Albert Baantjer - De Cock en de moord in seance

‘Een voorstel?’

Buitendam knikte heftig.

‘Die spiritistische kring aan de gracht houdt morgenavond een nieuwe seance. Mathilda van Lochem heeft dat georganiseerd. De officier van justitie en ik zijn uitgenodigd die seance bij te wonen.’

‘Om wat te doen?’

Buitendam reageerde nonchalant. ‘Om vragen te stellen aan de op te roepen geest van de vermoorde vrouw.’

Een moment stond De Cock als aan de grond genageld. Zijn mond half open. Toen schudde hij vertwijfeld zijn hoofd. ‘En u hebt allebei die uitnodiging aangenomen?’

Commissaris Buitendam knikte nadrukkelijk.

‘Zeker. Dat hebben wij gedaan. Ik ben het met de heer Van Lochem eens: dit is waarlijk een unieke kans om iets van de sfeer tijdens een seance te proeven. Mogelijk brengt het ons nader tot de moordenaar.’

De Cock slikte.

‘Via de geest van de vermoorde?’

In zijn stem sloop verbazing en ongeloof.

Commissaris Buitendam keek hem verwonderd aan. De ondertoon was hem niet ontgaan.

‘In eh… inderdaad,’ reageerde hij wat aarzelend, ‘misschien wel via de geest van de vermoorde vrouw. Oppervlakkig bezien lijkt het mij ook wat absurd, maar eh… misschien heeft zij inmiddels ervaren welke onverlaat haar om het leven heeft gebracht.’ De Cock grinnikte bitter.

‘Van wie?’

De commissaris keek hem niet-begrijpend aan.

‘Hoe bedoel je?’

De Cock zwaaide in de ruimte.

‘Van wie moet de geest van de vermoorde vrouw dat dan hebben ervaren?’

Buitendam streek met zijn hand langs zijn boord.

‘Dat eh… dat weet ik niet,’ sprak hij aarzelend. ‘Ik eh… ik ben persoonlijk niet zo goed thuis in die geestenwereld. Maar meester Van Lochem meende dat er wel degelijk mogelijkheden waren. Volgens zijn zuster Mathilda zijn er in het verleden bij overeenkomstige gevallen opmerkelijke resultaten geboekt.’ De Cock snoof verachtelijk.

‘Dat ene Mathilda van Lochem… een oude bemoeizieke fantasierijke tante… in haar onnutte ledigheid zich met dergelijke fratsen bezighoudt… daar kan ik inkomen… maar dat een officier van justitie en een Amsterdamse commissaris van politie, in alle ernst en oprechtheid, aan zulke hocus pocus hun medewerking willen verlenen, dat is niet alleen verbazingwekkend, dat is stom.’

Het gezicht van Buitendam vertrok.

‘Dat eh…’ stotterde hij, ‘is een ongepaste opmerking.’ De Cock keek hem onbewogen aan.

‘U hebt gelijk,’ sprak hij gelaten, ‘dat is het.’

De commissaris sloeg met zijn vuist op zijn bureau. ‘Jouw superieuren,’ schreeuwde hij woedend, ‘zijn niet stom.’ De Cock stak zijn handen met de handpalmen naar voren uit. ‘In mijn argeloosheid,’ verzuchtte hij, ‘heb ik dat ook altijd gedacht. Ik bemerk nu tot mijn spijt dat ik mijn opvattingen moet wijzigen.’ Commissaris Buitendam sprong van zijn stoel op. Zijn bleke dunne lippen trilden. Hij strekte zijn rechterarm naar de deur en brulde: ‘Eruit.’

De Cock ging.

Vledder keek hem glimlachend aan.

‘Was het weer zover?’ gniffelde hij. ‘Men dient zijn bloedeigen commissaris met eerbied en respect te bejegenen. Dat is voorschrift, dat staat in de algemene orders. Bovendien wordt het na al die jaren eens tijd dat jij aan die man zijn bloeddruk gaat denken. Vandaag of morgen piept hij ertussenuit.’

De Cock negeerde de opmerking. Hij plofte op de stoel achter zijn bureau.

‘Ze gaan een extra seance houden om de geest van Zwarte Sophie op te roepen.’

‘Wie?’

‘Die spiritistische kring. En onze commissaris en de officier van justitie zijn uitgenodigd om de seance bij te wonen. Als de geest van Zwarte Sophie verschijnt, dan kunnen zij en passant een paar vragen stellen.’

Vledder keek grijnzend op.

‘Is dat waar?’ vroeg hij met een zweem van verbazing. De Cock knikte heftig.

‘Het schijnt dat jouw vriendin Mathilda van Lochem dat heeft bekokstoofd.’

