Jaroslav Hašek - Aventuroj de la brava soldato Švejk dum la mondmilito

“Ĉu vi jam finis?” demandis la unujara volontulo Marek, kiu ŝajne ankaŭ volis enmiksi sin en la interparolon.

“Koncerne tion, mi estas jam preta,” respondis Švejk, “mi konas similan okazon en Beskidoj, sed pri tio mi diros al vi, kiam ni estos en batalo.”

La unujara volontulo Marek ekparolis: “Kuirarto plej bone koniĝos en milito, precipe en fronto. Mi permesas al mi fari malgrandan komparon. Dum la paco ni legis kaj aŭdis pri tiel nomataj glaciaj supoj, t.e. supoj, al kiuj oni aldonas glacion kaj kiuj estas tre ŝatataj en norda Germanio, Danio kaj Svedio. Kaj vidu, venis la milito kaj ĉijare vintre soldatoj en Karpatoj havis tiom da frostiĝinta supo, ke ili ĝin eĉ ne manĝis, kaj temas ja pri specialaĵo.”

“Frostiĝintan gulaŝon eblas manĝi,” oponis la ĉefserĝentokontisto Vaněk, “sed ne longe, maksimume unu semajnon. Kulpe de tio nia naŭa kompanio cedis el sia pozicio.”

“Ankoraŭ en la paca tempo,” neordinare serioze diris Švejk, “la tuta soldatservo turnis sin ĉirkaŭ kuirejo kaj la plej diversaj manĝoj. En Budějovice ni havis ĉefleŭtenanton Zákrejs, tiu ĉiam vagis ĉirkaŭ oficira kuirejo kaj ankaŭ, kiam iu soldato per io kulpiĝis, li starigis lin en atentopozon kaj komencis al li: ‘Kanajlo, se tio ankoraŭfoje ripetiĝos, mi faros el via faŭko bone batmoligitan ripaĵon, mi piedpremos vin je terpoma kaĉo kaj poste mi donos tion al vi forvori. Fluos el vi tripo kun rizo, vi aspektos kiel lardita leporo sur bakpato. Vidu do, ke vi devas bonmoriĝi, se vi ne volas, ke homoj opiniu, ke mi faris el vi hakrostaĵon kun saŭrkraŭto.’”

Plua ekspliko kaj interesa interparolo pri uzado de manĝokarto por eduko de soldatoj antaŭ la milito estis interrompita per granda krio supre, kie finiĝis la solena tagmanĝo.

El konfuza miksaĵo de voĉoj elstaris krio de la kadeto Biegler: “La soldato devas jam en la paca tempo scii, kion postulas milito, kaj en milito ne forgesi, kion li ellernis sur ekzercejo.”

Poste oni aŭdis furiozon de la leŭtenanto Dub: “Mi petas, ke oni konstatu, ke mi estis jam la trian fojon ofendita!”

Supre okazis grandaj aferoj.

La leŭtenanto Dub, kiu rilate al la kadeto Biegler havis konatajn ruzajn intencojn antaŭ la vizaĝo de la bataliona komandanto, tuj ĉe la eniro estis bonvenigita de oficiroj per granda kriego. Sur ĉiujn eminente efikis la juda brando.

Tiel ili vokis superkriante unu la alian, aludante la rajdistan arton de la leŭtenanto Dub: “Sen stalestro tio ne iros!” — “Perpleksa mustango!” — “Kiel longe, kamarado, vi vivis inter kaŭbojoj en la okcidento?” — “Artrajdisto!”

La kapitano Ságner rapide verŝis en lin glaseton da malbeninda brando kaj la ofendita leŭtenanto Dub sidiĝis malantaŭ la tablon. Li alŝovis al si malnovan disbatitan seĝon al la ĉefleŭtenanto Lukáš, kiu lin bonvenigis per amikaj vortoj: “Ĉion ni jam formanĝis, kamarado.”

La malgaja staturo de la kadeto Biegler estis iel malatentita malgraŭ tio, ke la kadeto Biegler precize laŭ la preskribo ofice raportis sian ĉeeston al la kapitano Ságner kaj al aliaj oficiroj ĉirkaŭ la tablo, ripetante kelkfoje sinsekve, kvankam ĉiuj lin vidis kaj konis: “Kadeto Biegler venis al la stabo de la bataliono.”

Biegler prenis al si plenan glason, poste tute modeste sidiĝis ĉe fenestro kaj atendis konvenan momenton, por ke li povu ĵeti en aeron iujn siajn sciojn el lernolibroj.

