Розин Ярандай - Йĕрсем çухалмаççĕ

— Паллах, хулари прокуратурӑра ӗҫлеме ҫӑмӑл мар, ҫапах хӑшпӗрисем районтан кунта куҫасшӑн ӑшталанаҫҫӗ, ― терӗ хула прокурорӗ, шухӑша кайса. ― Кала-ха, мӗн кӑмӑлна хуҫрӗ? Эс тӗпченӗ ӗҫсене питӗ тимлӗн тишкертӗм, пӗр кӑлтӑк та тупмарӑм. Ӗнер те канашлура ырларӑмӑр сана. Маттур, пултарать терӗмӗр. Паян ак… Тен, хам кӗрентертӗм ӑнсӑртран?

— Ҫук, никам та кӗрентермен мана.

— Апла йывӑрлӑхран хӑрать темелле-и сана?

— Йывӑрлӑхран та хӑрамастӑп.

— Мӗншӗн каясшӑн эппин.

— Ялта ҫуралса ӗснӗ эпӗ.

— Чуна уҫса каламастӑн, Юрий Иванович. Темӗскер пытаратӑн. Чим-ха, чирлӗ мар-и эсӗ? Йӑлт шуралса кайнӑ ав. Больницӑна ӑсатмалла сана.

— Ан чӑрманӑр. Больница мар, урӑхла сиплев кирлӗ мана…

Ыйтӑва аран-аран тивӗҫтерчӗҫ. Папкӑри хутсене прокурора парса хӑвартӑм та халь акӑ ҫӗнӗ вырӑна, районти прокуратурӑна, каятӑп. Унта ман пӗр палланӑ ҫын та ҫук. Инна та, хулана килнӗ пек, экскурсие пырас ҫук. Вӑл районта пӗр завод та ҫук. Йӗркене пӑсакансен шучӗ кӑна пӗлтӗрхинчен самай ӗснӗ.

Сасартӑк машина тӑпах чарӑнчӗ. Тепле кантӑка ҫапӑнмарӑм.

— Лартса кайӑр-ха, тархасшӑн? — пирӗн паталла чупать хӗрарӑм.

— Ӑҫта ҫитмелле? — машина алӑкне уҫрӗ Ваҫук.

— Асламаса.

— Ларӑр. Асламас витӗр каятпӑр.

— Епле телейлӗ эпӗ… ― васкасах кӗрсе вырнаҫрӗ хӗрарӑм.

Машина малалла ыткӑнчӗ.

— Чим-ха, ― ман ҫине тӗсесе пӑхрӗ хӗрарӑм, ― Юрий Иванович Назаров мар-и эсир? Сирӗн сӑнӑра Инна Арцева альбомӗнче курнӑччӗ. Вӑт мӗнле, тӗрех палласа илтӗм! Уииверситетра Иннӑпа пӗрле вӗренеттӗм. Качча патӑмӑр ӑна. Ҫапла, эпӗ те пултӑм туйрӑ. Эй, тӗнче! Аса илсен…

Ҫанҫурӑм сӗлетсе кайрӗ. Каллех Инна…

— Кирлӗ мар, ― пӗлтӗм хӗрарӑма. ― Кирлӗ мар пурне те аса илме.

Ахаль те ӑш вӑркать. Ахаль те чӗре ыратать, вырӑнта мар. Вӗсем, ав, Инна та Инна…

Эх, Инна, Инна!.. Хам та манаймастӑп-ҫке сана. Ниепле те асӑмран тухмастӑн. Ҫурҫӗрте те пултӑм, Хура тинӗс хӗрринче те ҫӗрерӗм, эсӗ вара пӗр самант та манӑҫмарӑн. Манӑҫмастӑн та! Ача чух ҫуралнӑ туйӑм халӗ те вӗри. Уйрӑлнӑранпа ултӑ ҫул иртрӗ пулин те, ним чухлӗ те чакмарӗ ҫав туйӑм.

Вӑтам шкул пӗтерсен, Инна та института вӗренме каймарӗ, фермӑра ӗҫлеме пуҫларӗ. Ӗҫрен таврӑнатчӗ те пирӗн пата чупса пыратчӗ, шӑкӑл-шӑкӑл калаҫса, унта та кунта ӗлкӗрсе, аннене пулӑшатчӗ.

