Адам Міцкевіч - Пан Тадэвуш

Гусей пасе мая таемная русалка!"

А са знікненнем німфы чар быў зразу зняты

З усёй карціны той: вось залатыя краты

І стужкі ўміг саломай сталі з каласкамі.

Граф з заламанымі глядзеў цяпер рукамі

На жменьку шэрай, звязанай травой мятліцы,

Што пер'ем страўсавым умела серабрыцца.

А конаўка, што ў дзеўчыны руках так ззяла,

Той Амальтэі рог, звычайнай морквай стала -

Ён бачыў, як дзіця яе жавала хціва.

Дык і расплыўся чар, развеялася дзіва.

Юнак, калі цыкорыі заўважыць кветку,

Што вабіць мяккасцю далонь, і неўзаметку

Дыхне, узяўшы ў рукі, дык з паветра рухам

Рассыплецца ўся тая кветка лёгкім пухам.

І вельмі здзівіцца дапытлівы хлапчына,

Як з кветкі застанецца голая сцябліна.

Граф, капялюш націснуўшы, назад вяртаўся,

Але дарогу ўсё ж пакараціць стараўся:

Па агародніне, праз кветкі, агрэст крочыў,

Аж уздыхнуў, як агароджу пераскочыў.

Прыпомніў, што казаў пра снеданне дзяўчыне

А можа бачыў хто яго а той хвіліне,

Як быў з ёй у гародзе? Мо пачнуць шуканне?

I што падумаюць пра гэткае спатканне?

Вярнуцца выпадала. Дык крадком за плотам,

Праз зелле меж, зрабіўшы сотні паваротаў,

Нарэшце выбраўся шчасліва на гасцінец,

Што проста ў дворны накіроўваўся дзядзінец.

Ішоў ля плоту, ды ад саду твар адводзіў,

Як злодзей ад каморы, у якой нашкодзіў,

Ці думае пабыць у ёй у зручным часе.

Хітрыў Граф, хоць за ім мо сочка не вялася.

У супроцьлеглы саду бок глядзеў - управа.

Быў скрозь травой заросшы гай стары, радкавы.

Як па кілімах, ля бярозак беластвольных

Пад навессю шатреў зялёных і прывольных

Снавалі постаці. Нагадвалі іх рухі

То танцы дзіўныя, то нейкіх дзіўных духаў

Блуканне ў блясках месяца. Адны у чорных

І цесных вопратках, другія ў больш прасторных

І белых, быццам снег. Той з голай галавою,

Той пад брылём шырокім, тыя, бы чалмою,

Як светлым воблакам, галовы агарнулі

I, як камета хвост, канцы яе цягнулі.

У кожнага свой выгляд: з месца той не сходзіць,

Адно вачыма, долу спушчанымі, водзіць,

Той, гледзячы наперад, быццам сонны, крочыць,

Як па канаце, і нікуды ўжо не збочыць.

А ўсе згінаюцца к зямлі памалу, сонна,

Зусім, як быццам адбіваючы паклоны.

Калі ж адзін супроць другога раптам стане,

Маўчаць і разыходзяцца без прывітання.

Усе ў задуме, ўсе ва ўладзе летуценняў.

Граф думаў, што ён бачыць элізейскіх ценяў,

Што хоць не ведаюць зямных клапот і ліха,

Блукаюць сумныя павольна, моўчкі, ціха.

Ды хто пазнаў бы ў гэтых марах ледзь рухомых,

У тых людзях маўклівых, нам ужо вядомых

Гасцей, сяброў Суддзі? З шумлівага снядання

Пайшлі ўсе на ўрачыстае грыбоў збіранне.

Як людзі з розумам, што ўмеюць карыстацца

І рухамі, і мовай, каб дапасавацца

Да кожнага выпадку, месца і звычаю,

Яны прад тым, як рушыць за Суддзём да гаю,

Від новы прынялі і вопраткі другія:

Плашчы кужэльныя, шырокія, даўгія

Панацягалі зверху на свае кунтушы,

Брылі-капялюшы насунулі на вушы,

Дык і бялелі, быццам тыя ў чысцы душы.

І моладзь перапранена, 'проч Талімэны

І тых-сіх моднікаў французскіх.

Гэтай сцэны

Не ўцяміў Граф, не знаў вясковага звычаю,

Дык здзіўлены надзвычай падбягаў да гаю.

Грыбы ўрадзілі. Хлопцаў просяць пакланіцца,

У песнях слаўныя, румяныя лісіцы -

Дзявоцтва сімвал, бо іх чэрві не з'ядаюць

I, дзіўна, насякомыя не абсядаюць.

Паненкі дык баравіка ўсё выглядалі,

Якога песні ў нас палкоўнікам назвалі.

А ўсе рыжка шукаюць; ён хоць і сціплейшы,

І менш у песнях слаўны, але найсмачнейшы

Ці солены, ці свежы, у любую пору.

А Войскі дык збірае толькі мухаморы.

І іншыя грыбы, пакінутыя ў браку

З прычыны ядавітасці ці злога смаку,

Карысць сваю даюць: звярыне служаць ежай,

Гняздом кузуркам, гай малююць фарбай свежай.

На абрусе зялёных траў лясной паляны,

Нібы сталовае суддзё парасстаўляны:

Судзіначкі чырвона-жоўтых сыраежак

З віном празрыстым, серабрыстым, ясным, свежым,

Казляк, як быццам кубка дно, пукаты, клейкі,

Як смуклыя шампанскія кілішкі - лейкі,

А белякі далёка свецяць між паляны,

Як малако ў вялікіх кубках паліваных

I, пылам шэрым поўная, сядзіць у цені,

Як перачніца, порхаўка. Другіх найменні

Мо толькі ёсць у зайчай або воўчай мове,

Іх людзі ж не хрысцілі, ган і так іх повен.

Ніхто ні зайчых, ані воўчых не збірае,

А хто, нагнуўшыся, сваю памылку заўважае,

У гневе зломіць грыб або нагой падкіне.