Albert Baantjer - Een schot in de roos

‘Hoe bedoel je?’

‘Je laat haar zo het bureau uit wandelen.’

‘Jazeker.’

Jacob schudde verbaasd zijn hoofd. ‘Ik had haar nog wel het een en ander willen vragen. Je zag toch dat ze zat te liegen.’

Van Opperdoes schoof achteruit in zijn stoel. ‘Die indruk had ik ook, ja.’

‘Dan laat je haar toch niet gaan?’

‘Jij had haar nog wel iets willen vragen, begrijp ik?’

‘Zeker.’

‘Omdat je Michael Zand als mogelijke verdachte beschouwt.’

‘Zeker.’

‘Wat had je dan moeten doen, voor je die vragen zou stellen?’

Jacob keek Van Opperdoes niet-begrijpend aan. ‘Wat bedoel je?’

‘Jacob, ze is de moeder van een mogelijke verdachte… Als je haar vragen gaat stellen, moet je haar op het verschoningsrecht wijzen. Een moeder mag zwijgen, indien ze verhoord wordt over haar zoon.’

Jacob mopperde binnensmonds. ‘Dat wist ik wel.’

‘En als je haar op dat recht wijst… als ze het niet allang weet… dan houdt ze meteen haar mond dicht, en zijn we nog verder van huis.’

Jacob perste zijn lippen op elkaar. Hij wist dat zijn oude collega het bij het rechte eind had.

Van Opperdoes keek hem vriendelijk aan. ‘Jacob, alles is nog mogelijk. Het zou zelfs kunnen dat wat zij zegt de waarheid is. Alleen is Michael Zand dan niet vermist, niet op vakantie in Parijs, maar is hij gewoon gevlucht. Hij belt zijn moeder, die van niets weet, om haar gerust te stellen. Dus komt zij naar het bureau. De vraag is: is haar verhaal waar? Waarom komt ze dat vertellen? Wat weet ze precies? Weet ze van de moord in de kelder? Weet ze dat haar zoon daar… op de een of andere manier… bij betrokken is?’

Jacob gebaarde ongeduldig met zijn hand. ‘Ja, daar wilde ik nou net achter komen! Maar goed, je hebt een punt.’

‘We kunnen om haar heen werken… informatie vergaren… zonder haar direct te verhoren. We moeten nakijken of er überhaupt wel een telefoongesprek tussen haar en haar zoon heeft plaatsgevonden. Dat kan toch?’

Jacob haalde zijn schouders op. ‘Natuurlijk kan dat. We kunnen de historische gegevens van haar telefoons opvragen.’

Van Opperdoes knikte. ‘Mooi, dan doen we dat.’

Jacob klikte zijn computer aan. ‘Even een artikel 126nd nota opmaken voor de officier. Dan rto bellen, uli bellen, nota faxen…’

Van Opperdoes zuchtte. ‘Waar is de tijd dat zoiets met één telefoontje ging?’

‘Kom op zeg… is die er ooit geweest?’

‘Nou ja, misschien niet één telefoontje, maar dan toch in ieder geval met één velletje papier…’

Jacob begon te tikken. ‘Tijden veranderen…’

Van Opperdoes fronste. ‘Omdat niemand meer beslissingen of verantwoordelijkheid durft te nemen. Daar ligt het aan. Waanzin… Het gaat er niet om of een groot onderzoek tegenwoordig goed is gedaan. Het gaat er alleen maar om of alle regeltjes en voorschriften wel zijn gevolgd. Dat is tegenwoordig de definitie van een goed onderzoek. Laten we een verhoor tegenwoordig doen door degene die het allerbeste kan verhoren? Nee, door degene die een cursus van twee dagen heeft gevolgd, omdat die persoon “gecertificeerd” is. Je kunt zo scherpzinnig zijn en zoveel zaken oplossen als Sherlock Holmes… als je binnenkort je cursussen niet hebt gevolgd, dan doe je niet meer mee. Het gaat alleen maar om indekken. Ervaring en mensenkennis? Waardeloos, vindt men.’

Jacob haalde zijn schouders op. ‘Wen er maar aan… zo gaat het tegenwoordig.’

De oude rechercheur zuchtte diep. ‘Het holt achteruit. Ik ben blij dat ik dat straks niet meer hoef mee te maken.’