La leŭtenanto Dub, al kiu tiu terura brandaĉo rampis sur la cerbon, fingrofrapetis la tablon kaj tute neatendite turnis sin al la kapitano Ságner:

“Kun la distriktestro ni ĉiam diradis: ‘Patriotismo, fideleco al la devo, supero de si mem, tio estas tiuj ĝustaj armiloj en milito.’ Mi almemorigas al mi tion precipe nun, kiam niaj soldataroj en baldaŭa tempo transpaŝos la limojn.”

Ĝis ĉi tien findiktis jam malsana Jaroslav Hašek Aventurojn de la brava soldato Švejk dum la mondmilito. La 3an de januaro 1923 morto silentigis lin por ĉiam kaj malebligis al li tiel fini unu el la plej gloraj kaj la plej legataj romanoj, verkitaj post la unua mondmilito.

anabaso

tre longa marŝo, migrado (origine longa marŝo de dek mil grekaj (el la greka anabasis): soldatoj el Mezopotamio al Eŭropo)

apuntato

subkaporalo, la plej malsupera rango en aŭstrihungara armeo; interŝtupo inter soldatoj kaj suboficiroj

betlo

esprimo el kartludo mariaĝo — la ludanto, kiu anoncas intencon ludi (el la germana Bettel) betlon ( “almozi”, Bettel = almozulo), devas ludi tiel, ke li ne havu eĉ unu prenon dum la ludo

buĥtetoj

buĥtoj ĉeĥaj brikformaj kukoj, farĉitaj per marmelado, papavo, kazeo k.s. Buĥtetoj — malgrandaj nefarĉitaj buĥtoj, kiujn oni manĝas plej ofte kun ŝodo

burjatoj

nacio en orienta Siberio

buŝelo

1. vidu PIV

2. malnova mezurunuo por kampoj (unu buŝelo egalas proksimume al 28,77 aroj)

cviko

(el la germana Zwick) speco de hazarda karludo kun kvar kartoj

dratumisto

iama migranta riparisto de potoj kaj similaj objektoj, kiujn li riparis per drato, pecetoj da lado k.s., kaj samtempe vendis diversajn tiuspecajn objektojn

durĥo

esprimo el kartludo mariaĝo — la ludanto, kiu anoncas intencon ludi (el la germana “durch”) durĥon, devas ludi tiel, ke li akiru ĉiujn prenojn dum la ludo

ementala fromaĝo

malmola fromaĝo kun diversgrandaj truoj, ordinare bulforma, nomata laŭ svisa valo kaj regiono Emmental

feldkurato

aŭstra soldatpastro en rango kaj kun rajtoj de oficiro

feldpoŝto

provizora poŝtoficejo, establita por militantaj soldatoj en la fronto

ferblo

hazarda kartludo

foksteriero

speco de malgranda ĉashundo

gorgonzola fromaĝo

ŝimeca fromaĝo, nomata laŭ la samnoma itala urbo

honvedo

hungara miliciano, soldato de landodefenda armeo en iama Aŭstri-Hungario

kaki

milda vorto por “feki”, precipe parolante pri infanoj

kaŭbojo

(el la angla cowboy): paŝtisto de brutaro en iama Sovaĝa okcidento. Kaŭbojoj elstaris per eminenta rajdista arto

knedllikoj

ĉeĥaj kneditaj farunbuloj, tipa ĉeĥa manĝaĵo kriminalistiko scienco, okupiĝo pri kriminalaj aferoj

kriptografio

scienco pri sistemoj de sekreta (ĉifrita) skribo

kriptogramo

sekreta (ĉifrita) skribaĵo

kurato

feldkurato (vidu supre)

leonbegro

granda hundo, hibrido de San-Bernarda kaj Novlanda hundoj

makao

hazarda kartludo

mariaĝo

francdevena kartludo

mustango

sovaĝa ĉevalo de nordamerikaj prerioj

opodeldoko

solvaĵo de sapo en alkoholo, kun aldono de kamforo, amoniako kaj eteroleoj

oŭkropo

ĉeĥa supo el graso, ajlo, pipro kaj salo, kun proporcia kvanto da rostitaj pankubetoj, sen kia ajn alia aldonaĵo (viando, legomo ktp.)

perkelto

paprika stufita bovaĵo

piaristoj

latine “Patres piarum scholarum” — romkatolika ordeno, kies anoj zorgis pri eduko de lerneja junularo en la spirito de la romkatolika eklezio

rizlingo

speco de dolĉeta vino, speco de vinberoj

soŭleto

(el la hebrea lingvo): pecetoj da ansera viando, stufitaj en kuirita grio

ŝodo

(france Chadeau): dolĉa kremo el vino, ovoflavoj kaj sukero

telefonogramo

urĝa telegramo, kies enhavon oni sciigas telefone

transporto

1. vidu PIV