Albert Baantjer - De Cock en het dodelijk akkoord

Vledder lachte luid.

‘Hoe het ook zij… de slachtoffers hadden door dat telefoonnummer een relatie met dat huis aan de Keizersgracht.’

De Cock stak zijn wijsvinger omhoog.

‘Precies. De vraag was… met wie… in leven? De enige die voor die relatie in aanmerking kwam, was Estella de Beaumonde, de nog jonge weduwe van de psychiater. Zij had het telefoonnummer nog steeds in gebruik.’ Hij zweeg even, nam een slok van zijn cognac. ‘De tweede belangrijke vraag was: Wát verschafte de moordenaar of moordenares zoveel macht over de slachtoffers, dat zij eenvoudig, door middel van een aangekruiste plattegrond van Amsterdam, naar een ontmoetingspunt konden worden gedirigeerd? Het enige zinnige antwoord dat ik kon bedenken was chantage. Maar waarmee werden de slachtoffers dan gechanteerd?’ Hij stak zijn vinger naar Vledder uit. ‘Jij bracht mij voor het eerst op het idee. Jij vertelde, dat de oude psychiater De Beaumonde bij zijn therapie gebruik maakte van hypnose om zogenaamde ingeklemde emotionele belevenissen aan de oppervlakte te brengen. Toen ik van Estella vernam dat haar overleden man de brandkast in zijn studeer-werkkamer de doos van Pandora noemde, begreep ik waar de psychiater de geheimen van zijn patiënten bewaarde.’

‘In de oude brandkast.’

De Cock staarde even voor zich uit.

‘Dokter De Beaumonde was in ieder geval een man met gevoel voor humor. De omschrijving “doos van Pandora” vond ik zeer treffend. Hij borg er alle ellende, kwalen en narigheid van zijn patiënten in op.’

Vledder knikte begrijpend.

‘De vertrouwelijke mededelingen, tijdens een consult, al dan niet onder hypnose, door de patiënten aan de psychiater gedaan.’

De Cock nam nog een slok van zijn cognac.

‘Ik vroeg mij af welke geheimen de brandkast bevatte… van wie… en hoe de oude dokter ze had gerangschikt.’

Vledder grinnikte.

‘Daarom moest die brandkast open.’

De Cock wreef achter zijn oor.

‘Het was een bijzondere ervaring om met Handige Henkie op het krakerspad te gaan. Hij streelde de oude kast of het een vriendin was en in een paar minuten zoefde de zware deur open.’

‘Wat zat er in?’

‘Cassettebanden. Rekken vol cassettebanden.’

Vledder fronste zijn wenkbrauwen. ‘Cassettebanden.’

De Cock knikte.

‘Opnamen van gesprekken die de dokter met zijn patiënten had. Ik denk dat hij die banden later afluisterde om tot een aanvaardbare therapie te komen.’

‘Je hebt die banden niet meegenomen?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Ik heb ze rustig in de brandkast gelaten. Ik heb alleen vastgesteld welke banden er ontbraken.’

Vledder keek hem verwonderd aan. ‘Kon dat?’

De Cock knikte. ‘Aan de hand van de patiëntenkaarten. Uit alles bleek dat dokter De Beaumonde een zorgvuldig man is geweest. Daarom ging ik ervan uit, dat van elke patiënt in de kaartenbak ook een of meer cassettebanden moesten zijn.’

‘En?’

‘Dat klopte. Van elke patiënt in de kaartenbak waren er cassettebanden. Met uitzondering van dertien.’

‘Dertien?’

‘Ja, ik hield uit de patiëntenbak dertien kaarten over, waarvan in de brandkast geen cassettebanden aanwezig waren.’

Vledder wees naar de gele enveloppe. ‘Die dertien?’

De Cock zuchtte. ‘Waarvan twee doden: Jan-Willem Hoffmann en Alexander Peetersen. Blijven over: elf patiënten.’

Vledder hijgde. ‘En een lange schrale man, die bij Smalle Lowietje naar elf wapens vroeg.’

De Cock knikte langzaam. ‘En Estella de Beaumonde, op wie in de duinen bij Bloemendaal elf maal werd geschoten.’

De ober bracht de soep. Een tijdlang aten ze zwijgend.

Plotseling keek Vledder op.

‘Waarom ging je eerst naar Mildrid van Vlissingen?’

De Cock legde zijn lepel even neer.

‘De eerste waarschuwingsbrief die Estella had ontvangen, droeg het poststempel van Enkhuizen. En van de elf was er maar één die in Enkhuizen woonde: Mildrid van Vlissingen.’

Vledder schudde lachend het hoofd.

