Варлен Бечык - Радкі і жыццё

Польскія часці ў верасні 1939 года адбіваліся 35 дзён (Англія, Бельгія, Францыя і Галандыя ў 1940—38 дзён).

Михаил Русинек. «Дикий пляж».

361. «...видно, былые обиды и поражения не дают мне покоя, и я совершенно не выношу ничего немецкого, вернее, гитлеровского».

362. «Это комплекс неотмщенного злодеяния, неза­вершенного счета истории. Такое злодеяние не может быть искуплено за одно поколение. Они, впрочем, вооб-ще не платили и не платят. Они не только не признают своей вины, а становятся все спесивее, готовы убить правду, убить память... Они будто не помнят о войне, не хотят, чтобы другие ее помнили... будто не они умер­щвляли людей в газовых камерах. И в конечном счете травмированы мы, в том числе и я, а не они. Черт возь­ми, ведь я и в самом деле стыжусь своей искалеченности».

Мирослав Жулавский. «Предчувствие». С. 132: «Это было тяжелое и трудное время, памяти которого мы остались верны, как каждый, кто, начав борьбу, возвращал себе и человеческое и национальное достоинство, поскольку одного без другого не существует».

Яр. Ивашкевич (с. 20): «Моим учителем здесь явля­ется Чехов, который с кажущейся легкостью достигает той прозрачности и глубины, о которых я и веду речь... мне кажется, что попытки передать нашу сложную дей­ствительность при помощи нарочито усложненной фор­мы несостоятельны. Таким путем нельзя добиться ни правдивого отображения нашей действительности, ни создания подлинных ценностей в литературе».

Заключэнне Р. Яўсеева на рукапісны зборнік «10 на 10» А. Глобуса:

«Не магу сказаць, якой будзе наша паэзія ў 21 ст., думаецца мне, што яна будзе трымацца народных традыцый. У гэтым жа рукапісе, у прыведзеных прыкладах паэзіі няма, бо ў ёй няма жывой душы, не бачна за ёй чалавека. Усё вельмі нежыццёва, красвордна».

Ул. Караткевіч. Рэцэнзія — яна ж невялікі ўступ.

«Пачуўшы гэта, каліф здзівіўся». Або: «Тут візір і каліф страшэнна здзівіліся». Такімі вось сказамі аж стракацеюць старонкі казак «Тысячы і адной ночы». Яны здзіўляліся, а нас не здзіўляюць ні прыгоды Сіндбада, ні джын (у сэнсе дух) у бутэльцы, ні Багдад, убачаны ў чароўным крышталі. Для нас гэта такая самая рэалънасць, як дываньт-самалёты.

I, аднак, неўтаймоўная Шахразадаа — паэзія не-не дый паднясе нам нешта нечаканае. Вось як. у гэтым вы­падку з кнігай (першай) Адама Глобуса «10 на 10»...

I не будзем перашкаджаць маладым у іхніх сумленных пошуках.

Галоўным чынам таму, што ніхто не ведае, нават той, сямі пядзяў у лобе, які ён будзе заўтра — магістральны шлях паэзіі. Я, напрыклад, люблю свае вершы, але не магу пасдрачацца, што на вялікім радаслоўным дрэве паэзіі мая галіна не з’яўляедца тупіковай. I ніхто не можа.

I менавіта з гэтых прычын мы павінны абраць сваім дэвізам «цярпімасць». Бо вось будуць спрачацца год праз пяцьдзесят нейкія студэнты, і нехта ў запале гордай маладосці кіне: «Хлопцы тады новае пачыналі, тое, чым мы жывём, а шлях гэтага напаўзабытага Караткевіча — вёў у тупік!» Ён не будзе тады ведаць, што, маг­чыма, і лінія «хлопцаў» праз сто год будзе тупіковай, і гэта заканамерна, бо паэзія — рэч вечна жывая — і ідзе дарогаю спроб і памылак.

I тады нехта крыху больш памяркоўны, магчыма, скажа: «Гэта ты кінь. Адкуль ён мог бачыць дрэва ў такім малым яшчэ парастку». I дадасць: «Прынамсі, хаця нікому не перашкаджаў».

Давайце ўсе заслужым гэтыя словы.

23. 6.

Раптоўная гібель Рыгора Семашкевіча. Усіх узрушыла. 37 гадоў. Таленавіты і ўдумлівы. Мікола Ермаловіч расказваў мне, што ён пазнаёміўся з Рыгорам у Маладзечанскай бібліятэцы, куды той хадзіў за кніжкамі з Дамашоў яшчэ школьнікам...

10.7.

У «ЛіМе» 25.6. публікацыя вершаў Алега Бембеля.

Нібыта ласку матчыну,

Ручнік вякоў разгарні

I перадай, як спадчыну,

Рэліквію дабрыні...

Аргенціна пацярпела поўнае паражэнне ў канфлікце за Мальвінскія астравы. 3 дзяцінства ва ўсіх такіх вой­нах кожны дзень чакаеш і спадзяешся, што горшы бок будзе пабіты і адпрэчан, але...

Цяпер Ізраіль штодня бамбардыруе Бейрут, у ход ідуць усялякія шарыкавыя бомбы, гахаюць магутныя гарматы.

Наш спакойны магутны свет, роўны рытм, улада будзённасці не даюць адчуць, што лёс чалавецтва — на тоненькай нітачцы. Так да пары чалавек, асуджаны на рак, не ведае пра сваю хваробу і жыве бесклапотна. Зрэшты, і надзвычайнасць хваробы не выключав з плыні дробнага, неістотнага — колькі бачыў ужо.

Увесь час (другая Палова ліпеня і пакуль што жнівень) сухое цяпло з устойлівым сонцам, нават дні спёкі. I ўсё, здаецца, стаіць, нават вецер быццам стаіць — устойлівы, роўны. А між тым усё імчыць, імчыць: вось ужо і чарнічніку няма, і сунічнік аддаў апошняе, а ў садзе, у агародзе штодня імклівы рух — адцвітае, выспявае, высыхае, і вось пачынаецца першы перадвосеньскі смутак: тут агаліўся лапік зямлі, там, а ты сонна, марудна, жахліва адстаючы ад гэтага рытму — што робіш?