Адам Глёбус - Дом

Сцэнар

На працы я паклiкаў сваяка Мiкалая, i разам мы пачалi пiсаць сцэнар пахавання, складаць спiс неабходнага. Крыж. Труна. Месца на могiлках. Партрэт. Вянкi. Надпiсы на стужках. «Дарагому тату ад сыноў Мiраслава i Уладзiмiра», «Дарагому дзеду Чэсю ад унукаў Чэсiка, Ядзi, Вольгi i Мiкалая», «Дарагому майму мужу ад жонкi Нiны». Надпiс на шыльдзе з крыжа. «Вячаслаў Адамчык. 1933—2001». Калi план быў збольшага гатовы i сакратарка Надзея набiрала яго на камп’ютэры, дык збаялася друкаваць дату смерцi i зрабiла пропуск. Давялося другi раз пiсаць дату смерцi пры жывым тату.

Антон

Развiтацца з татам i падтрымаць сястру прыехаў з Койданава дзядзька Антон. Я выклаў на стол цыгарэты з запальнiчкай. «Хiба ты курыш?» — «Куру i выпiваю». — «А вось я нiчога не магу. За гэтае лета два разы ў бальнiцы ляжаў. Сэрца цiсне i цiсне». Мне згадалася, як Антонава Нiна паскардзiлася, што дзядзька выпiвае штовечар. «Радуйся, Нiна, ён можа яшчэ чарку ўзяць», — пасмяяўся я тады. А цяпер я зрабiў iншую недарэчнасць. Парадаваўся, што Антон добра выглядае. «Што ты, Валодзя! Паглядзi на мае рукi, яны ўсе ў сiняках ад кропельнiц. Я хутка наркаманам стану». Маўчым. Сапраўды, так кепска, як выглядае тата, не выглядае нiхто. Пальцы на руках счарнелi. Ён ляжыць з немiрготкiмi вачыма i часта хрыпла дыхае.

Дождж

Выйшаў на вулiцу. Палiўся дождж. Я паглядзеў на неба з-пад парасона i падумаў: «Божа, калi ты ёсць, зрабi, каб скончыўся дождж. Ну хiба табе цяжка? Пакутуе тата. Мучыцца мама. Праз дзень у мяне самалёт да Барселоны. Як я кiну бацькоў? Што скажу людзям пра сваю адсутнасць на пахаваннi?» — «Калi ты не пабудзеш на татавым пахаваннi, ты сабе гэтага нiколi не даруеш», — кажуць навокал. I яны кажуць праўду. «Божа, дай мне знак, спынi дождж». I дождж перастаў. Я вярнуўся дамоў, пачаў парадкаваць фiнансавыя запiсы. I тут патэлефанавала мама i сказала: «Тата не дыхае. Тата памёр».

Апрананне

Першыя гадзiны пасля татавай смерцi прамiнулi для мяне ў iстэрычным паўсне. Цяпер я дакладна ведаю, навошта занавешваюць люстэркi. Калi пабачыў скрыўлены плачам уласны твар са звар’яцелымi вачыма, дык напалохаўся больш, чым ад выгляду аголенага таты, якому я трымаў твар, каб ён не застыў з адкрытым ротам. Вочы закрыў тату я. Калi апранаў пiнжак, дык ледзь-ледзь не зламаў ужо нягнуткую i халодную татаву правую руку. Мы паклалi тату на стол у святочным гарнiтуры i навюткiх чаравiках. Пасярод ночы прыйшоў Мiраслаў, i я паехаў дадому паспаць. Выпiў гарэлкi i праспаў да дзесяцi ранiцы.

Кроў

Поўна людзей з кветкамi. Усе спачуваюць. А ў мяне кожныя пяць хвiлiн твар перакошваецца, збiваецца дыханне, слёзы цякуць з вачэй. Тату пераклалi са стала ў труну. Мамiна цётка Вiкця прывяла жанчын, i яны адспявалi нашага тату Чэся. У кватэры такая задуха, што я захацеў выйсцi на вулiцу, каб не страцiць прытомнасць. Калi адчыняў дзверы на праспект, дык ададраў кавалак скуры з указальнага пальца на правай руцэ. Стаю з акрываўленай рукой на праспекце, i кроў мая крапае на шэры брук. I тут падыходзiць да мяне мастачка ў чорных акулярах, падобная да вупыршы, i пытаецца: «Адамчык, што з табой? Ты вельмi кепска выглядаеш». — «Бацька ў мяне памёр. Зараз хаваць будзем. Вось я дзверы адчынiў i скуру з пальца садраў. Я i ўчора яе садраў, калi татавымi ключамi спрабаваў гэты замок адчынiць. Толькi ўчора ранка была маленькая...» Вярнулася Ядзя з аптэкi, забiнтавала мне палец. Мастачка развiталася. «Крэпка будзе стаяць тое, пад што кроў пацякла», — згадалася мне. Што будзе крэпка стаяць?

Слова

Труну закрылi вечкам i прыкруцiлi. Як добра, што вечка прыкручваецца, i не будзе гэтага жахлiвага гуку забiвання цвiкоў. Хлопцы ўзнялi майго тату на плечы i панеслi. Мама па сходах лесвiцы ледзь iдзе, а таму труна далёка ўнiзе. З цемнаватага пад’езда выходжу на сонца i слепну. Гучыць аркестр, але што за музыка, разабраць не магу. Падыходзiць Толiк Кiсель i абдымае мяне. З iм iду да аўтобуса-катафалка. Як толькi мы селi ў аўтобус, пайшоў дождж. Праз вентыляцыйныя люкi на труну, на крыж, на партрэт пачалi падаць буйныя кроплi, падобныя да кропляў маёй крывi, адно празрыстыя. А перад самай Кальварыяй заззяла сонца. Неверагодна зыркае ў вiльготнай свежасцi. Тату чакала магiла на грудзе, непадалёк ад касцёла. На рамонт i адкрыццё гэтага касцёла тата адным з першых ахвяраваў грошы ў часы атэiстычнай безнадзейнасцi. Панiхiду праводзiла старшыня Саюза пiсьменнiкаў Вольга Iпатава. Выступалi татавы калегi. А калi далi слова мне, мама, якую я падтрымлiваў за локаць, цiха сказала: «Толькi нядоўга, бо я не вытрымаю». Мамiна рэплiка збiла мяне, i маму стала шкада больш за тату. I я толькi сказаў: «Тата, я так цябе люблю, што ў мяне няма словаў». Сказаў — i заплакаў гучна, непрыгожа. Потым гаварыла мама. Потым труну апусцiлi ў ямiну, засыпалi. Далакопы, калi ўпрыгожвалi капец, зламалi напалам кветкi. «Каб не пакралi», — растлумачылi яны.