Адам Глёбус - Браслаўская стыгмата

— Калi?

— У тое лета памёр айчым. Пахаваньнi ўражваюць i запамiнаюцца, — студэнт назваў год.

ПСЫХIЯТАР НЯЗГРАБНЫМI КАРАКУЛЯМI НЕШТА ПАЗНАЧАЎ НА ШМАТКУ ШЭРАЙ ПАПЕРЫ.

— Сярод вашых сваякоў нiхто не пакутаваў на псыхiчныя захворваньнi?

— Усе, каго я ведаў i ведаю, на мой погляд, нармальныя.

— Мой абавязак — задаваць не зусiм прыемныя пытаньнi. Хвароба i ўсё, што зь ёю зьнiтавана, — зьява непрыгожая. Вы сьцьвярджаеце, што нiхто са сваякоў не зьвяртаўся па дапамогу да лекара майго профiлю?

Дз. пачалi раздражняць сьвятарскiя iнтанацыi.

— Я ня ведаю.

— Якi ў вас сон? Цi лёгка засынаеце? Як прачынаецеся?

«Як спаў? Цi суха ўстаў?» — згадаўся студэнту дзiцячы вершык, якi любiў паўтараць айчым.

— Сны ў мяне кароткiя й эратычныя. Накшталтѕ Мажная кабета ў сятчастых панчохах на вузкiм поясе i ў футры, накiнутым на голае цела, запрашае зайсьцi ў пад’езд. За ёю я падымаюся па гулкiх сходах у асьветленым слабымi лямпачкамi брудным будынку й не магу адвесьцi позiрк ад поўных сьцёгнаў, ад iх руху. А прачынаюся лёгка, але зазвычай з кепскiм настроем.

— Дык што ж Вас прымусiла прыйсьцi да мяне?

— Гукi. Апошнiмi тыднямi ўвечары я чую мужчынскiя й жаночыя галасы. Учора мяне напалохаў жаночы крык. Яна енчыла й клiкала на дапамогу.

— Што Вы зрабiлi?

— Уключыў магнiтафон.

— Каб заглушыць крык аб дапамозе?

— Калi гучыць музыка, я ня чую нiякiх галасоў. Як толькi спынiлася стужка, галасы загучалi зноў. Жахлiвы енк! І яшчэ мяне турбуе адна акалiчнасьць. Усе, каго я чую, гавораць, крычаць, сьпяваюць, перашэптваюцца на незразумелай мове.

— Што Вы зрабiлi, калi другi раз пачулi жаночы крык?

— Запалiў сьвятло.

— Вы слухалi магнiтафон у цемры?

— Гарэла толькi настольная лямпа.

— Вы сказалi, што галасы перамаўлялiся на незнаёмай мове?

— Можна зразумець толькi асобныя словы й па iнтанацыi здагадвацца пра сэнс. Мне падалося, але ўпэўненасьцi няма, што жанчына спачатку запрашала ўсiх разам сьпяваць, а пазьней клiкала на дапамогу й крычала.

Доктар памасiраваў тлустае падбародзьдзе, расьцягнуў вусны й загаварыў:

— Магу Вас узрадаваць. Вы — здаровы чалавек. А галасы? Хто з нас не пакутаваў празь якi-небудзь надакучлiвы шлягер? Бывае, цэлы дзень насьвiстваеш дрэнь, а спынiцца ня можаш. З Вамi такое здараецца?

— Зрэдку.

— Увечары, перад сном, нетаропка абыдзiце свой квартал разы тры, i так штодня. А калi мы сустрэнемся праз тыдзень, дык ня будзем гаварыць пра галасы, я гарантую.

* * *

Настрой у студэнта Дз. сапсаваўся. На заняткi ён не пайшоў. Праваляўся ў ложку з кнiжкаю цэлы дзень, а ўвечары завiтаў у кавярню, дзе паклаў на стол побач з кубкам кавы нататнiк i пачаў перачытваць свой апошнi верш:

ТРАЕЦКАЕ

У 1972 годзе я з аднаклясьнiкамi гуляў на вулiцы Нямiга й шпурляў камянi ў вокны пустых дамоў. У 1982 годзе я працаваў на рэстаўрацыi Траецкага прадмесьця.

— Сумуеш? — дзяўчына, даўняя знаёмая Дз. прысела побач. Сукенка колеру хакi пасавала да яе смуглявасьцi, ярка падкрэсьленай ультрамарынавым манiкюрам i дэкаратыўна-сiнiмi вуснамi. Жывыя нэфрытавыя вочы паглядалi спакойна, нават зычлiва.

— Весялюся, — абыякава сказаў Дз.

— Колькi цябе ведала, а нават не здагадвалася, што ты вершы пiшашѕ

— Не пiшу, а перапiсваю з добрых кнiжак, — Дз. загарнуў нататнiк i схаваў яго ў кiшэнь паўвайсковай курткi.

— Я таксама ў школе перапiсвала ў агульны сшытак модныя песьнi й наклейвала павыразаныя з часопiсаў фотаздымкi сьпевакоў.

Дз. зь непрыемнасьцю адзначыў сабе, што ў сяброўкi на зубе трэснула эмаль.

— Слухай, можа, ты дапаможаш? Вучыцца больш не магу, абрыдла. Ад згадкi пра iнстытут ледзь не ванiтуе. Трэба неяк аформiць акадэмiчны адпачынак. У псыхiятра я быў, але ён i слухаць ня хоча пра мае слухавыя галюцынацыi на эратычнай глебе. Напэўна, я сам вiнаваты, трэ было нагаварыць чаго-небудзь больш жорсткага. Як уламаць гэтага лекара?