Albert Baantjer - De Cock en het sombere naakt

Ze drong er bij mij op aan dat ik haar aan hem zou voorstellen. Zij wilde wel eens kennis met hem maken. Ze zou er dan op haar manier wel voor zorgen dat Van Stuchteren mij belangrijk werk gaf.’

‘En toen kreeg je dus de opdracht voor het maken van dat naakt op de sofa.’

Pierre Popko schudde het hoofd. ‘Dat schilderij was geen opdracht.’

‘Wat?’

‘Welnee, het was een idee van Nanette. Laat die oude Van Stuchteren maar eens wat van mij zien, zei ze. Des te nieuwsgieriger wordt hij.’

‘En die rode sofa?’

‘Dat was ook een idee van haar. Kijk, Van Stuchteren had haar in een sentimentele bui van zijn overleden vrouw verteld en Nanette had goed geluisterd. Zij wist dat wijlen mevrouw Van Stuchteren altijd op die rode sofa zat.’

Pierre Popko slikte. ‘Ze wilde de oude Van Stuchteren zover krijgen, dat hij haar ten huwelijk vroeg.’

‘En moest jij haar daarbij helpen?’

‘Ja, dat zei ze. Ik heb fraaie schetsen van haar gemaakt en die aan Van Stuchteren laten zien. Hij was er helemaal kapot van.’ ‘Maar hoe kon je dat doen? Ze hield van jou, zei ze. En jij moest haar helpen die oude Van Stuchteren in te palmen. Dat, dat is toch niet te rijmen?’

Pierre Popko sloeg opnieuw beide handen voor zijn gezicht. ‘Ik weet het niet meer. Ik weet het allemaal niet meer.’ In zijn stem klonk wanhoop.

‘Ze had het over een schijnhuwelijk. Het zou niets te betekenen hebben en het zou geen enkele afbreuk doen aan hetgeen tussen haar en mij was. Het zou integendeel onze verhouding nog verdiepen. Het huwelijk met de rijke man zou haar bovendien de mogelijkheid verschaffen veel voor mij te doen. En als de oude Van Stuchteren stierf, dan waren er nog jaren genoeg.’ Hij bewoog zijn hoofd heen en weer.

‘Ik weet het niet. Ik weet het echt niet meer. Ik was eenvoudig verdoofd, apathisch. Het leek alsof ik geen enkele norm meer had.’ De Cock keek hem scherp aan. ‘Wanneer kwam je weer tot jezelf?’

Pierre Popko drukte zich in zijn bed omhoog. Hij ging rechtovereind zitten, legde zijn hoofd in de nek en hield zijn mond halfopen. Het was alsof hij zich uitrekte, ontwaakte uit een diepe slaap.

‘Ik werd pas wakker,’ zei hij zacht, ‘toen ik haar dood voor mij zag. Het was net of ik in een boze droom werd gewekt. Het was alles zo onwerkelijk. Ook haar dood. Toen ik het eindelijk begreep, heb ik bij haar lijk zitten huilen, lang, heel lang, tot ik niet meer kon. Tot ik geen traan meer overhad.’

‘En toen?’

Pierre Popko schoof in zijn bed onderuit. Hij liet zijn hoofd op het kussen terugzakken en staarde naar de zoldering. ‘Ineens,’ zo ging hij verder, ‘besefte ik dat ze weg moest. Dat ze niet in de flat kon blijven. Het kon niet. Het mocht niet. Als ze haar zouden vinden… Tenslotte wist Van Stuchteren dat ik de flat in gebruik had. Ik raakte in paniek. In een wilde impuls tilde ik haar over mijn schouder en liep met haar naar buiten, de gaanderij op. Ik durfde geen gebruik te maken van de liften. Ik was bang dat iemand mij dan zou zien. Er komen altijd mensen thuis. Ook in de nacht. Ik ging de andere kant op, naar de wenteltrap aan het eind van de gaanderij. Het is een noodtrap waar haast niemand gebruik van maakt.’

Hij pauzeerde even, zakte weg in zijn herinnering.

‘Ik was bijna met haar beneden, toen er een auto stopte en iemand de trap op kwam. Mijn hart klopte in mijn keel. Ik draaide mij zo snel mogelijk om en ging weer terug naar boven. Het ging gemakkelijk. Nanette was niet zwaar. Op de weg achter het flatgebouw zag ik een paar auto’s en brommers rijden. Ineens besefte ik, dat ik van alle kanten kon worden gezien, door iedereen. Het idee beangstigde mij. Ik begon met het lijk op mijn rug te rennen, zo hard ik kon. Ik kreeg het steeds benauwder. Ik hoorde geluiden om mij heen die er niet waren, zag plotseling overal deuren opengaan. Het was een hel, compleet een hel. Toen ik haar eindelijk weer in de flat had, was ik volslagen gek.’ De schilder zweeg, wreef met zijn hand langs zijn gezicht, zijn baard. Het zweet gutste van zijn wangen.