Vledder bromde. ‘Ze is mijn vriendin niet.’

De Cock plukte aan zijn neus.

‘Je was nogal van haar gecharmeerd,’ zei hij achteloos. Vledder haalde zijn rechterschouder iets op. Wrevelig. ‘Ik vond haar een pientere dame, die haar ogen blijkbaar goed de kost gaf. Meer niet.’

De Cock grinnikte schamper.

‘Ze kan ons nog aardig voor de voeten lopen. Ze heeft in ieder geval zoveel invloed op haar broer de officier van justitie, dat die op haar voorstel tot het houden van een nieuwe seance onmiddellijk is ingegaan.’

Vledder fronste zijn wenkbrauwen.

‘Met Jennifer Jordan als medium?’

De Cock schoof zijn onderlip vooruit.

‘Daar is niet over gesproken. Maar ik neem het aan. Volgens ingewijden is Jennifer Jordan als medium zeer bijzonder. Wie zou men daar anders voor moeten vinden?’

‘Ze weigerde anders de geest van Martha van Keulen op te roepen.’ De Cock glimlachte.

‘Omdat haar heengaan nog zo pril was.’

‘Dat bedoel ik. Het overlijden van Zwarte Sophie is nog recenter.’ De Cock knikte bedachtzaam.

‘Misschien staat ook zij onder invloed van jouw vriendin Mathilda van Lochem.’

Vledder kwam geërgerd overeind.

‘Ik zei je toch al: ze is mijn vriendin niet. Ik hou niet van die vrouwen op middelbare leeftijd die voortdurend hun neus in andermans zaken steken.’ Hij liep om zijn bureau heen en bleef voor De Cock staan. Zijn hoofd een beetje schuin.

‘En?’ vroeg hij indringend. ‘Wat doen wij?’

‘Wat bedoel je?’

‘Gaan wij ook naar die seance?’

De Cock schudde nadrukkelijk zijn hoofd.

‘Geen denken aan. Ik doe daar niet aan mee.’

‘Waarom niet?’

De Cock zuchtte diep.

‘Begrijp me goed,’ begon hij geduldig, ‘ik heb niets tegen spiritisme en nog minder tegen mensen die het bedrijven. Mijn oude moeder zei altijd: “Onderzoekt alle dingen en behoudt het goede.” Wanneer ik niet was belast met een onderzoek naar een moord, zou ik privé best eens zo’n seance willen bijwonen, maar beroepshalve hou ik mij erbuiten. Ik vind het ook onverantwoord wat de commissaris en de officier van justitie van plan zijn.’ ‘Hoezo?’

De Cock spreidde zijn handen.

‘Stel, dat morgenavond de geest van Zwarte Sophie verschijnt, die meedeelt dat zij door Annette van Leeuwenhoek werd vermoord. Wat moet je daarmee? Wat kunnen de officier van justitie en de commissaris met zo’n mededeling doen? Niets. Ze kunnen moeilijk Annette van Leeuwenhoek arresteren en voor de rechter brengen met de bewering dat de geestesverschijning van Zwarte Sophie heeft gezegd dat zij de dader is. Begrijp je? Zwarte Sophie is misschien best een aardige geestesverschijning, maar men zal toch met deugdelijke — let wel — aardse bewijzen moeten komen voordat een Nederlandse rechter het schuldig uitspreekt.’

‘Zo’n seance is dus hocus pocus?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Dat durf ik niet te beweren,’ sprak hij ernstig. ‘Misschien is het heel goed mogelijk om contact te onderhouden met geesten van gestorvenen. Ik wil en kan daar geen oordeel over vellen. Ik wil alleen maar zeggen dat ik persoonlijk vind, dat ik als rechercheur met beide benen op de grond dien te blijven.’

Vledder monsterde de omvangrijke habitus van zijn leermeester. Om zijn lippen speelde een glimlach.

‘Voor een man van jouw gewicht… niet zo moeilijk.’ De Cock lachte hartelijk. Hij kon het grapje best waarderen. Behaaglijk leunde hij achterover.

‘Weet je, Dick,’ ging hij belerend verder, ‘ik ben als politieman altijd wat huiverig geweest voor die bovennatuurlijke zaken. Uit eigen initiatief heb ik nooit gebruik gemaakt van paragnosten, helderzienden, of hoe die luitjes zich ook mogen noemen. De enkele keren dat ik met hen heb samengewerkt, gebeurde dit op uitdrukkelijk verzoek van familieleden van de vermoorde… mensen, die wel in de uitzonderlijke gaven van die lieden geloofden.’ ‘Jij gelooft er niet in?’