Zover ik weet, zijn met uitzondering van mijn bronzen sarcofaag alle voorwerpen na zijn dood publiekelijk verkocht.’

‘En de opbrengst?’

‘Ging naar al die neven, nichten, achterneven en achternichten die altijd zo lief tegen hem waren geweest.’

‘Alleen u kreeg die sarcofaag?’

‘Ja.’

‘Vreemd?’

Elisa schudde haar hoofd.

‘Niet zo vreemd,’ verzuchtte ze. ‘Oudoom Pieter had een hekel aan mij.’

‘Waarom?’

‘Oudoom Pieter was schatrijk. In tegenstelling tot mijn andere neven en nichten, achterneven en achternichten, weigerde ik om ter wille van zijn vele geld poeslief en aardig tegen hem te zijn. Dat zat hem blijkbaar erg dwars. Hij schold mij altijd uit voor slang.’

‘Slang? Waarom?’

‘Ik denk vanwege mijn helgroene ogen. Volgens hem had ik de ogen van een slang en met een slang, zo betoogde hij, was eens, langgeleden, de ellende in het paradijs begonnen.’

De Cock keek haar doordringend aan.

‘Wat heeft die sarcofaag daarmee te maken?’

Elisa sloot even haar ogen.

‘Er rust een vloek op.’

De Cock keek Elisa van Oldekerke secondenlang zwijgend aan. Op zijn gezicht lag een geamuseerde trek van wantrouwen. Dat er op dode voorwerpen een vloek kon rusten, was nooit echt tot zijn voorstellingsvermogen doorgedrongen. Hij liet het onderwerp dan ook — als niet terzake dienende — rusten.

‘Hebt u een foto van die sarcofaag?’ vroeg hij zakelijk. Elisa opende het tasje op haar schoot, nam daaruit een glimmend, wat verkreukeld fotootje en reikte dat De Cock aan. ‘Ik heb niet beter,’ sprak ze verontschuldigend. ‘Deze heb ik zelf genomen. Bij mij thuis, met een flits. Ik heb geen vaste hand en geen best toestel.’

De oude rechercheur bekeek het amateurkiekje en knikte.

‘Dat blijkt,’ reageerde hij simpel. ‘Het is nogal onscherp. Hebt u nog een nadere beschrijving van het voorwerp?’

‘Nee.’

‘Zijn er buiten die afbeelding van een ibis nog andere kentekenen… inscripties? Wellicht ergens in de sarcofaag een soort meesterteken van de vervaardiger uit de oudheid?’

Hij zweeg even en dacht na.

‘Ik neem aan,’ ging hij verder, ‘dat uw oudoom Pieter zijn collectie zal hebben gemerkt, of de sarcofaag ergens nauwkeurig heeft beschreven?’

Elisa zuchtte.

‘Ik heb het ding nooit goed bekeken. En met mijn oudoom heb ik in jaren geen contact gehad. Ik heb mij nooit voor zijn collectie geinteresseerd. Ik kende het bestaan van die sarcofaag niet eens.’ De Cock hield zijn hoofd iets schuin.

‘Hoe wist u dan dat er een vloek op rustte?’

Elisa stak in een gebaar van wanhoop haar armen omhoog.

‘Dat stond in een begeleidend schrijven van mijn oudoom,’ sprak ze fel. ‘Dat moet die ouwe vent nog kort voor zijn dood hebben beschreven. ’Lisa,” zo berichtte hij koeltjes, ’je zult aan die sarcofaag niet veel plezier beleven. Er rust een vloek op.”’ De Cock zuchtte.

‘Waaruit de vloek bestond, wat die inhield, stond er niet bij?’

‘Meer tekst was er niet.’

‘Hebt u die brief bewaard?’

Elisa schudde haar hoofd.

‘Ik heb hem onmiddellijk verscheurd. Ik was kwaad. Ik vond het een rotstreek van mijn oudoom Pieter om mij met een vloek op te schepen.’

De Cock maakte een sussend geluid.

‘Ik kom er wel achter,’ sprak hij gedragen. ‘Er moet van uw oudoom Pieter een testament zijn, waarin uw erfstuk nauwkeurig staat beschreven.’

‘Zou in dat testament,’ vroeg Elisa angstig, ‘ook iets vermeld staan over de vloek die aan mijn sarcofaag is verbonden?’

Toen Vledder de aangifte had opgenomen en Elisa van Oldekerke die had ondertekend, stond De Cock van zijn stoel op en slenterde naar de kapstok.

De jonge vrouw stond op en kwam hem na.

‘Wat gaat u nu doen?’ vroeg ze gespannen.

De Cock gebaarde naar de deur van de recherchekamer.

‘Naar de Oude Vensterstraat. Ik wil het verhaal van die antiquair. Wanneer ik, mogelijk via hem, in het bezit ben van een goede omschrijving, signaleren wij uw sarcofaag via de telex.’

‘Kan ik mee?’

‘Waarheen?’

‘Naar de Oude Vensterstraat.’

‘Wat heeft dat voor nut?’

Elisa trok haar kin iets op.

‘Ik ben geïnteresseerd. Is dat zo vreemd?’

De Cock wisselde een blik van verstandhouding met Vledder.

‘Goed,’ sprak hij hoofdknikkend. ‘Maar onze Golf is oud en versleten, de motor kreunt en het chassis rammelt. Ik bedoel, geen bijzonder comfortabel vervoermiddel voor een mooie jonge vrouw.’

Elisa grinnikte.

‘Allicht beter dan mijn manke eend.’

Ze reden van de steiger achter het politiebureau weg. Het was warm. De hitte van de dag kleefde nog aan de gevels. Ondanks het late uur was het druk op het Damrak. De vele eetgelegenheden waren in vol bedrijf. De Cock glimlachte om een dronken man die zich tussen het flanerend publiek botsend een weg naar het Centraal Station zocht.

Elisa van Oldekerke tikte De Cock op zijn schouder.

‘Weet u wat sarcofaag betekent?’

De Cock draaide zich half om.

‘Doodkist… omhulsel… bergplaats? Zoiets?’

Elisa schudde haar hoofd.

‘Vleesetend.’

De Cock reageerde verrast.

‘Vleesetend?’

Elisa knikte.

‘Sarcofaag,’ legde ze uit, ‘komt van het Griekse woord sarkophagos en dat was in de Griekse oudheid de naam van een steensoort die bij Assos in Troas werd gevonden. Lichamen die in uitgeholde ruimten van deze steensoort werden bijgezet verteerden , met uitzondering van de tanden, binnen veertig dagen. De naam sarcofaag is pas later in zwang gekomen voor monumentale stenen en houten doodkisten die niet in de grond werden geplaatst, maar bestemd waren om als zichtbaar relikwie te dienen.’

De Cock keek haar onderzoekend aan. Het schijnsel van een felle lichtreclame gleed over haar knap gezicht. De oude rechercheur bezag de lijn van haar kin, de blik uit haar helgroene ogen, en besefte plotseling in alle helderheid dat Elisa van Oldekerke over meer geestelijke weerbaarheid beschikte dan haar frêle verschijning deed vermoeden.