Ніл Гілевіч - Разумная дзевачка [Маленькая аповесьць пра адно дзяцінства]

— Іван Рыгоравіч! Ніне галаву разбілі!

— Каменем! Мішка Цала!

— Кроў цячэ!

Дырэктар збялеў, падхапіўся з крэсла.

— Дзе яна?

— Там, пад бярозай!

Іван Рыгоравіч выскачыў з настаўніцкай і кінуўся ў двор. Не адступаючы ад яго, беглі, лапочучы, вестуны.

— Гэта Мішка, Іван Рыгоравіч! Гэта Цала!

— Ён хацеў збіць вавёрку каменем!

Ад бярозы да школы ішлі гурмой вучні, паперадзе, з Нінай на руках — Фрузка. Ніна трымалася рукой за галаву і моцна плакала, лоб, пераноссе, шчокі былі ў крыві. Убачыўшы бацьку, заплакала яшчэ мацней. Іван Рыгоравіч разгарнуў грыўку і агледзеў рану. На шчасце, яна не была сечанай — толькі трохі счасала скуру. «Камень быў, відаць, невялікі і не востры», — вызначыў, супакойваючыся, дырэктар. Узяў Ніну на левую руку, правай прыціснуў да ранкі белую хусцінку-насовачку. Ніна ўжо ведала, што галаву ёй разбіў камень, кінуты ў вавёрку Мішкам Цалам, і, жаласна румзаючы, скардзілася тату:

— Гэта Мішка кінуў каменем, ён хацеў забіць вавёрачку, там вавёрачка на бярозе, прыгожанькая-прыгожанькая!..

— Ах які ён хуліган, гэны Мішка! Ну, мала яму за гэта не будзе! Ой, будзе! Вось пазвонім у міліцыю, прыедзе міліцыя, забярэ яго і пасадзіць у турму — за яго хуліганства.

— Праўда? Забярэ і пасадзіць? — быццам узрадавана перапытала Ніна.

— Забярэ і пасадзіць! — сурова, з націскам, пацвердзіў бацька. — Будзе ведаць, як хуліганіць! А ты не плач, дачушачка, не плач. Зараз я залячу тваю ранку. Змажу ёдзікам, пашчыпле трохі, і ўсё загоіцца.

Пацалаваў Ніну ў лобік, мацней прытуліў да сябе і панёс у хату.

Назаўтра раніцай, калі Іван Рыгоравіч збіраўся ісці ў школу і шукаў патрэбны сшытак, у хату з двара ўляцела Ніна і, нават не зачыніўшы дзвярэй, выпаліла:

— Тата! Ён уцёк!

— Хто — уцёк?

— Мішка! Ён уцёк!

— Які Мішка? I адкуль уцёк? — заклапочаны сваім, не адразу скеміў Іван Рыгоравіч.

— З турмы уцёк! Мішка! Ён пайшоў у школу!

— А-а, Мішка! — успомніў, нарэшце, Іван Рыгоравіч. — Не, Ніначка, ён не ўцёк. Ён надта прасіўся, каб яму даравалі, і даў слова, што больш ніколі не будзе хуліганіць. Ну вось, яго пашкадавалі, паверылі яму і адпусцілі. Разумееш?

— Больш ніколі не будзе? — перапытала Ніна. Памаўчала і сур'ёзна, у задуменні, дадала: — То гэта добра.

Ліпа старэйшая за Ніну на два з палавінай гады. Невялікая, нібыта, розніца — усяго два з палавінай. Але гэта калі людзі дарослыя, у сталым веку, а калі каму восем, як Ніне, а каму ўжо дзесяць з палавінай, як Ліпе, — дык ого якая вялікая розніца! Ліпа ведае ўсяго ўсялякага нашмат-нашмат больш, чым Ніна, і разбіраецца многа ў чым нашмат-нашмат лепш. Там, дзе для Ніны яшчэ поўная няяснасць і загадка і толькі адны пытанні: а як гэта? а чаму? а куды і адкуль? — для Ліпы амаль усё ясна і зразумела, ці прынамсі зразумела нешта самае галоўнае, што дае права глядзець на Ніну як на яшчэ зусім някемную зялепуху і казаць: «Ну, ты ўсё роўна гэтага не зразумееш, ты яшчэ малая. Зразумееш, як трохі падрасцеш». Вось табе і ўсяго два з палавінай гады розніцы! I Ніна вельмі зайздросціла Ліпе, што тая ўжо вялікая і так шмат усяго ведае.

Быў самы пачатак чэрвеня. Закончана вучоба. Наперадзе — летнія канікулы. Першыя Нініны канікулы! Хоць і надта любіла хадзіць у школу, надта падабалася ёй чытаць і пісаць, рашаць задачкі, маляваць, развучваць новыя песні на ўроках спеваў, — і ўсё ж была радая, што ўжо вызвалілася ад усяго гэтага абавязковага штодзённага клопату, што наперадзе — аж тры месяцы зусім вольнага жыцця: гуляй і рабі што хочаш! Што хочаш! А пачынаецца ж лета — ужо дзеці спрабуюць купацца ў возеры, хоць вада яшчэ і халаднаватая; а скора пойдуць у гаях і на ўзлеску суніцы, услед — у смалістым сасновым бары — чарніцы, а ў гушчарах — маліны, а тады ж і вішні ў садку, і слівы, а пасля і яблыкі, салодкія ранетачкі, і мядовыя грушы... Ай-яй-яй, колькі ўсялякіх забаў і прыгод нясе цёплае сонечнае лета! Ну, але гэта ўсё — трошкі пасля, пазней, а цяпер... А цяпер — ужо надта шмат на аселіцы і ў лузе прыгожых красак-зёлак, асабліва — ярка-жоўтых казялкоў, ці кураслепаў. Вочы разбягаюцца, як паглядзіш: не луг — велічэзны залаты кілім! Ніхто не ведае, як Ніна любіць лугавыя і палявыя краскі! I не толькі глядзець-любавацца, але і рабіць з іх букецікі.

А ўчора дзяўчынкі-сяброўкі навучылі яе сплятаць з красак вянок. Аказалася, што гэта зусім няцяжка. I Ніна збегала на аселіцу і прынесла ладны жмут жоўтых казялкоў, якія ўжо зусім добра распусціліся. Рэч у тым, што не ўсякія краскі заплятаюцца ў вянок — трэба каб былі доўгія і гнуткія сцяблінкі. Сяброўкі казалі, што найлепш прыдатныя для гэтага васількі і рамонкі. Яны ж і самыя прыгожыя. Але васількі і рамонкі будуць пазней, можа, толькі праз месяц. Дык тады тое і будзе, а зараз — ну хіба не прыгожыя казялкі? I хіба не пекны будзе з іх вянок?