‘Precies, laat mij me daar maar druk om maken, ik moet nog een paar jaar… Ik maak de nota wel. Hoef je niet zo te mopperen.’

Van Opperdoes leunde glimlachend achteruit en strekte zijn bovenlijf met zijn handen achter zijn hoofd. Een welgemeend en uiterst loom ‘hè, hè’ ontsnapte aan zijn mond.

‘Moe?’

Van Opperdoes dacht daarover na, terwijl hij over zijn knieën wreef. ‘Niet zozeer moe…’

Jacob onderbrak hem. ‘Ik zie het al. Het voelt niet lekker. Letterlijk en figuurlijk.’

Van Opperdoes zakte weer naar voren en keek Jacob peinzend aan. ‘Klopt. Ik heb er geen vat op… hier.’ Hij wees op zijn hoofd. ‘En dat voelt inderdaad niet lekker.’

‘Waar heb je geen vat op?’

‘De zaak. Waarom het nummer in de jaszak zit. Waarom Michael Zand vermist is, en vervolgens weer niet. Alsof iemand met een schaakspel bezig is, en ons steeds drie zetten voor is.’

Jacob glimlachte. ‘Dan moet je inhalen.’

‘Ja… maar hoe?’

‘Menno Post… hij is degene die we moeten hebben.’

‘Ja, dat is het enige wat ik nu ook kan bedenken. Hoewel…’

Van Opperdoes schoof zijn bureaulade dicht. Toen stond hij op, pakte zijn montycoat en gebaarde Jacob om mee te gaan.

‘Het is laat, we gaan slapen. Morgen gaan we op Menno Post jagen. Uitgerust en wel.’

Peter van Opperdoes liep het bureau uit en zwaaide Jacob na, die met de rechercheauto naar zijn huis reed. Jacobs aanbod om hem thuis af te zetten, had hij vriendelijk afgeslagen. Ondanks zijn vermoeidheid vond hij het prettig om naar de Brouwersgracht te lopen. Met een waggelende gang liep hij de Lijnbaansgracht af. Bij de verlaten fabriek stonden de hekken nog precies zoals ze ze vandaag hadden achtergelaten, alleen nu beter afgesloten.

De oude rechercheur probeerde of hij door de lage ramen kon zien of er ergens licht brandde, maar het leek binnen al net zo donker als buiten. Hij sloot zijn ogen en liet zijn onderbewustzijn zijn gedachten overnemen. Wat was hier gebeurd op de avond van de moord?

In gedachten zag hij een schim de fabriek uit komen, in het holst van de nacht. Een schim die rustig naar de Westerstraat liep, en daar een telefoon in de vuilnisbak gooide. Maar het gezicht bleef onherkenbaar.

Langzaam liep Van Opperdoes de Westerstraat in. Hoewel het laat was, liep er nog veel volk over straat. Mensen passeerden hem om hun fiets of auto te zoeken, en jonge stelletjes verplaatsten zich arm in arm van de restaurants naar de cafés.

Bij de vuilnisbak bleef hij even staan. Flarden van het bekende lied over de begrafenis van Manke Nelis stroomden café Nol uit, toen iemand de deur opendeed en buiten ging staan telefoneren. De deur bleef half openstaan, en met een glimlach hoorde hij de mensen in het café meeblèren:

Het mooist vond hij dat veel van de aanwezigen geen Amsterdammers waren, maar wel probeerden om het vette Amsterdamse accent mee te schreeuwen. De man voor de deur hield zijn hand tegen zijn andere oor en liep een paar passen de stilte in.

Van Opperdoes liep langzaam wat terug en kwam voor de etalage van de galerie te staan. Binnen was een lichtspot gericht op het enorme schaakbord, waarop de pingpongballen nog steeds schijnbaar doelloos heen en weer zwierven.

Alsof iemand je steeds drie zetten voor is, dacht hij.

Hij zag de ballen over de vlakken schuiven, en schijnbaar van kleur veranderen als ze van een wit naar een zwart veld rolden. Hoe de kunstenaar dat voor elkaar had gekregen, was hem een raadsel, maar het kon ook met de vreemde lichtval van de nacht en de lichtspot te maken hebben.