Albert Baantjer - De Cock en de wurger op zondag

Vader Mattias glimlachte. ‘Uit de klapper,’ zei hij.

‘Klapper?’ vroeg Vledder verbaasd.

De oude knikte. ‘Ja,’ zei hij, ‘de klapper. Ziet u, ik doe het evangelisch werk al jaren. In het begin kon ik de meisjes van de vlakte nog wel uit elkaar houden. Het waren er ook nog niet zoveel die ik bezocht. Maar zo langzamerhand werd hun aantal groter. Ik heb toen een klapper gekocht, waarin ik de namen noteerde.’ Hij glimlachte verlegen. ‘Ik heb een slecht handschrift. Het was op het laatst niet meer te lezen. Vorig jaar heeft Tobias een nieuwe klapper aangelegd. Hij schrijft duidelijker dan ik. Bovendien heeft hij een fantastisch geheugen.’ Hij glimlachte opnieuw. ‘U hebt het zelf gemerkt. Hij kent praktisch de hele klapper uit zijn hoofd.’

‘Hoe komt u aan de gegevens,’ vroeg Vledder. De grijsaard maakte een handgebaar.

‘Uit persoonlijke gesprekken,’ zei hij. ‘De meisjes vertellen van hun nood en ik tracht hen te helpen. Soms leen ik ze geld om uit de moeilijkheden te raken. In andere gevallen ben ik slechts de trooster.’

Vledder knikte.

‘Mag ik die klapper eens zien?’ vroeg De Cock.

‘Jazeker.’

Vader Mattias scharrelde naar een oud bureautje dat in een hoek bij het raam stond en diepte uit een der laden een klapper met een alfabetische indeling op. ‘Ze staan geboekt onder hun voornaam,’ zei hij, ‘althans, hun roepnaam. De familienamen interesseren mij niet. Het gaat mij om het meisje en om haar ziel.’

De Cock knikte traag. ‘Ik begrijp het,’ zei hij.

Samen met Vledder nam hij de klapper door en vond vele bekende namen en frappante bijzonderheden. Het was alles heel duidelijk geschreven in een typisch, nog karakterloos schoolschrift. Het schrift van een dertienjarige. Toen ze de klapper geheel hadden doorgebladerd, vroeg Vledder of Vader Mattias hem aan de politie wilde afstaan.

De Cock kwam onmiddellijk tussenbeide. ‘Nee,’ zei hij nadrukkelijk, ‘dat mogen wij niet verlangen. De klapper en alles wat erin staat is het eigendom van Vader Mattias. Het zijn vertrouwelijke mededelingen, niet aan ons, maar aan Vader Mattias verstrekt. We hebben daar geen recht op.’

Hij wierp Vledder een waarschuwende blik toe en gaf de klapper aan de grijsaard terug.

‘Ik doe er ook, eerlijk gezegd, niet graag afstand van,’ zei de oude. ‘Er staan een paar gevallen in, waarbij ik met Gods hulp tot resultaten ben gekomen en meisjes uit de prostitutie heb gered. Het zijn er niet veel, maar die gevallen zijn mij dierbaar. Wanneer ik eens door zwakte mijn evangelische werk dreig op te geven, dan zijn die paar gevallen mij een troost en een stimulans om verder te gaan.’

‘Want er zal blijdschap zijn in de hemel over één zondaar die zich bekeert,’ declameerde De Cock, ‘méér dan over negenennegentig rechtvaardigen die de bekering niet van node hebben.’ Vader Mattias keek hem hoofdknikkend aan. ‘Het evangelie van Lucas,’ zei hij plechtig, ‘hoofdstuk vijftien, vers zeven.’

De Cock glimlachte. ‘Dat weet ik zo niet,’ zei hij. ‘Ik ben beter thuis in wetsartikelen.’

Vader Mattias reageerde niet. Hij borg de klapper terug in de lade van zijn bureau.

De Cock kwam een stap dichterbij. ‘Is dit het bureau, waaruit het geld is gestolen?’ vroeg hij.

De oude knikte. ‘Ja,’ zei hij, ‘uit deze lade.’

Hij trok de onderste lade van het bureau open en pakte daaruit een grote, gele enveloppe.

‘Ik berg mijn geld altijd in deze enveloppe,’ zei hij. ‘Het is niet mijn gewoonte het elke dag te tellen, maar gisteren heb ik het wel gedaan. Ik moest namelijk een betaling doen en…’

‘Ja, ja,’ onderbrak De Cock. ‘En…?’

‘Ik miste honderd gulden.’

‘Sinds wanneer? Ik bedoel, wanneer hebt u het geld vóór gisteren het laatst geteld?’

‘Vorige week,’ zei de oude. ‘Ja, vorige week. Ik meen op zaterdag.’