‘Op de bank, op die bank in de voorkamer heb ik zitten nadenken hoe ik haar kwijt kon.’

‘En toen kwam je op het idee van de stortkoker.’

Hij knikte traag.

‘Er was langzaam een vreemde rust over mij gekomen. Een kalme gelatenheid. Ik herinner mij niet in mijn leven ooit zo rustig te zijn geweest. Ik heb haar heel voorzichtig de kleren uitgetrokken en naar de douchecel gedragen.’

‘Is het daar gebeurd?’

Hij zuchtte diep. ‘Ja, daar is het gebeurd.’

De Cock liet zich tegen de leuning van de stoel terugvallen. Hij voelde zich loom, vermoeid. Het verhoor van de schilder had hem afgemat.

In zijn gedachten liet hij het gesprek nog eens de revue passeren. Elk woord, elke intonatie en expressie, elk detail. Hij ging na of hij alles had, voor later, voor de bewijsvoering en voor al de vragen van de rechters, de officier van justitie, de verdediger. Hij keek op zijn horloge. Het halve uur was allang verstreken. De agenten waren nog niet terug. Hij vroeg zich af waar ze bleven. Ineens schoot hem iets te binnen, een vraag die hij had vergeten te stellen. Hij keek de schilder aan. ‘Wat was de directe aanleiding? Ik bedoel, wat dreef je ertoe haar uiteindelijk te vermoorden?’

Pierre Popko sperde zijn ogen wijdopen. Zijn gezicht kreeg een uitdrukking van opperste verbazing. ‘Vermoorden…?’ ‘Ja.’

‘Ik… eh, ik heb haar niet vermoord.’

‘Wat?’

‘Ik heb haar niet vermoord. Nanette was al dood toen ik haar vond.’

De Cock slikte van verbijstering. Nog nooit in zijn lange loopbaan als rechercheur had een antwoord hem zo geschokt. Het was alsof ineens alles om hem heen begon te draaien. Of de grond onder zijn stoel wegzakte. Hij kneep zijn ogen dicht om die tollende wereld stil te zetten. Verderop, bij het raam, hoorde hij hoe Vledder op zijn stoel bewoog.

De deur van het ziekenkamertje zwaaide open. In de deuropening stonden de beide agenten.

‘Sorry,’ zei de jongste, ‘het heeft wat langer geduurd. Toen we eindelijk de keuken hadden gevonden, moest de koffie nog worden gezet.’

De Cock kwam wat wankel overeind. ‘Het is al goed,’ zei hij loom.

Hij nam zijn oude, vilten hoed van het bed, mompelde een afscheid en waggelde de gang op.

Vanuit de deuropening keek Vledder hem somber na. Hij had het gevoel dat hij zijn oude leermeester nu niet moest volgen, dat hij hem moest laten gaan, alleen, op zijn missie.

Met een haast tot touw verknoedelde ceintuur om zijn middel, de handen diep in de zakken van zijn oude regenjas, slenterde De Cock vanuit het ziekenhuis over de smalle Grimburgwal. Om zijn mond lag een norse trek. Zo nu en dan veegde hij met zijn zakdoek de regen uit zijn gezicht. Het vertraagde zijn tred niet. In zijn typische, wat waggelende gang liep hij voort, over het Rokin naar de Dam. Er waren momenten waarop hij een hekel had aan zijn beroep, waarop hij geen rechercheur wilde zijn, waarop hij gerechtigheid haatte. Zo’n moment was nu. Hij stak de Dam over en liep via de Nieuwendijk naar de oude Gravenstraat. Bij De Drie Rooskens bleef hij staan en keek omhoog naar het smeedijzeren uithangbord voven de deur. Er was een wapen op geschilderd. Het was voor het eerst dat hij het zag: drie rode rozen op een blank veld .

Hij bleef ernaar kijken en overwoog onderwijl om verder te gaan, gewoon door te lopen. Tegelijk wist hij dat het geen zin had. Hij legde zijn vinger op de bel en drukte.

Vledder had de uitnodiging van zijn leermeester niet vergeten. Een week later was hij op zondag met zijn Celine gekomen en mevrouw De Cock had er zoals beloofd een feestdag van gemaakt. Tegen de avond zaten ze gezellig in de huiskamer bijeen. Celine bleek een schat van een jonge vrouw. De Cock kon de keuze van zijn leerling wel waarderen. Ze was aanvankelijk nog wat terughoudend, maar nam tenslotte opgewekt aan de conversatie deel.