Андрэй Макаёнак - Пагарэльцы

Ухватаў. Ты датумкай, Бусько. Выпадак мяне прывёў да ўлады, выпадак. Такі ж выпадак можа і скавырнуць мяне. О, воля выпадку! А таму мне трэба ўмацавацца. Я павінен акружыць сябе вернымі, падзейнымі кадрамі. Кадрамі, якім я патрэбен пазарэз, больш, чым яны мне. Тады я буду «восседаць» не па волі выпадку, а як на слупах. Узразумеў?

Бусько. Хіба могуць быць больш надзейныя за нас? Каму ты больш трэба, як нам. Хіба я — не слуп? Няма на што абаперціся?

Ухватаў. А не захочаш узвысіцца па-над мною?

Бусько. Каб я з гэтага месца не ўстаў! Я ж вышыні баюся. Я нават на возе не ездзіў ад страху вышыні.

На дварэ сігналіць машына.

Ухватаў (выглянуў у акно). Гаспадыня! Шафёр «эмку» падагнаў.

Рая. Я гатова. Я зараз. (Замітусілася.)

Ухватаў. Доўга не затрымлівайся.

Рая. Не, не, я хуценька!

Бусько. Я пакуль што нічога не змікіціў. Гаспадар горада? Як цэ зразумець? Легкавая? «Эмка»? Шафёр у цябе?

Ухватаў (пасміхваецца). Кумекай! Спасцігай!

Бусько. Значыць, ты… (Паказвае пальцам на неба.) Значыць, ты праклюнуўся, прарос? (Увінціў палец угору.)

Рая. Учора прызначылі. Сёння ноччу.

Бусько. Хведзька! Цэ праўда? Ура-а! Ура-а-а! Наша бяроць!!! О, тэпэр усэ гаразд! Хведзька! Дарагі! Дай я тэбэ поцілую!

Рая. Не «Хведзька», а Хведар Паўлавіч! Ясна? Трэба адвыкаць.

Бусько (на краі шчасця). Хве-едар Па-аўлавіч!.. (Закахана.) Бяры мяне! Я ўвесь твой! Куды хочаш!

Ухватаў (Раі). А ты казала: «Дзе тыя кадры?» Вось ён — другі кадр!

Раявыходзіць з дачкой на руках.

Бусько. Не, Хведар Паўлавіч! Другі там. На чарзе. Я — першы. Мы на палку браліся. Кон выпаў — мне першаму. А ён стаіць там. (Падыходзіць да акна, крычыць.) Эй, ваша вялікасць! Топай сюды!

Ухватаў. Што за ваша вялікасць?

Бусько. Бельгійскі кароль.

Ухватаў. Кароль?

Бусько. Пацеха. Зараз раскажу. Гэта Сілан.

Ухватаў. Сілан? (Успамінае.)

Бусько. Ну так, Сілан…

Ухватаў. А-а, той самы? Сілан?

Бусько. Той самы — Клёпкін. У рэвалюцыю ў Піцеры быў. Нават аднойчы «Аўрору» сам бачыў.

Ухватаў. А-а! Помню. Ён заўсёды гэтым хваліўся.

Бусько. Затуркаў усіх у раёне. Абы толькі якая дарада, ці сход, ці там пасяджэнне якое, дык ён абавязкова каго-небудзь ды папраўляе. Лічыцца толькі з першым сакратаром ды яшчэ НКВД не папраўляе. А то заўсёды, як толькі што, ён: «А ў Смолыіым бы не так рашалі…» Але нарваўся па аднаго…

Уваходзіць Сілан Клёпкін.

Сілан. Компрывет!

Ухватаў. Здароў, здароў, Сілан! А чаму ж ты на вуліцы стаяў?

Сілан. Мне заўсёды так выпадае. Як рэвалюцыю рабіць, дык Сілан. А як што да чаго, то пастой, Сілан, на вуліцы. Мая чарга — апошняя.

Ухватаў. Якую ты там рэвалюцыю рабіў? Ты ж казаў, што дрывяны склад вартаваў.

Сілан. У Піцеры! Тады! Гэта не цяпер! Што тады азначалі дровы? У Піцеры? Дзе бушавала полымя рэвалюцыі? Дровы тады былі — галоўнае! Не проста — ёлкі-палкі!

Бусько. Значыць, недарма цябе цяпер хацелі прызначыць каралём у Бельгію. А ты яшчэ недавольны.

Сілан. От то-та ж і яно!

Бусько. Ты во хоць раскажы Хведару Паўлавічу, як усё было. (Па-змоўніцку падміргвае Сілану.)

Сілан. Хе, дурня знайшлі! Гэта ўсё разумнік гэты, Кузьмянок. Ну, што інструктарам райкома ў нас быў. Прыехаў і выклікае мяне ў сельсавет. Так і так, кажа, вельмі сур'ёзная справа да цябе. Усіх з сельсавета выправадзіў, кажа: «Сакрэтная справа». Асталіся мы ўдвух, ён і кажа: «Учора да самага рання бюро райкома засядала. Ламалі галаву, кажа, і рашылі — толькі ты, Сілан, можаш справіцца. Дзела такое, што… у Бельгіі кароль, кажа, памёр. Але бельгійцы пакуль што пра гэта не ведаюць. У тайне дзержыцца. Ёсць магчымасць, кажа, падсунуць ім свайго, вернага чалавека. I вот мы на бюро выбралі цябе. Чалавек ты, кажа, стойкі, правераны, рэвалюцыю ў Піцеры рабіў, дый цяпер — калектывізацыю правёў. I — галоўнае, кажа, — з твару ты вельмі змахваеш на таго Леапольда».

Ухватаў. Ну, а ты што?

Сілан. А я пытаю: «А як жа вы мяне туды прыстроіце?»

Бусько. Ну, а він шо?

Сілан. У-у, кажа, там жа камуністы таксама ёсць. А яны, брат, такія хлопцы, што любую добрую аперацыю правернуць.