‘Zo simpel is recherchewerk.’

Het diner was voortreffelijk klaargemaakt. Toen de rechercheurs voldaan hun stoelen wat achteruit schoven en de ober had afgeruimd, pakte Vledder de grote gele enveloppe.

‘Eens zien wie de lange schrale man is.’

Hij pakte de kaarten in de hand. Ineens verbleekte hij.

De Cock keek hem gespannen aan.

‘Wat is er?’

‘Ze heeft ons belazerd.’

‘Wie?’

‘Mildrid van Vlissingen… ze heeft op alle kaarten rechtsboven een kruisje gezet.’

Nadat De Cock diep in de buidel had getast, verlieten ze het restaurant. De Cock keek nog even omhoog naar de fraaie gevels. Hij hield van Enkhuizen. Als kind al had hij aan de hand van zijn vader door de oude straatjes gewandeld en worst gekocht bij de paardenslager in de Westerstraat. De zaligste worst die hij ooit had geproefd. Dromerig, nadenkend, stapte hij naast Vledder in de Volkswagen en zakte wat onderuit. Vledder startte de motor en keek opzij.

‘Zullen we teruggaan?’

‘Waarheen?’

‘Naar Mildrid van Vlissingen.’

Op het gezicht van De Cock verscheen een milde glimlach.

‘Ze heeft ons mooi te pakken gehad.’

Vledder reageerde wat ongeduldig. ‘Gaan we terug?’

De Cock schudde zijn hoofd. ‘Laat haar maar,’ sprak hij sussend. ‘We gaan naar Amsterdam.’ Hij trok zich wat omhoog. ‘Ik denk, dat Mildrid van Vlissingen aanvankelijk wel alleen op de juiste kaart een kruisje heeft gezet, maar zich toen heeft bedacht. Ze kon het met ballpoint geschreven kruisje natuurlijk niet een, twee, drie verwijderen.’

Vledder grijnsde.

‘Toen heeft ze maar op alle patiëntenkaarten een kruisje gezet.’ De Cock lachte hartelijk.

‘Ik heb er wel bewondering voor. Het vergt toch een grote tegenwoordigheid van geest om tot die oplossing te komen. Zo jong is ze ook niet meer en veel tijd had ze niet.’ Hij legde zijn hand op de grote gele enveloppe. ‘Toch kunnen we wel van een ding overtuigd zijn: de lange schrale man zit hierin.’

‘Een van de elf, nog in leven.’

De Cock nam de kaarten uit de enveloppe.

‘Ik heb ze gisteren al eens bekeken. Op alle kaarten heeft dokter De Beaumonde dezelfde aantekeningen en symbolen gezet. Blijkbaar hadden alle dertien patiënten eenzelfde ziektebeeld… dezelfde psychische moeilijkheden.’

Vledder grinnikte.

‘Een ingeklemde emotionele belevenis.’

De Cock knikte voor zich uit.

‘Van Jan-Willem Hoffmann weten we, dat hij in zijn jonge jaren een verkrachting heeft gepleegd met vermoedelijk verstrekkende gevolgen. Mildrid van Vlissingen sprak van een voor haar beschamende ervaring, die ze ten koste van alles geheim wilde houden. Ik denk, dat alle dertien personen in het verleden iets hebben gedaan dat volgens de normen van onze conventioneel eerbare gemeenschap het daglicht niet kan verdragen.’

Vledder trok een grimas.

‘Leven wij in een conventioneel eerbare gemeenschap?’

De Cock knikte overtuigend.

‘Wij, politiemensen,’ sprak hij docerend, ‘komen in ons beroep met zoveel misdaad in aanraking, dat ons wel eens het gevoel bekruipt dat de wereld alleen uit slechteriken bestaat. Maar gelukkig zijn de meeste mensen eerbare burgers met een conventionele moraal.’

Vledder snoof.

‘En daar leven chanteurs van.’

De Cock reageerde niet. Terwijl Vledder een protesterende Volkswagen over de rijbaan joeg, nam hij de patiëntenkaarten nog eens stuk voor stuk door.

‘Van de overgebleven elf zijn er zes vrouwen,’ sprak hij resumerend. ‘Blijven dus vijf mannen over. Van de serveerster uit het Chinese restaurant in de Binnen Bantammerstraat en van Smalle Lowietje hebben wij van de lange schrale man een vrij duidelijk signalement. We kunnen, dacht ik, gerust aannemen dat hij ouder is dan vijftig jaar. Als ik de vijf mannen naga, komen er maar twee in aanmerking. Dat is ene Bartholomeus Verbruggen en een man genaamd Frederik van Dendermonde. De anderen zijn duidelijk jonger.’