Дубавец Сяргей - Практыкаванні

Ну, вось i пазнаёміліся. За тое па каўточку.

Шмат з кім я тут перазнаёміўся. Самы стары — граф нейкі, ля ўвахода, з трынаццатага году ляжыць. У склепе. Я там, калі дождж... Тут больш генералы ляжаць, начальства ўсялякае. Каб без чыноў — не стракаў. Myci, простых тут i не хавалі ніколі. Але прыходзіць розны народ. Вып'юць, закусяць i далей, па сваіх справах. Утульна, зацішна.

А ты, мусі, таксама якое начальства. Гэткага табе помніка паставілі. Пакуль жывы быў, дык не сустрэліся б. Мяне б да цябе не пусцілі, а ты да мяне i сам не пайшоў бы. А зара во, гаворым...

Зноў старая Язэпа сунецца! Ну, што ты зробіш. Адкуль яна толькі ўсе бачыць? Во, нюх! Зара стане колам, над душою. То дап'ю...

— На, на табе пляшку i йдзі, ідзі адсюль. Што пазіраеш?

— А другую не дасі?

— О натура! Няма другой!

— А вунь, пад грудзямі.

— То што? Якая твая справа. Дай спакойна выпіць, тады прыходзь.

— Дык я тут пачакаю.

— Адыдзіся!

Мікода ўскочыў з лавачкі, не ведаючы, што зараз учыніць. А старая Яззпа адсунулася да суседняе агароджы i ўгнулася, бы нешта шукаючы.

— Гэтак i стой там,— сказаў Мікода.— Не міліцыя, дык гэтая. Усё адно над душой стаіць.

Ён скалупнуў зубамі капронавы корак i прыпаў да рыльца. За якую паўхвіліну віно, боўкаючы, перацекла ў горла. Тады Мікода кінуў цераз сябе пустую пляшку i прашыпеў:

— Ссука!

Старая хуценька торкнула начынне ў кайстрачку, выпрасталася i пратрымцела:

— Чаго лаешся, абібок? Думаеш, я не ведаю? Я нікуды не пайду. Думаеш, я не ведаю, што ў цябе трэцяя?

— Хлусіш, баба.

— А то не бачыла, як у гастраноме браў.

— То не сабе.

— Каму ж? «Не сабе»!..

— То... — запнуўся Мікода, хаваючы твар у рукі... — Знікні, я тут з міністрам гавару!

— Аняго! Скажы шчэ: з панам Богам. Ca мной ты гаворыш, абібок.

— З Богам! — раптам зароў Мікода, устаючы ча хісткія ногі.— З панам Богам! Сыдзі...

— Зараз цябе міліцыя сыдзе.

Млявымі рукамі Мікода выцягнуў з кашулі астатнюю пляшку, гайдануўся i стаў здзіраць корак. Старая Язэпа нецярпліва чакала начынне.

— Вось так,— сказаў Мікода, сядаючы i ўжо каўтаючы слёзы.— Пачынаецца як добра, а тады выпаўзе мурло гэтае. Пляшкі ёй! A ў мяне дых баліць...

Язэпа сцярожка адступілася ад магілы.

— Ты не задзірайся. Пі хутчэй, i ўсё.

Няроўнай рукою Мікода ледзьве патрапіў рыльцам у рот. Каўтануў раз i зморшчыўся, скруціўся.

— З Богам я пагавару... — шаптаў ён.

— Куды, каб хоць па-людску ўмеў. А то ж «Бог» не пойме,— уздыхнула Язэпа, бачачы, што давядзецца пачакаць.

— Не пойме? — утаропіўся Мікода ў здымак Борсука.— Як не па-людску? Што ты вярзеш... «Не палюдску»! Слушна. Па-боску!

— От... — палагаднела Язэпа.— З ім трэба як у цілявізары. А ты па-хамску.

— Я па-хамску? — соўгаў Мікода сухім шурпатым языком.— Я як ты!

— Што я? — здзівілася старая.— Я з Богам моўчкі размаўляю. А з начальствам мне не трэба. А гэты ніякі не Бог. Гэты начальства.

— Значыцца, начальства не пойме? X[...]е, значыцца, твае начальства.

— Як i тваё.

— У мяне адно начальства — міліцыя. Міліцыя ўсё пойме.

— А чаго марудзіш? — перавяла Язэпа размову да пляшкі.

— А ты не паганяй. Я, можа, сюды да высокага начальства прыйшоў. Хай скажа, чаму ён не пойме.

— Таму што ты хам!

— Які хам? У нас усе роўныя. Мяне матка наўчыла.

— A піць цябе хто наўчыў?

— Піць сам. Тут навука не складаная.

— То ж бачу, самавук. Паўгадзіны пляшку не адолее.

— Не паганяй! У мяне гонар есць! Адкажы, чаму не пойме?

— Во прыклеіўся! Нетутэйшы ен.

— Брэшаш.

— Нетутэйшы, казалі, ca сталавераў.

— Якой халеры нетутэйшы ў нас начальства?

— Цябе не спыталі.

— А хоць i мяне. Дземакраці-ззацыя.

— Вярзі-вярзі. Вудзем тут з табой палітыкаваць.

Мікода прыклаўся да рыльца i выпіў паўбутэлькі.

Аж ператоргнуўся. Вылупіўся на Борсука i зароў:

— Чаму нетутэйшы начальства?

— Адчапіся ты, дурань,— пачала злаваць Язэпа,— мертвы ен ужо.

— А хто жывы?

— Не ведаю. Газеты чытай.

— Мертвы... Тфу на цябе. Не пойме! То ж я, выходзіць, дзярмо? I ты дзярмо. Не пойме! Хамы! Тфу.

Ён запаволена размахнуўся i ўдарыў кулаком па партрэце Борсука.

— Такога ніхто не пойме,— услых разважала Язэпа.— Такога i матка не пойме. Пітух няшчасны.

Мікода дапіў пляшку i кінуў яе ў старую.

— Даўно б гэтак,— прабурчэла Язэпа i пасунулася прэч.

П'яны не мог ужо стаяць на нагах і, седзячы, ківаўся. Ён памыкаўся быў устаць i не мог, хапаўся за пруты агародкі, але i гэта не дапамагала. Нарэшце ен паваліўся, i цела ягонае змярцвела на начальніцкай магіле. Адзінае вока, што засталося ад партрэта, пагрозліва i бяздумна глядзела перад сабой.