Алпамыс Сырманов - Сарман алты таңба кітабы

– Білесің ғой менің ханға сенбейтінімді, – деп ол досына қарады. Батыра оған кішкене үнсіз көз тастап:

– Жарайды, Сұлу қалай? Денсаулығы жақсы ма? – деді ол.

– Иә, барлығы дұрыс, денсаулығы да жақсы, тек… – деп Ерұлан кішкене кідірді де, – тек оған қарап жүрген дәрігерлер маған ұнамайды.

– Дәрігерлерге не болыпты? Не үшін олар саған ұнамайды?

– Қалай түсіндірсем болады: олар адам болғанымен, сөйлескен кезде құдды қуыршақпен сөйлескендей боламын, оның үстіне олардың бірнеше рет мүлде басқа тілде сөйлегендерін көрдім, – деді Ерұлан.

– Саған солай көрінген шығар, – деп ол Ерұланның иығынан қақты, ал Ерұлан бірдеңе айтпақ болып еді: – Сонымен, Сұлудың босануына қанша уақыт қалды? – деп Батыра Ерұланның әнгімесін бұрып жіберді.

– Нақты білмеймін, бірақ бір айға жетпейді.

– Сонымен, менің данышпан досым, әке атануыңа аз қалды де, – деді Батыра оған жымия.

– Иә, – деп Ерұлан аспанға қарап терең дем алды да, тынысын кішкене ұстап, қайта шығарды, осы сәтте аспандағы жұлдыздар жылт етіп жоғалды да, қайта пайда болды. Оның төбесінен алып бірдеңе ұшып өткендей көрінді, Ерұлан селт етіп:

– Мынау не тағы? – деді ол аспандағы қап-қара көлеңкеге саусағын соза. Батыра кішкене кідіріп.

– Аа, сен әлгіні айтасың ба? Ол жай ғана алып бүркіт қой, сен оны бұрын-соңды көрмегенсің бе? – деді Батыра.

– Көргенмін, бірақ олардың түнде ұшатынын білмеппін.

– Олар қаланың төбесінен өте сирек ұшады, кейде қаланың айналасындағы шаруашылықтарға да шабуыл жасайды, біздің бір-ақ міндетіміз – халықты осы сияқты қауіпті жыртқыштардан қорғау, әйтпегенде бізге басқа жұмыс табылмас еді, – деп Ерұланға қайта қарай, – қазір одан қорқудың қажеті жоқ, олар түнде ешкімге тиіспейді, ал енді ғафу етсең мен қайтайын, бір-екі бітпеген шаруам бар…

– Батыраның атын алып келіңдер, – деп Ерұлан сарбаздарына бұйрық берді де, оған қарап: – Біз елде не болып жатқанын білмейміз, шынымды айтсам мен кімге сенерімді білмеймін, – деді Ерұлан, оның жүзінен уайымдап тұрғаны байқалды. – Сондықтан абай бол, уақыты келгенде мен саған… – деп ол сөзінің жартысынан тоқтады.

– Не уақыты келгенде? Сен маған бірдеңе айтқың келіп тұр ма?

– Жоқ, қазір емес, – деді ол.

– Бәрі жақсы, уайымдама, – деп Батыра оның иығына қолын қойды.

Сарбаз көп күтірмей жылқыны алып келді, жұлқынып тұрған тұлпарға Батыра секіріп мінді, олардың алдында сарайдың биік қақпалары ауыр ашылды да, Батыра мен Ерұлан бір-бірімен қол алыса қоштасты. Ерұлан Батыраны шығарып салған соң тікелей өзінің кітапханасына жол тартты, жол бойы ол ақырын жүріп, түсінде көргенін қайта есіне алды.

«Бұл бір белгі болуы керек, иә, сөзсіз бұл бір белгіні білдіреді, бірақ нені?» деп ол іштей өз-өзіне сөйледі. Кітапханаға барған соң шам жағып, оны қағаздары шашылған үстеліне қойды, орындығына шалқая жайғасып, бөлмеге көз жүгіртті. Шамның әлсіз жарығы бөлмені толық айқын еткен жоқ, кітапхананың жарты бөлігі қараңғы түнекке оранды, ал кітапхананы айнала қоршаған кітап сөрелері түнекке қарай созылып жатты, онда Тұран хандығының түкпір-түкпірінен әкелінген кітаптар тізіле тұрды. Олардың ішінде Ерұланды қызықтырғаны – Бастақ Бабадүрдің «Бізге дейінгі әлем» атты кітабы.

Ерұлан кітапта құпия жолдама бар деген пікірде болды. Егер Үстемділердің ұзақ ғұмыры туралы жазуға тыйым салынса, онда ол жайлы ашық жазбайды деген ойда болды, сол себепті ол, оған дейінгі ғалымдар бір дәйек тауып, оны жасырын жолдама ретінде тастап кеткен деген оймен өзіне дейінгі ғалымдардың еңбектерін қарады. Ерұланды Бабадүрдің кітабындағы Тұманды аймағы жайында жазылған тақырыбы қызықтырды. Себебі Тұманды тіршілікке жарамсыз деп айтылғанымен, Бабадүрдің кітабында өте ерте уақытта онда тіршілік болған: ормандар мен көлдер, бетін жасыл кілем жапқан далалар, ал ең бастысы Марда атты мемлекет жөнінде жазылған, ал қазір… ал қазір онда ешкім аяқ баспайды. Бабадүрдің кітабында хан сарбаздарының Тұмандыда бір затты іздеп жүргені жөнінде дәйек көрсетілген, бірақ не екенін ешкім білмейді және кітапта одан бөлек онда үлкен мұнара бар екендігі жөнінде айтылған, тіпті жолсызбасы да көрсетілген. Ерұланды қызықтырғаны да осы, сол себепті Ерұлан Бабадүрмен кездесіп, оның мұнараны қалай тапқаны жайында сөйлеспек болған кезде, ол Бабадүрдің аяқасты қайтыс болғанын естиді және ең қызығы, оның жазған кітаптары жоғалып кетеді. Осы жағдайдан кейін Ерұлан Бабадүрдің жолсызбасына сүйеніп, бір топ адамға көп мөлшерде алтын беріп; Тұмандыға әлгі мұнараның бар-жоғын біліп келу үшін аттандырады, міне осымен олардың кеткеніне сегіз ай болды, бірақ содан бері олардан мүлде хабар естіген емес. Ерұлан олар оны алдап кетті немесе сонда барып мерт болды деген ойда болды.