Арлоў Уладзімір - Адкуль наш род

Багатая Тураўская зямля ляжала зусім блізка ад Кіеўскага княства. Адзін з ягоных валадароў, князь Яраслаў Мудры, пазбавіў дрыгавіцкую дзяржаву незалежнасці і болей чым на сто гадоў далучыў да сваіх уладанняў.

Але тураўцы не скарыліся. Яны змагаліся за тое, каб самім гаспадарыць на сваёй зямлі, а не падпарадкоўвацца чужынцам. Гусляры складалі і спявалі песні пра вольнае жыццё.

Калі валадарыць у Тураве стаў мудры і мужны князь Юры Яраславіч, дрыгавічы вярнулі сабе незалежнасць.

Беларускі Залатаслоў

Тады, калі ў Полацку пачала служыць народу асветніца Еўфрасіння, у Тураве з’явіўся на свет яшчэ адзін наш выдатны зямляк — Кірыла.

Хлопчык нарадзіўся ў сям’і багатых гараджанаў. Бацькі паклапаціліся, каб ён атрымаў добрую адукацыю. У той час жонкаю тураўскага князя была грэцкая царэўна. З радзімы яна прывезла шмат вучоных прыдворных. Яны сталі настаўнікамі кемлівага хлопчыка.

Кірыла вельмі шчыра верыў у Бога. З самага дзяцінства ён марыў служыць Ісусу Хрысту і славіць ягонае імя ў сваіх кнігах. Дзеля гэтага ён ужо ў юначыя гады пайшоў у манастыр.

Каб нічога не замінала яму чытаць царкоўныя кнігі і пісаць уласныя творы, малады манах загадаў замураваць сябе ў манастырскай вежы.

Тут ягонымі суразмоўнікамі заставаліся толькі кнігі, зоркі на небе і птушкі, што прыляталі на вузкае вакенца. Яно было адзіным шляхам, што звязваў Кірылу з чалавечым светам. Праз вакенца яму перадавалі сціплую ежу, а таксама пергамен, гусіныя пёры і чарніла для пісьменніцкай працы.

Такім ахвярным жыццём Кірыла заслужыў у гараджанаў і ў самога князя глыбокую пашану. Землякі папрасілі манаха выйсці з вежы і адзінадушна абралі яго епіскапам — галоўным святаром Тураўскай зямлі.

Кірыла быў таленавіты чалавек і не шкадаваў часу і сілаў, каб раскрыць свой талент як мага паўней. Ягоная юначая мара здзейснілася: ён стаў знакамітым пісьменнікам і прамоўцам.

Найбольш уражвалі чытачоў і слухачоў Кірылавы творы, напісаныя ў гонар Вялікадня ды іншых хрысціянскіх святаў. У гэтых творах, якія называліся «Словамі», Кірыла Тураўскі шчыра і натхнёна ўслаўляў хараство чалавека і прыроды, вучыў жыць праўдзіва, з чыстай душой ды любасцю да Бога і людзей.

Калісьці ў Візантыі жыў пісьменнік і прапаведнік Іаан, якому за незвычайны пісьменніцкі талент і красамоўства далі імя Залатаслоў.

Асветніка з Турава сучаснікі называлі другім Залатасловам, а пасля смерці абвясцілі святым.

Кірыла Тураўскі разам з Еўфрасінняй Полацкай, Клімам Смаляцічам і Аўрамам Смаленскім — нашы першыя пісьменнікі. Кірылавы творы перапісвалі і друкавалі

на працягу некалькіх стагоддзяў. Іх і цяпер вывучаюць беларускія школьнікі і студэнты.

Пытанні і заданні

1. Як звалі першага вядомага нам дрыгавіцкага князя? Адкуль пайшло такое імя?

2. Колькі гадоў Тураву?

3. Якія яшчэ гарады Тураўскага княства ты ведаеш?

4. Раскажы пра жыццё Кірылы Тураўскага.

5. Чаму яго назвалі другім Залатасловам?

6. За што Кірылу Тураўскага абвясцілі святым?

Князь Валодша і вайна з крыжакамі

Нямецкі манах

Аднойчы разам з замежнымі купцамі ў Полацак прыплыў нямецкі манах Майнгард. Госць быў у падношаным адзенні і трымаўся ціха і сціпла. Ён хацеў сустрэцца з полацкім князем.

Тады ў нашай старажытнай дзяржаве ўладарыў князь Валодша. Немцы пачціва называлі яго каралём Вальдэмарам. У княжым хораме манах папрасіў у караля Вальдэмара дазволу ахрысціць зямлю ліваў — племя, якое плаціла палачанам даніну. Гэтая зямля ляжала там, дзе Дзвіна ўліваецца ў мора. Яе жыхары, як некалі і нашыя прашчуры, былі паганцы і маліліся старым багам у святых гаях і дубровах.

Валодша даў манаху згоду. Ён не хацеў псаваць дачыненняў з багатымі нямецкімі гарадамі, дзе гандлявалі полацкія купцы. А яшчэ ён верыў, што Майнгард — шчыры чалавек і сапраўды хоча служыць Ісусу Хрысту.

Але ў госця і ягоных гаспадароў былі іншыя намеры: Майнгард пабудаваў царкву, а потым прывёз нямецкіх майстроў і паставіў каля мора некалькі моцных замкаў. Прыкрываючыся словамі пра Бога, немцы пачалі адбіраць у ліваў і ў суседніх з імі эстаў зямлю ды іншае багацце.

На дапамогу манахам з Нямеччыны прыбывалі рыцары. Яны нашывалі ў сябе на плашчах крыжы, і таму атрымалі назву крыжакі. Кожнага году іхнія караблі падымаліся па Дзвіне ўсё вышэй. Князь Валодша зразумеў, што падпусціў да сваёй краіны небяспечнага ворага.