Неизвестно - Дубянецкі

Гэта так расказваюць кабеты - і зусім непісьменныя і крыху больш адукава- ныя. I сэрца сьціскаецца ад болю калі гэта чытаеш. Але вось паслухаем гэтага надта ўжо савецкага пісьменьніка Iвана Шамякіна: “Дарэчы, пра год трыццаць трэці. Вясна гэтага году была кульмінацыяй цяжкасьцей “вялікага пералому”. Як вядома, найбольш перажывала Украіна. Натуральна, нястачы адбіліся і на паўднёвых раёнах Гомельшчыны.”

Гэта ж трэба так. Ды як так можна. 7 мільёнаў вымерла украінцаў, уміралі яны і на прызбах беларускіх хатаў. А ён, “пісьменьнік” ацаніў: “як вядома, най­больш перажыла Украіна”. Ды хто ты пасьля гэтага, ануча ты чырвоная!

Я не люблю і ня ўмею лаяцца. Увесь наш род такі. А тут варта было б загнуць такое на гэтага прыстасаванца. Вось новае яго блюзьнерства: “Было голадна, але свабодна. Шырока адкрыліся дзверы ў вялікі свет навукі (!!! - М.Д.). Што гэта за “свет навукі” мы ўжо бачылі па гэтых “мемуарах”: і ў Шамякінавых, і ў Кратовых, і ў іх суседзяў было безьліч дзяцей. I ніводзін не вывучыўся на буйнога сьпецыяліста. Адзін !ван стаў пісьменьнікам. Але ж пісьменьніцкі сьверб находзіць на чалавека незалежна ад адукацыі.

Сёе-тое можна выцягнуць і з гэтых чырвоных ашмоцьцяў: “Выхадны быў адзін - нядзеля. А законы суровыя: за прагул пад суд”. Але ж паслухаем вер- нападданіцкую споведзь: “Ды і сумленне не дазваляла зрабіць прагул.” I даводзі- лася галоднаму дзеячу па 60 кіламетраў у дзень мясіць палескую гразь! Божа мілы! Дзе Ты быў тады? Дзе Ты ёсьць цяпер. Пакарай. Хоць заднім чыслом гэтых “народных дабрадзеяў”, гэтых крывавых катаў. Прыбяры Ты іх з нашае далейшае дарогі!

Здаецца я ўжо занатаваў недзе, што стыпендыя ў Iвана была 60 рублёў, а “французская”, як яе тады называлі, булка за 72 капейкі, грамаў трыццаць (сто грамаў на тры разкі) цукру, растворанага ў чыстым кіпятку (на чай мала хто траціўся), лічылася шыкоўнай вячэрай, святочнай.”

Зноў споведзь камунара: “.Божа, якія мы былі бедныя! I якія багатыя цяпер! I яшчэ часам выказваем незадаволенасць!”

Iван, як бачым, час ад часу дае і ўспаміны іншых членаў абедзьвюх сем’яў. Вось найменшая з Машыных сясьцёр Клава - яна помніць, “калі фронт набліжаўся ў 1943 годзе - хаваліся ад карнікаў, якія адступаючы, злосна распраўляліся з насельніцтвам. Некаторая частка церушанаў не схавалася ў лесе, засталася ў вёсцы. Усіх іх, сорак восем чалавек, загналі ў драўляную царкву і спалілі. Не зьлітаваліся нават над сем’ямі паліцэйскіх”.

Божа, няўжо яшчэ калі дапусьціш такое?! Як мог Ты тады даць такую волю фашыстам і камуністам?!

Шамякін расказвае, што ў 1946-1947 гадах не заўсёды ў іх з Машай быў нават хлеб. Хоць які гэта быў “хлеб”? - з мякінай і іншымі прымесямі. А “на паёк часам прадавалі не муку, а збожжа, яго трэба было змалоць. Малолі на самаробных млынах. Круціць такія хатнія жорны вельмі цяжка. Машы адной не па сіле. Хадзілі ўдваіх. Помню, што для мяне гэта была самая пакутлівая работа. Ня толькі з-за цяжкасці. Яна абражала мяне. Млыны меліся ня ў кож- нага. Бліжэйшы - знаходзіўся ў сям’і, дзе былі мае вучні. Яны глядзелі, як настаўнік абліваецца потам, і - што думалі. Пасміхваўся і гаспадар: “Весялей круці, Пятровіч!” Мне здавалася, што занятак такі, як нішто іншае, прыніжае і аўтарытэт настаўніка, і аўтарытэт сакратара партарганізацыі.”

Вось, высьвятляецца, чаго саромеўся камуніст Шамякін! Каб не пабляк яго сакратарскі аўтарытэт. Дык вы там усе камуністы: вырашылі б “бяз сораму” вазіць усе “пайкі”, ссыпаўшы ў адзін мех, змалоць там на сапраўдным млыне ў Церусе, а пасьля разважыць на тыя пайкі.

Філасофія Марыі Філатаўны: “Менш багацьця - лягчэй паміраць.” “Часам яна палохае мяне сваёй шчодрасцю: гатова раздаць усё, - прызнаецца Iван Пятровіч.

I. Шамякін: “.Я даўно заўважыў, што ў навуку падаюцца прагматычныя жанчыны, менш адданыя сям’і, эгаістычныя, самалюбівыя”.

Клаўдзія Філатаўна атрымала дыплом медінстытуту з адзнакаю, магла б быць вучонай. Але паехала за хлопцам у глыбінку, у Краснапольле, да хлопца, які некалі разам з ёю канчаў медвучылішча і там працаваў фельчарам у сяле. Пасьля Аркадзь скончыў сельгасінстытут і рабіў аграномам у Краснапольлі.

Вясельле іх згулялі ў кватэры !вана Пятровіча - “немнагалюднае - чалавек трыццаць сваякоў, аднакурсьнікаў, але шчырае і вясёлае”.

За свата быў Андрэй (Макаёнак, канешне).

Аўтар расказвае, як ён на сваёй машыне вёз з Менску ў Краснапольле Клаву ўжо з дзіцём. “Спыніліся ў Фарцы - падбеглі бабулі: “Бацюшка ў царкве не хрысціць - холадна, у сваім доме.” Пасля, часта едучы з Наташай-школьніцай па гэтай дарозе, я жартаваў: “Вось тут, Наташа, мы цябе хрысцілі”.