Ҫара кайма хут килсен, мана чысласа, ҫамрӑксем ӑсату каҫӗ ирттерчӗҫ. Ташӑ-юрӑ хыҫҫӑн Иннӑпа иксӗмӗр клубран тухрӑмӑр. Мӗн шуҫӑм киличченех лартӑмӑр лапсӑркка сирень айӗнче…

— Итле-ха, Юра, ― терӗ Инна, тухӑҫа кӑвак сӑн ҫапсан. ― Уйрӑлатпӑр. Нумайлӑха уйрӑлатпӑр…

Ҫав ир ӑна пӗрремӗш хут ыталарӑм эпӗ. Пӗрремӗш хут чуптурӑм.

— Кӗтетӗп сана, Юра. Кӗтетӗп… икӗ ҫул… вунӑ ҫул…

Ҫара кулленех ҫыру ҫырса тӑчӗ Инна… Ӑшӑ, хӗрӗ, чун-чӗрене ҫӗклентерекен ҫырусем… Савни ҫырӑвӗ чикӗри салтакшӑн темрен те хаклӑ. Шӑрҫа пек тикӗс йӗркесене каҫса кайса вулаттӑм. Икшер хут, вуншар хут… Унӑн сӑнӗкерчӗкне те хамран пӗрре те уйӑрман эп, чӗре тӗлӗнчех чиксе ҫӗреттӗм. Юлашки ҫырӑва та хаваслансах уҫрӑм. Уҫрӑм та… унта пурӗ те пилӗк сӑмах кӑна: «Юра, текех ан ҫыр. Эпӗ…»

Куҫ алчӑраса кайрӗ. Уяр ҫанталӑк та ӑмӑрланса тӗксӗмленчӗ, хура тӗспе витӗнчӗ. Виҫӗ талӑк чӑлкӑм куҫ хупмарӑм, тӑтӑш асаплантӑм. Ҫакна старшина та сисрӗ. «Ма салху ҫӗретӗн? — терӗ вӑл, манпа юнашар ларса. ― Чирлерӗн-им? Е-е… ӑнлантӑм, чун савни качча тухнӑ. Тьфу! Хӗр вӑл — анне мар, татах тупӑнать. Ҫакна ан ман: хӗрсем вӗсем куҫ умӗнче кӑна чӗкеҫ евӗр чӗвӗлтетеҫҫӗ, сӑмах параҫҫӗ, уйрӑлсанах, сан ҫинчен манаҫҫӗ, урӑх качча куҫ хываҫҫӗ, урӑх каччӑ танатине кӗрсе ӗкеҫҫӗ. Паллах, пурте апла мар, ҫапах… Ан хуйхӑр. Кӗтме пӗлмен хӗршӗн чунна ан ҫунтар. Урӑххи тупӑнать кайран, шанчӑкли».

Тарӑхнӑскер, кӗреннӗскер, Иннӑна манма тӑрӑшрӑм. Вӑл пур — ниепле те асӑмран тухмарӗ. Халӗ те тухмасть.

— Шофер, ҫакӑнта антарса хӑварӑр. Эп ҫитрӗм, ― терӗ те хӗрарӑм Ваҫука укҫа тыттарма тӑчӗ.

— Кирлӗ мар, ― ун аллине сирчӗ Ваҫук.

Района ҫитсе кӗреспе ҫумӑр вӗтӗртетме пӑрахрӗ. Йӑрӑм-йӑрӑм пӗлӗтсем тухӑҫалла шуса иртрӗҫ, хӗвел пӑхма тытӑнчӗ.

Машина шурӑ чул ҫурт тӗлне пырса чарӑнчӗ. Районти прокуратура шӑпах ҫак ҫурта вырнаҫнӑ.

Мана курсан, Владимир Ефимов прокурор, лутака та сарлака хулпуҫҫиллӗ арҫын, хавасланса кайрӗ, сӗтел хушшинчен тухсах, алла тытса чӑмӑртарӗ.

— Иртенпех кӗтетӗп. Пӗлетӗр-и, пӗр-пӗччен тӑрса юлтӑм, ― терӗ вӑл. — Следователе урӑх района куҫарчӗҫ. Помощник чирлесе ӗкрӗ… Халь ӗнтӗ сывлӑш ҫавӑрса ярӑпӑр иксӗмӗр.

Владимир Владимирович сӗтел хушшине ларчӗ те сасартӑк темшӗн шухӑша кайрӗ.