Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

— Ці закранае высечка лесу пахаваньні ахвяраў сталінскіх рэпрэсіяў?

ЮХО: Безумоўна, закранае. Па магілах, дзе адбываецца выразка, пойдзе дарога — па самай галоўнай частцы, дзе больш за ўсё магілаў. Там каля 700 магілаў пазначана. Недзе закране 200—300 магілаў.

Паводле Ўладзімера Юхо, дзеяньні ўладаў у Курапатах адпавядаюць сутнасьці самой улады.

ЮХО: Гэта становіцца ў адзін шэраг са зьнішчэньнем беларускай сымболікі, беларускай мовы, беларускай школы і памяці тых, хто загінуў, бязьвінных ахвяраў

Уладзімер Юхо ды іншыя сябры КХП БНФ лічаць невыпадковым тое, што высечка дрэваў у Курапатах распачалася якраз у той дзень, калі Аляксандар Лукашэнка прыняў прысягу.

У КУРАПАТАХ УЖО ПРАЦУЮЦЬ ЭКСКАВАТАРЫ

Увечары наша карэспандэнтка наведала Курапаты і пагутарыла з работнікамі.

Ганна Соусь:

Я прыехала ва ўрочышча а шостай вечара. На зямлі ляжаць высечаныя дрэвы. З абодвух бакоў дарогі высеклі дрэваў на 20 мэтраў. Яшчэ працуе будаўнічая тэхніка. Я падышла да будаўнікоў. Мае суразмоўцы — бульдазэрыст Анатоль і экскаватаршчык Уладзімер, прыехалі сюды з Магілёўшчыны. Пра тое, што ў гэтым месцы калісьці былі расстраляныя тысячы бязьвінных людзей, будаўнікі даведаліся ад мяне.

АНАТОЛЬ: Мы вэрбованыя.

УЛАДЗІМЕР: Адкуль мы ведаем, што тут у вас ёсьць. Нам сказалі тут капаць, вось мы й будзем капаць.

— Як асабіста вы пачуваецеся, езьдзячы па гэтым месцы на бульдозэры?

УЛАДЗІМЕР: Ня ведаю. Я мяркую, што гэта проста лес. Лес нішчыць нельга, але ж дарогу пашыраць трэба.

— А чаму вы з Магілёва сюды прыехалі?

АНАТОЛЬ: Таму што ў Магілёве няма працы. Вось нас сюды — у камандзіроўку...

— Калі пачнуць карчаваць?

УЛАДЗІМЕР: У бліжэйшыя дні. Можа, праз два дні, самае большае праз тыдзень. Хутчэй за ўсё, мы нічога тут ня ўбачым. Пройдзем бульдозэрамі і нічога не заўважым.

— Калі, прыкладам, ваш дзед альбо прадзед быў расстраляны і тут пахаваны. Як вы мяркуеце, па ягоных костках можна праяжджаць?

АНАТОЛЬ: Я ведаю, калі рабілі пашырэньне Гомельскай дарогі, там было нямецкае пахаваньне. Прыехалі зь Нямеччыны гэтыя Гансы...

УЛАДЗІМЕР: Немцы.

АНАТОЛЬ: Ну немцы. Сабралі сельсавет. Маўляў, тут нашыя браты, немцы, Гансы... Акуратна экскаватарам... Косткі там былі, дык іх у труну. А тут — значыцца, нікому не патрэбна.

УЛАДЗІМЕР: Мы па гэтых костках будзем езьдзіць, нас прымусяць езьдзіць. Нават калі, як вы гаворыце — дзед, прадзед... Але я спадзяюся, што ня ўбачу. Калі ўбачу, я абяцаю, што аб’еду. Я ніколі да гэтага не дакрануся.

АНАТОЛЬ: На гэта ж ёсьць праектанты. А мы проста экс-плюатацыйнікі. Нам сказалі, і мы робім.

— Няўдзячная праца...

УЛАДЗІМЕР: Калі б ня Вы, мы б нічога пра гэта ня ведалі. Мы ж не ад харошага жыцьця — а што ў Магілёве мне няма працы, альбо яму — у Бабруйску.

Калі я пакідала Курапаты, экскаватар пачаў працаваць.

21 верасьня 2001

РЭКАНСТРУКЦЫЯ ДАРОГІ Ў КУРАПАТАХ

З намі на простай тэлефоннай сувязі Ганна Соусь, наша карэспандэнтка, якая цяпер знаходзіцца ва ўрочышчы Курапаты.

Ганна, добры вечар!

— Добры вечар.

— Што Вы бачыце, распавядзіце, калі ласка.

— Тут працягваюцца будаўнічыя работы. Тэхніка падведзеная шчыльна да месцаў пахаваньня. Слухачы Радыё Свабода могуць пачуць, як працуюць экскаватары і бульдозэры. Вакол ляжаць пасечаныя дрэвы. Сёньня ў прадпрыемстве «Магістральаўтадор», якое займаецца рэканструкцыяй Менскай кальцавой дарогі, мяне запэўнілі, што месца пахаваньняў ня будзе закранутае. Дарэчы, раней у Камітэце па аўтамабільных дарогах сьцьвярджалі, што пашырэньне дарогі адбудзецца толькі ў бок гораду. Але ж цяпер я на свае вочы бачу пасечаныя дрэвы з абодвух бакоў дарогі. Побач са мною дзьве жанчыны, учора яны паслухалі рэпартаж Радыё Свабода пра Курапаты і сёньня, абураныя, прыйшлі сюды. Адна зь іх нават кінула камяні ў бок будаўнікоў. Я даю слова Веры Ціцянковай:

— Мы вельмі ўражаныя тым, што тут адбываецца. Гэта проста барбарства. І таму, людзі, мы павінны абараніць гэтае месца. Ад барбараў.

Вядома, што першага кастрычніка частка кальцавой дарогі ад Лагойскага тракту да пачатку гарадзенскай трасы будзе зачыненая на рэканструкцыю. І ўсё ж такі, ці ёсьць яшчэ рэальная магчымасьць прыпыніць будаўнічыя работы ў Курапатах? Калі б, прыкладам, сотні людзей прыйшлі сюды і сталі перад гэтымі бульдозэрамі, якія цяпер працуюць, гэтымі экскаватарамі і рашуча сказалі: «Не дазволім!» Я зьвяртаюся з гэтым пытаньнем да Любові Сакалоўскай, якая сёньня таксама прыйшла ў Курапаты.