Андрэй Макаёнак - Пагарэльцы

Нечаканы стук у дзверы. Хведар Паўлавіч і Кудасаў струсілі.

Рая (прыбягае з кухні). Я ж гаварыла! Федзя!

Ухватаў. Прыбраць!!!

Прыбіраюць шклянкі, хаваюць бутэльку. Кудасаў у паніцы хавае у кішэнь нават відэльцы і нажы. Выхапіў з партфеля газету і ўголас чытае загаловак артыкула: «Вялікая перамога металургаў. Першы савецкі блюмінг перакрыў праектную магутнасць…»

Рая. Ну во, я ж казала, я ж казала…

Ухватаў. Ну хопіць! (Перадражнівае.) «Казала, казала».

Рая адчыняе дзверы. На парозе з'яўляецца Буськоз кошыкам і чамаданам, якія ён ставіць каля парога.

Рая. Калі ласка!

Ухватаў (нібы і ўзрадаваўся). А-а! Цэ ты?

Бусько. Я! Здароў!

Ухватаў. Здароў!

Бусько (абдымаюцца, паляпваюць адзін аднаго па спіне). Хведзька! А цэ твая баба?

Ухватаў. Яна.

Бусько (здзіўляецца). Така малюпасэнька! Х-ха-ха-ха! Така кнопачка? (Хацеў шлёпнуць Раю ніжэй паясніцы.)

Рая. Федзя! Што за фамільярнасць?

Ухватаў. Бусько! Асцярожней!

Бусько. Не шкляная. От ты, брат Хведзька, хітры, выбраў собі… Таку ж і прокорміць і одзягнуць — раз плюнуць, не тое шо мою… Штоб обгарнуць толькі кузаў, тры метры мадэпаламу трэба. (Паказвае на Кудасава.) А о цэ хто?

Ухватаў. Мая правая рука. (Кудасаву на Бусько.) А гэта — разам на цагельні гліну мясілі. Потым яго выдзвінулі. У заготжывёлу.

Бусько. Дык гэта я выдзвінуўся? Не ўспамінай. А вы што? З самага ранку за газету? А што б вы прыпухлі! А я ехаў до тэбэ і думаў: можа, адрас памяняў. Напісаў пісьмо, а адказу няма. А ты ўсё яшчэ тут. Цеснавата. З маёй бабай тут і не размінуўся б.

Кудасаў. О-о! Напомніў! Хведар Паўлавіч! Гэта я ўжо на сябе бяру. Кватэру вам я падрыхтую.

Рая. А якую кватэру? А гэта?

Кудасаў. Хіба гэта кватэра? Гэта ж — каземат. Тут была кантора купца Япішкіна. І склады: сядзёлкі тут, гужы, хамуты. Вы ж не сядзёлкі… А купец будаваўся сур'ёзна, гад.

Рая. А да чаго тут сядзёлкі і хамуты?

Кудасаў. Я і кажу: вы не хамуты. Вы — людзі. А сюды мы вернем якую-небудзь кантору, а вам пяць пакояў. (Шэпча Ухватаву нешта на вуха.)

Ухватаў. Не спяшайся. Пасля такой катастрофы…

Кудасаў. Іх ужо там няма. Збеглі. I потым, каму катастрофа, а каму… Нельга ж усім пры катастрофе.

Рая. А навошта нам пяць пакояў? Федзя!

Кудасаў. Ну, а як жыў? Гаспадар горада! Вось госць прыехаў. Дзе вы яго прыстроіце ў такой цеснаце? Дый не такіх гасцей давядзецца прымаць. Так што, Раіса Якаўлеўна, у вас цяпер іншыя маштабы. I ніякія катаклізмы не павінны замінаць.

Бусько. А я, брат, у графскім іменні на этажах жыву. Такія пакоі — калі па чарцы возьмем з бабай — у чахарду гуляем.

Кудасаў. Вось бачыце. Ну, выбачайце, я пайду, а вы не турбуйцеся. Хведар Паўлавіч, можа, «эмку» прыслаць? Можа, праехаць куды?

Ухватаў (не адразу). Н-не, не трэба.

Кудасаў. Можа, Раісе Якаўлеўне трэба? Шафёр усё роўна дзяжурыць.

Ухватаў. Я сёння нікуды. Усю ноч не спаў.

Рая (яна, здаецца, крыху ап'янела). Калі ўжо так можна, Федзя, я хачу трошкі…

Ухватаў. Пакрасавацца перад мамачкай?

Рая. Федзя! Яна так рада будзе! Я на адну хвіліначку. I да сястры… Можа, на рынак — таксама на адну хвіліначку.

Кудасаў. А чаму нельга? Усе так робяць. Усе жонкі. Не на сабе ж цягаць.

Ухватаў. Ну, ладна, хай паедзе.

Кудасаў. Тады адпачывайце. Усяго добрага.

Ухватаў. Чакай! Нажы і відэльцы не знясі.

Кудасаў. Ага, даруйце. (Выкладае нажы і відэльцы.) Бывайце здаровы! (Каля парога перад багажом Бусько спыніўся, прынюхаўся раз, другі, трэці.) Кумпяк. Капчопы. Леташні… I сыр. Сялянскі. З корачкай. Падсмажаны на масле.

Буськоашаломлены.

Бусько. Ён што, калдун?

Ухватаў. Цябе, Кудасаў, нюх пачынае падводзіць. А калі паляўнічага сабаку падводзіць нюх і ён заместа дзічыны ганяецца за жабай, то… Што з такім сабакам робяць? У лепшым выпадку прагоняць са двара. Гэта я ад паляўнічых чуў. Матай на вус.

Кудасаў. Усё. Жабы няхай не хвалююцца. Ганяць іх не будуць. Усяго найлепшага! (Выходзіць.)

Рая. Федзя! З ім гэтак нельга.

Бусько. Ну, брат, і ўюн! Ён табе і гэта, ён табе і «эмку», і катаклізму… Слухай, Хведзька, што такое катаклізма?