Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

САКАЛОЎСКАЯ: Ведаеце, пачуцьцё вельмі і вельмі жахлівае. Гэта наша сьвятое месца руйнуецца. І ў мяне такое адчуваньне, быццам гэта мяне капаюць, маю душу. Людзі, прыходзьце! Пабачце, што тут адбываецца. Ня будзьце абыякавыя! Гэта ж наша сьвятое месца, Курапаты. А ўлады хочуць зруйнаваць яго.

Любоў Сакалоўская і Вера Ціцянкова прынесьлі сёньня ў Курапаты сьвежыя кветкі. Між іншым, адзін з будаўнікоў, зь якім я размаўляла ўчора, сёньня сказаў: «Дзякуй Богу, я заўтра зьяжджаю Не магу тут працаваць».

— Ганна, тыя людзі, што там працуюць на гэтых экскаватарах – гэта прывезеныя людзі з Магілёва, гэта не менчукі, так?

— Так.

— І яны не ўсьведамляюць, на якое месца іх прывезьлі?

— Учора яны нават ня ведалі, што такое Курапаты. Сёньня вось Вера Ціцянкова і Любоў Сакалоўская паказалі ім гэтыя крыжы. І рабочыя былі вельмі ўражаныя.

— Акрамя Вас і дзьвюх гэтых жанчын там больш нікога няма?

— На жаль, няма.

22 верасьня 2001

П’ЯНЫ БУЛЬДАЗЭРЫСТ ГАНЯЎСЯ ПА КУРАПАТАХ ЗА ЖАНЧЫНАМІ, ЯКІЯ БАРАНІЛІ ПАХАВАНЬНІ

У суботу наша карэспандэнтка наведала Курапаты. Будаўнічыя работы ў лясным масіве працягваюцца.

Ганна Соусь:

З самага ранку сюды прыходзяць людзі. Яны нясуць кветкі, ставяць сьвечкі, жагнаюцца. Абураюцца тым, як пашыраюць кальцавую дарогу. Мужчыны сярэдняга веку Лявон Мішын і Алесь Кір’янаў абмяркоўваюць сытуацыю.

ЛЯВОН: Тут мусіць захавацца памяць пра ахвяраў масавых рэпрэсіяў.

Алесь Кір’янаў гатовы на рашучыя дзеяньні, толькі каб захаваць Курапаты.

АЛЕСЬ: Бальшавікі хочуць зруйнаваць гэтае месца, таму я сёньня й прыйшоў, каб выказаць сваё абурэньне. Калі патрэбна будзе, я зараз пайду й пакладуся пад гэты экскаватар.

Зараз бульдозэр рухаецца ў бок курапацкай шыльды. Ён праходзіць за некалькі мэтраў ад яе. Людзі спрабуюць загаварыць з бульдазэрыстам.

АЛЕСЬ: Тут жа мёртвыя пахаваныя.

БУЛЬДАЗЭРЫСТ: Вы маю сям’ю карміць будзеце?

АЛЕСЬ: А пры чым тут вашая сям’я й могілкі? А калі я да вас паеду й буду руйнаваць могілкі вашых бацькоў? Што Вы скажаце мне?

БУЛЬДАЗЭРЫСТ: Гэта ўсё мусіць рашаць нехта наверсе.

АЛЕСЬ: Любы загад можна так апраўдаць. І людзей тут расстрэльвалі за гарэлку... Так што, Вы хочаце сказаць, што такі час настаў, што трэба могілкі руйнаваць? Рушыць мёртвых?

БУЛЬДАЗЭРЫСТ: Не.

Усе, хто прыйшоў сёньня ў Курапаты, вельмі абураныя, некаторыя жанчыны ледзь стрымліваюць сьлёзы. Кажа Інэса Лейпч, актывістка КХП БНФ:

— Там, дзе могілкі, дзе адбыліся такія страшныя падзеі, заўсёды знаходзяцца геапатагенныя зоны. Там будзе дрэнная энэргетыка, і на гэтым месцы могуць адбывацца і аварыі, і ўсякія няшчасныя выпадкі.

У гэтым лесе, на гэтай зямлі

Нявінныя людзі расстраляныя былі.

Дык ці ж мы антыхрысты, ці ж мы дэбілы,

Каб пляжыць бязь літасьці тут іх магілы?

Ці Бог розум адняў у нас, людзі?

Ці д’ябал нашыя душы зьнявечыў?

Ці дарога гэтая шчасьліваю будзе,

Што пабудуем мы на касьцях чалавечых?

Калі я вярнулася ў рэдакцыю, мне адразу патэлефанавалі жанчыны, што засталіся ў Курапатах. Адразу пасьля майго ад’езду яны пачалі прымацоўваць да дрэваў абразы. І тады бульдазэрыст, дарэчы, п’яны яшчэ зранку, разьвярнуў сваю машыну і паехаў на іх, зачапіў дрэва й ледзь не забіў адну жанчыну. Потым бульдазэрыст выйшаў зкабіны, схапіў манціроўку й пачаў ганяцца за жанчынамі, крычаў, што ўсіх зараз заб’е.

Вера Ціцянкова, Любоў Сакалоўская, Інэса Лейпч ды іншыя жанчыны, якія прышлі сёньня ў Курапаты з кветкамі й сьвечкамі, зьбіраюцца зьвярнуцца з гэтай нагоды ў суд.

23 верасьня 2001

ГРАМАДЗКАСЬЦЬ ПАСТАНАВІЛАЗМАГАЦЦА ЗА КУРАПАТЫ

У Курапатах перад указальнай шыльдай людзі ўсталявалі два вялікія крыжы На ўсіх дрэвах побач з дарогай яны прымацавалі абразкі і надпісы: «Тут былі расстраляныя больш за 200 тысяч чалавек».

Ганна Соусь:

Сьляды бульдозэраў сёньня бачныя ўжо каля вялікага Курапацкага Крыжа й мэмарыяльнага знаку «Пакутнікам Беларусі».

Прадстаўнікі Кансэрватыўна-Хрысьціянскай Партыі БНФ і Маладога Фронту, а таксама людзі, што проста прыйшлі сёньня ў Курапаты, вырашылі, што два новыя крыжы не дазволяць будаўнікам прайсьці бульдозэрамі па сьвятым месцы.

Таксама сёньня ў лесе людзі адшукалі чалавечую костку, якая захавалася з часоў расстрэлаў. Парэшткі былі пахаваныя побач з адным з усталяваных сёньня крыжоў. Як распавёў намесьнік старшыні КХП БНФ Сяргей Папкоў, цяпер кожны дзень у Курапаты будуць прыходзіць людзі й сачыць за тым, як ідуць будаўнічыя работы. Ён заклікаў таксама ўсіх штодня прыходзіць сюды пасьля пятай вечара. Заўтра ж прадстаўнікі Маладога Фронту зьбіраюцца прынесьці ў Курапаты шмат крыжоў і ўсталяваць іх уздоўж ляснога масіву.