‘Miste u toen ook al geld?’

‘Ja,’ zei de oude timide, ‘honderd gulden, tenminste, dat neem ik aan.’ Hij maakte een verontschuldigend gebaartje. ‘Ik ben nogal nonchalant… slordig. Ziet u, eigenlijk interesseer ik mij niet voor geld.’

De Cock kneep zijn lippen op elkaar. ‘Er zijn anderen,’ zei hij verbeten, ‘die zich er wel voor interesseren. U had dit moeten bedenken, Vader Mattias. Uw slordigheid heeft nu heel wat onheil gesticht.’

De oude boog het hoofd. ‘Ik… ik heb er niet bij nagedacht.’

Opnieuw overspoelde De Cock een golf van medelijden.

‘Hoe laat telde u het geld?’ vroeg hij op een veel mildere toon.

De oude keek op. ‘Gisteren?’

‘Nee, vorige week zaterdag.’

‘O, dat was in de middag. Ik dacht om een uur of twee.’

De Cock knikte. ‘In totaal mist u nu dus tweehonderd gulden?’

‘Ja,’ zuchtte de oude, ‘tweehonderd gulden.’

De Cock streek met zijn hand langs zijn ogen. Het was een gebaar van lichamelijke vermoeidheid. Maar zijn geest was helder. In zijn gedachten zag hij elk facet; de motieven en… op dit moment misschien wel het belangrijkste… de bewijsvoering. ‘Mag ik het geld eens zien?’ vroeg hij.

Vader Mattias bukte zich naar de onderste lade van het bureau en gaf hem de enveloppe.

‘U weet hoeveel geld erin zit?’ De oude knikte.

De Cock liep naar een van de fauteuils en ging zitten met de rug naar Vader Mattias gekeerd. Ook Vledder zag niet wat hij deed. Na een paar minuten kwam hij terug en legde de enveloppe op het bureau. ‘Telt u het nog eens na,’ zei hij.

De oude deed wat er van hem verlangd werd. ‘Klopt het?’

‘Ja,’ zei de oude, ‘het klopt.’

De Cock zuchtte. ‘Nu moet u eens goed naar me luisteren,’ zei hij. ‘Van nu af aan telt u elke dag het geld. Laten we zeggen, elke avond om een uur of acht. Ja?’

‘Zoals u wilt.’

De Cock keek hem aan. ‘Zo wil ik het,’ zei hij streng.

De oude knikte traag. Hij scheen wat verdoofd. Het leek net alsof hij het niet helemaal begreep.

De Cock stak een vinger omhoog. ‘Zodra u merkt,’ ging hij verder, ‘dat er geld is verdwenen, belt u mij onmiddellijk op. Ik zal u mijn telefoonnummer geven.’

‘Ik bel u onmiddellijk op,’ zei de oude mechanisch.

‘Heel goed, Vader Mattias,’ zei De Cock. ‘Ik verwacht van u dat u dat zult doen. Het is de enige manier om de dief te ontmaskeren.’

De oude keek hem wat treurig aan. ‘Ik weet het eigenlijk niet,’ zei hij. ‘Ik weet niet of er wel een dief is. Ik heb het u al gezegd, ik ben zo nonchalant met geld. Het kan best zijn dat er niets weg is, dat ik mij eenvoudig heb vergist.’

De Cock legde zijn hand op de tengere schouders van de grijsaard. Hij voelde hoe het oude lichaam beefde.

‘Vader Mattias,’ zei hij met trillende stem. ‘U wilt uw geweten toch niet meer belasten? U weet dat er een dief is. U weet zelfs dat hij terug zal komen om opnieuw geld van u te stelen. En… en u weet ook waarvoor hij dat geld nodig heeft.’

Met de handen diep in de zakken van zijn regenjas slenterde De Cock voort. Zijn gezicht stond somber. Na een laatste handdruk had hij een paar maal omgekeken naar de eenzame, wat gebogen gestalte op de stoep. Hij had zijn pas wat vertraagd, toen hij vocht tegen een innerlijke impuls om terug te keren; terug naar Vader Mattias om het hem anders te zeggen, om hem andere instructies te geven. Maar hij was doorgelopen, terwijl hij wist dat elke stap die hij deed, hem dichter bracht bij een dramatische ontknoping. En hij wist niet eens of hij die ontknoping nog wel wilde. Hij kon nog teruggaan. Natuurlijk, het kon nog. Hij kon de oude grijsaard zeggen dat hij de stad moest verlaten, nu nog, vandaag, of in ieder geval voor zaterdag. Hij haalde onder het lopen zijn bonkige schouders op: Het had zo weinig zin. Het zou nu dwaas zijn om toe te geven aan een sentimenteel gevoel. Het was zijn plicht ermee door te gaan.