Раіса Баравікова: Вячэра манекенаў

— Якое ўжо ёсць,— адказаў я яму.

На тым i разышліся. Пастух пайшоў да свайго статка, але, відаць, ягоны расповед надта ўразіў Пракопчыка, таму што той раптам прапанаваў

— А што, Нічыпаравіч, можа, пройдземся да замка?

Не, кажу, Косця, гэты шпацыр давай адкладзем на заўтра. Ты бяры сваю фанеру, каб выпадковых людзей не палохала, i вяртайся дамоў а я трошкі тут адзін пабуду. Даўно не быў на прыродзе. Берагам Гальшанкі прайдуся, думкі свае да ладу прывяду. I Пракопчык пагадзіўся. Ён у адзін бок пайшоў я — у другі. I тут такая стома ўзяла мяне, ну проста з ног валюся. Бачу валун наперадзе, дай, думаю, прысяду, а там ужо i да берага Гальшанкі павярну. Сеў. Штосьці хруснула пад нагою, нахіліўся, пачаў расхінаць траву... Ці паверыце, калі падняў позірк, стала не па сабе. Прыцемак ужо бярэцца, падумалася, a толькі ж во спякота была, сонца ледзь за поўдзень перавальвала.

— Відаць, добра задрамаў ты, прафесар, на тым валуне,— нязвыкла нервова рагатнуў дацэнт Кумковіч.

— Во-во... I я так спачатку быў падумаў,— заківаў Пінчук.— Але сну ў мяне не было ні на момант. Падымаюся з валуна, гляджу туды-сюды... Недалёка статак павінен быць, бо як ішоў да валуна, дзядзьку Антона бачыў. I раптам — нічога! Шэрасць суцэльная, ды такая вязкая, густая. I не цёмна як быццам, а воку няма за што зачапіцца. Наваколле як правалілася ў гэтую шэрасць, усё роўна бы свет белы схаваўся ў ей. Толькі туман ад Гальшанкі клубамі плыве, па зямлі сцелецца... З гэтага туману i выйшла яна.

— Хто «яна», спадар прафесар? — тут ужо не ўцярпела я.

— Не ведаю... Не назвалася,— адказаў Пінчук — Жанчына, адным словам,— i ён праглынуў гарачае хваляванне, нейкую надзвычай глыбокую ўзбуджанасць. А потым працягваў: — Ага-а, жанчына... I гэта цяпер я магу зрабіць выснову, што ўсё ў ёй было нязвыклае, не нашае, не тутэйшае, нават зрэдку словы пракідаліся мне цалкам незразумелыя, а тады... Там, ля Гальшанкі, я быў як аслеплены, такая ў яе была прыгажосць. Выключна дзёрзкая, прыцягальная. Яна аглушала, зацьміла розум.

— Туды не ідзі, вежа надта густая,— сказала яна мне i апусцілася на траву за крок ад мяне. Рукамі аб зямлю абаперлася, галаву трошкі адкінула, тонкая шыя выгнулася, нейкі шнурочак на ёй вымалеваўся. Танюткі белы строй абцягваў постаць, маленькія грудзі злёгку ўздрыгвалі... Цёмныя валасы расплыліся па траве.

— Гаворку вашу там,— калыхнула валасамі,— чула,— i дадала: — Праўды ў нагах няма...— i так поклічна засмяялася, як можа смяяцца палкая, гарачая жанчына. Вядома, я сеў побач.

— Хм-м, як жа ты магла чуць нашую гаворку? — у сваю чаргу кажу ёй — Хіба што толькі ў траве ляжала, схаваўшыся?

— Гэта не твая фатыкга,— сказала, бы адрэзала, яна,— А тое, пра што расказваў пастух, i папраўдзе было. Толькі ён шмат што пераблытаў Багдан Сапега праз чатырыста летаў тут з'явіўся, а тое ўсё было за Гольшам. Як пачаў ён горад тут гарадзіць, дык многа люду сюды з ім прыйшло. Мур сапраўды ўжо завяршалі, тады i адбыўся той трафунак. Каб Гольша на месцы быў, нічога б не здарылася. Ды бязэцнік той ліха ўсчаў. A калі ўжо вярнуўся Гольша i дазнаўся пра ўсё, дык i не схацеў гэтага мура. На ловы за Карабель у пушчу паехаў, там i асеў.

«Навукоўка, з гісторыяй справу мае»,— мільганула у мяне думка, a ўголас сказаў

— Дасведчаная ты. Я вось дык i не ведаю, пра якога Гольшу ты мне тут расказваеш, хоць здагадваюся. Гольша... Гальшаны... Дык, кажаш, горад ён тут гарадзіў? — засмяяўся я, а сам трымчу ўвесь. Яна мяне надзвычай хвалюе.

— Ага-а, ягоны горад,— жвава адгукнулася яна.

— Ну, а як ты гэта сказала — бязэцнік? Той, што тут рабіў?

— Не тут, a ў Уцені. Як толькі бязэцнік Даўмонт гвалтам узяў за сябе братавую, Нарымонтаву ліфляндку, Нарымонт i склікаў усіх астатніх братоў — i Гедруса, i Трайдэна, i Гольшу, вядома, каб вярнуць сваю жонку назад, адабраць яе ў Даўмонта. Якраз тады i пачаўся абвал сцяны...

— Цікавыя рэчы расказваеш, я паўжыцця пражыў, i такі цёмны, выходзіць.

— Ой, фартэліш,— задумалася — А мо i праўда нічога не ведаеш... Калі Гольша ад'язджаў, шмат каму спляндорыкі раздаў, амулеткі металёвыя ў выглядзе сякеркі, каб без яго тыя сякеркі бяду адварочвалі. А выйшла наадварот усё. Юрачка сякераю бараніўся, але аднік, улучыўшы моманг, выхапіў яе. На астатняе Сляпко падбухторыў. Потым галаву, адсечаную, Юрачку кінулі: «Трымай, мілоснік!» — i яна бы захліпнулася i праз нейкае імгненне дадала: — Тады такая самая поўня была. Днём пабаяліся ўчыняць тое. Начы дачакаліся.

— Адкуль ты ведаеш, якая поўня тады была?