Җаңһр [на калмыцком языке]

Төмр Луудң гидг бүсән бүслв,
Далн негн алд
Билгин шар болд үлдиг
Барун ташадан бүслв;
Түмн өрк дольгта
Түүкә цаһан биизиг
Дал деерән шаңхглулад,
Алтн дуулхиг
Зүн цох деерән тальвб.
Далн күн дамҗлдг
Далһа шар шаазңгар
Дараһар далн нег дарад оркв;
Һунн царии арсар һоллгсн,
Дөнн царин арсар девллгсн,
Хорта моһан дүр һарһҗ гүргсн,
Хорн-шүүһәр шахгсн,
Махн болдар альхлгсн,
Төмр болдар товчлгсн,
Залу зандар ишлгсн,
Зала торһар салдрһлгсн
Әәрстин хар елдңгиг
Барун һарин альхнд
Шүүсн һартлнь атхв.
Ома цаһан амснь
Урудс гиҗ халад,
Маңна деерк судцснь
Малян ишин чигә болҗ цаһрглад,
Анчн гигч зүркнь
Әәвлхәһинь гүвдәд,
Арвн хойр сүрәнь
Амн өөднь деврәд,
Арвн цаһан хурһнь
Альхн талан үүмддәд,
Эргд хар нүднь йораларн
Арвн хойр эргәд,
Довтлх шоңхрин нүд һарһад ирв.
Босхҗ, наар-цаар йовулн баәһәд,
Шарин зурһан миңһн
Арвн хойр бийәрн
Шинҗлҗ бәәнә.
Ямр дүңгә күчтә
Күмб гиҗ шинҗлхлә,
Маңна деернь
Махаһалын күчн төгсгсн,
Зула деернь
Зуңквин күчн төгсгсн,
Ора деернь
Очр-Ваанин күчн тегсгсн,
Даларн далн тавн алд,
Давсгарн найн тавн алд,
Тал дундаһурн
Һучн тавн тоха,
Арвн хойр арслңгнн күчн тогтгсн,
Эрән сән бульчңднь
Эгц нәәмн миңһн шулмнн күчн төгсгсн,
Мөрн деернь мордулҗ нег шинҗләд,
Мөрнәснь буулһҗ шинҗләд,
— Ө уга,— гиҗ шарин зурһан миңһн
Арвн хойр бийәрн,—
Далн негн бум цергин
Өңгвч болм,— гиҗ күүндәд:
— Не, йовгсн йовдлан
Номин йосар күцәһәд,
Ар Бумбин орндан
Алдр Җаңһрнннь
Хашр мөңгн үүднд ирҗ бууһич! — гиҗ
Цуһар эңгин олн сәәдүд йөрәл тәвб.
Мордад, өндр шар-цоохр бәәшңгиг
Зев әргәд
Нарн һарх үд хойран хоорндаһур
Тальвад оркв.
Өмн хойр көлән
Өдрә һазрт тәвәд,
Хөөт хойр көлән
Хонга һазрт тәвәд,
Өргәрн һазр шүргн гүүһәд,
Өвцүһәрн өргән дөңнәд,
Хойр талан шуукрлһнд
Һазрин өвсн
Хойр талан әгрәд,
Хәврһ хаҗуһаснь хәләсн күүнд,
Өлңгәс босгсн
Өл-цаһан туула мет
Өлң деегүр өрвкәд одв,
Долан долан
Дөчн йисн хонга һазрт гүүлгв;
Бас Болзатын ик
Бор довң деер һарад,
Оцл Көк Һалзныг
Сөөһәд буув;
Болдын сәәнәр боһчад,
Төмрин сәәнәр тушад,
Шуһл мөңгн цулвран суңһад,
Әәрстин хар елдңгән чирәд,
Киитн хар нүдәр Дөрвн талан хәләв.
Нарн һарх
Үд хойран хоорнд бәргдсн
Замбл хаани
Хар күрл бәәшң,
Асгсн заль мет харгдв.
Эн Замбл хаани бәәшң
Мөн гиҗ санад,
Мана алдр Җаңһрин
Шинҗлгсн юмнь
Ямр гилтә гиһәд,
Күүкнә шил һәрд
Бәәшң талнь хәләв.
Шар нарндан мөрглдәд,
Шаһа-чимгән бәрлдәд,
Теңгрин Төгә Бүслә
Мөргҗ бәәхнь харгдв.
Уралан нег хәләһәд,
Ухаһан туңһаһад,
Хооран, эврә орн талан хәләһәд,
Оцл Көк һалзн талан нег хәләһәд,
Наар-цаар хойр йовад бәәв.
Удан йовад бәәхлә,
Оцл Көк Һалзнь
Болд темрән тас цокад,
Эвшән келн бәәв:
- Эрке арвн нәәмн насндан
Күн болн гиҗ һарад,
Һанц бара үзәд,
Хәрв гих му нер яһнач?
Чамла әдл күн уралан
Дәәнд орад үкв чиг
Богд Җаңһриг орнд
Дәкәд нег иим көвүн
Һарна эс болһич?-гиҗ бәәнә.
Болд хар зүркнь бульглад,
Адгин араһан
Тачкнулн бәәһөд мордв.
Оцл Көк һалзндан келв:
— Мацһдур өрүн,
Нарн мандлхин цагт
Теңгрин Төгә Бүст
Нама күрг! — гиҗ бәәнә.
— Кемр эс күргхлә,
Дөш болгсн сәәрәрчн
Кеңкргин шир кел уга,
Күдр нәәмн хавсарчн
Кеңкргин докур кел уга,
Дөрвн хар саврарчн
Зулын цегц кел уга бәәхн утав!
Оцл Көк Һалзнь тер үг соңсад,
Ар көлиннь шавхаһасн
Үргсн болад гүүһәд һарв:
— Маңһдур өрүн
Нарн мандлх күртл,
Мини нурһн деер тор!
Сәәрәр шувтрад унхлачн —
Эзн билә гиҗ,
Хәрү хәрҗ авхшив! — гив.
Гүүснь чигн медгдл уга,
Нисгснь чигн медгдл уга
Йовсн ик хурднд
Эмәлин ард сууһад,
Алтн җоладан
Әрә гиҗ күч күрч йовна.
Маңһдур өрүнднь,
Нарн мандлхин чигт
Бумбин цаһан өргән
Өмн ирәд буув;
Оцл Көк Һалзныг
Төмрин сәәнәр тодгләд,
Болдын сәәнәр боһчад,
Мөңгн хасвчинь
Җиңнүләд татад орад,
Барун эркнднь суув.
Аһнь соңсад,
Нәәмн көлтә
Нәҗр мөңгн ширә деер
Йисн давхр
Лаври торһн көшг һатцас,
Урньн келҗ бәәнә:
— Мини герт үг уга ордг,
Нүүртән һалта,
Нүдндән цогта,
Тошгсн бух болгсн,
Төөргсн һодль болгсн,
Юн ноха ирвч?
Һарч йов! — гиҗ бәәнә.
— Таниг иим төр болҗ гиҗ
Сангсн угав,
Нег аҗрһ аду алдад,
һурвн сара хонгт хәәһәд,
Һазрин захд гер бәәхлә,
Идән-унд эдләд,
Зольван зарлс гиһәд ирләв.
— Чамд босҗ,
Унд кеҗ өгдг күн уга.
Эврән бийчн босад кеһәд у! — гиҗ
Теңгрин Төгә Бүс келв.
Босҗ ирәд,
Зүн бийднь бәәсн арзаснь,
Читать дальше