Виктор Правдин - Танцавальны марафон

У маладога студэнта Аляксандрава была хваравiтая прага да вывучэння замежных моў. У свае дзевятнаццаць ён вольна гаварыў на нямецкай, французскай, англiйскай мовах. У iнтэрнаце жыло шмат студэнтаў з Кiтайскай народнай рэспублiкi, i ён даволi хутка асвоiў кiтайскую мову. Канечне, студэнтам з выключнымi здольнасцямi да замежных моў не маглi не зацiкавiцца ў КДБ, i менавiта веданне кiтайскай мовы зрабiла яму мядзведжую паслугу.

Яны з Вандай дамовiлiся, што яна паедзе раней, а ён уладкуе справы i прыедзе ў Мiнск, каб пазнаёмiцца з бацькамi каханай. Аляксандраў загадзя купiў бiлет, але за суткi да ад’езду яго спынiў каля iнтэрната прыемнага выгляду чалавек. Менавiта з гэтай хвiлiны Вiктар Пятровiч Аляксандраў перастаў быць проста студэнтам эканамiчнага факультэта Маскоўскага ўнiверсiтэта. Чалавек са шчырай белазубай усмешкай, прыемным голасам i прыхiльным тварам аказаўся палкоўнiкам Камiтэта дзяржаўнай бяспекi. Пасля размовы Вiктар Пятровiч, як сапраўдны патрыёт, пагадзiўся стаць абаронцам айчыны цi, як сказаў палкоўнiк, «байцом нябачнага фронта».

Напачатку заданне, якое Аляксандраў павiнен быў выканаць, шакiравала. Яму, па вушы, па самую макаўку закаханаму ў Ванду, прапанавалi пазнаёмiцца з кiтаянкай i спакусiць яе… Канечне, палкоўнiк Iваноў, якi рыхтаваў правядзенне аперацыi i вёў распрацоўку Аляксандрава, быў тонкi псiхолаг, ведаў, з кiм мае справу, i ўсё падводзiў пад патрыятызм. У арсенале кадэбiста былi дзясяткi, сотнi гiсторый пра тое, як людзi добраахвотна iшлi на смерць у iмя дзяржаўных iнтарэсаў, а тут…

Аляксандраў напачатку працiвiўся, расказаў пра Ванду i хуткую жанiцьбу, паказаў бiлет да Мiнска, але палкоўнiк настояў, нават прыгразiў забраць камсамольскi бiлет, i Вiктар Пятровiч пагадзiўся. Ён наiўна думаў, што з кiтаянкай можа не атрымацца тое, што задумаў кадэбiст, i зусiм не па ягонай вiне. Адкуль студэнту было ведаць, што Iваноў пералапацiў не адзiн тузiн хлопцаў i спынiў свой выбар на iм не па той простай прычыне, што кiтаянцы Мэй падабаўся такi тып людзей. Аляксандрава прыгажуном не назавеш, але было ў хлопца нешта прыцягальнае: мо трошкi раскосыя азiяцкiя вочы, а мо незвычайнасць? Але галоўнае, Мэй была апантана Парыжам, усiм французскiм, i Аляксандраў падыходзiў са сваiм веданнем моў як нiхто.

У час аперацыі Аляксандраву далi ключы ад двухпакаёўкi на Арбаце, зрабiлi новы пашпарт, прапiску. Па легендзе прозвiшча не змянiлi, ён заставаўся самiм сабой – студэнтам i сiратой. Пра бацькоў павiнен быў гаварыць, што яны загiнулi падчас Вялiкай Айчыннай вайны, а вось бабуля мела кiтайскiя каранi. Яна, пакуль была жывая, i вывучыла ўнука кiтайскай мове.

Канечне, з такой легендай малайцаваты i разумны хлопец не мог не зацiкавiць Мэй, асаблiва расказам пра бабулю. Ёй i ў галаву не магло прыйсцi, што сарамлiвы, тактоўны хлопец, якi баяўся падняць на яе вочы, а выпадкова дакрануўшыся, прасiў прабачэння – агент КДБ.

Усё адбылося так, як прадказваў палкоўнiк Iваноў. Пасля месяца сустрэч Аляксандраў настолькi ўвайшоў у ролю закаханага, што не заўважыў, як апынуўся ў ложку з Мэй. Праз тыдзень любошчаў Мэй, студэнтка палiтэхнiчнага iнстытута, бясследна знiкла, а яшчэ праз месяц студэнт Аляксандраў выпадкова прачытаў у бiблiятэчнай падшыўцы кiтайскiх газет, што адзiн з партыйных кiраўнiкоў Кiтая на чарговым пленуме ЦК падаў у адстаўку. Гэта быў бацька Мэй.

Ланцужок замкнуўся, Аляксандраў зразумеў сваю ролю ў лёсе бацькi Мэй. І дзiўна: не адчуў сораму, не пакутаваў, не балела душа. Наадварот, ён з гонарам прыняў ад палкоўнiка Iванова падзяку i канверт з прэмiяй. З гэтай хвiлiны Аляксандраў быў гатовы выканаць i iншыя заданнi.

Зразумела, што адносiны з Вандай зусiм парушылiся. Пiсем ад яе чамусьцi не было, тэлефонных званкоў таксама. На ягоныя паштоўкi прыходзiў заўсёды адзiн адказ: «Адрасат выбыў, месца знаходжання невядома». І толькi праз сорак гадоў шляхi Ванды i Вiктара Пятровiча зноў перакрыжавалiся.

– Аб’явiўся лётчык-верталётчык! – ускрыкнуў Вiктар Трухан, калi пачуў праўду пра бацьку, i, не хаваючы знявагi да нечакана ўваскрэслага, доўга, пагардлiва рагатаў.

Ванда Мiкалаеўна цярплiва чакала, калi ў сына скончыцца iстэрычны смех, трымалася, не паказвала свайго хвалявання, толькi на жоўтым, хваравiтым твары праступiлi чырвоныя плямы. Яна нiчога не магла сказаць у сваё апраўданне дый не хацела. Схлусiўшы сыну раз, Ванда Мiкалаеўна была вымушана трымацца прыдуманай легенды. Версiя пра трагiчна загiнуўшага бацьку, лётчыка-выпрабавальнiка, вырашала шмат якiя турботы. Пакуль сын быў малы, ён ганарыўся бацькам-героем, а калi падрос, пытанняў кшталту «Хто мой бацька?» ужо не задаваў.