Адам Глёбус - Новы дамавікамерон

Падарожнiцы ў чыстым купэ цягнiка Масква-Варшава зрабiлася гiдкавата.

— У мяне, як i ў вас, нiчога няма. Я еду чытаць лекцыi лiцэiстам у Бельску. Дзесяць лекцый пра сучасную лiтаратуру. У валiзе, апрача канспектаў i падручнiкаў, нiчога не вязу. А ношаная адзежа, мяркую, памежнiкаў не зацiкавiць.

Сiвабароды дзед заўсмiхаўся металазубым ротам:

— Як сказаць, як зiрнуць на апранахi. — Ён адкруцiў блiскучую галаву кiтайскага тэрмаса i налiў у шклянку густога напою. — Можа, i вам гарбаты?

— Дзякуй, я нi кавы нi гарбаты не ўжываю. Страўнiк. Нервы. Доўга жыць хачу...

— Мой клопат — прапанаваць...

Дзверы купэ заўздрыгвалi ад настойлiвага грукату. Падарожнiца была памкнулася iх адчынiць, але не паспела. Яны ад’ехалi самi, i на парозе з’явiўся зялёнаформенны памежнiк.

— Пашпартны кантроль! — кiнуў ён сувора.

Доўгабароды спрытна выхапiў з кiшэнi пашпарт.

Памежнiк з прафесiйнай цiкавасцю разглядаў фотаздымак.

— Вашыя дакументы! — вялiкая даланя паплыла ў бок Падарожнiцы.

— Грошы, каштоўныя рэчы вы дакладна пазначылi ў дэкларацыi? — голас у памежнiка быў сухi, як дарожны пясок.

— Дакладна. — Падарожнiца iмкнулася надаць свайму адказу спакойную ветлiвасць.

— Наркотыкi, зброя, старажытныя творы мастацтва... — Памежнiк пачаў нядобра паглядаць на белыя каленi Падарожнiцы.

— Адсутнiчаюць. — Голас у Падарожнiцы затрымцеў.

— А чаго вы захвалявалiся?

— Проста так.

— А можа, везяце кантрабанду, а выгляд, як у правiнцыйнай настаўнiцы? Маскарад? — Памежнiк пачаў наязджаць на Падарожнiцу.

— Я сапраўдная настаўнiца!

— Зараз паглядзiм. Купэ не пакiдайце.

Памежнiк знiк. Падарожнiца дастала з сумачкi пушку з-пад лекаў i каўтанула дзве пiгулкi. Не пытаючыся, яна налiла гарбаты i зрабiла колькi вялiкiх глыткоў.

— Не перажывайце, нiчога яны не зробяць. — Яе хваляванне перадалося дзядку.

— Не-е-е... Сэрца адчувае — зробяць...

Мытнiк i памежнiк вярнулiся праз хвiлiну i загадалi Падарожнiцы разам з рэчамi iсцi за iмi.

Мытнiк крочыў паперадзе, за iм, апусцiўшы галаву, сунулася Падарожнiца, апошнiм iшоў памежнiк.

У вялiкiм будынку гарадзенскага чыгуначнага вакзала iснаваў маленькi пакойчык для абшуквання падазроных пасажыраў.

Менавiта ў такiм беззаконным пакойчыку i апынулася Падарожнiца. Акрамя стала, крэсла i вузкага тапчана на нiзкiх ножках, нiякай мэблi ў пакоi i не змясцiлася б.

Мытнiк сеў на крэсла. Памежнiк прысеў на стол. Падарожнiца засталася стаяць пад голенькай лямпачкаю, што звiсала на белым дроце з высознай столi.

— Прапануем самастойна i без прымусу здаць незадэклараваныя рэчы! — Блакiтнавокi мытнiк, не мiргаючы, глядзеў на Падарожнiцу.

— Няма такiх рэчаў. — Мочка правага Падарожнiцынага вуха ўспыхнула чырванню.

— Добра, запiшам у пратакол, што вы адмовiлiся добраахвотна здаць кантрабанду. Вобыск можам правесцi мы, а можам запрасiць жанчыну-доктара, толькi ў такiм разе вам, грамадзянка... — Памежнiк перапынiўся, зазiрнуў у пашпарт i прачытаў Падарожнiцына прозвiшча, — давядзецца затрымацца на гадзiнаў шэсць. Зараз ноч, а доктарка з’явiцца а восьмай. Выбiрайце...

— Шукайце. — Падарожнiца зiрнула на столь, нiбыта там было выратаванне.

— Адчыняйце валiзку i раскладайце рэчы на стале. — Памежнiк перасеў на тапчан.

Падарожнiца вызвалiла валiзку. Мытнiк пачаў гартаць падручнiкi...

— Чытаць любiм?! Ухваляю.

— Я настаўнiца лiтаратуры.

— Родная лiтаратура, родная мова, патрыятызм, нацыя, традыцыi. — Памежнiк старанна прамацваў кожнае шво валiзы. — Зрэшты, з гэтага i пачынаецца тэрор. Спачатку даюць надрукаваць слоўнiчак, потым — кнiжачку вершаў, потым — культурная аўтаномiя, а за ёю — дзяржаўнасць, незалежнасць. А калi не так, тады — тэрор, кроў, смерць. Можа, я памыляюся, спадарыня Падарожнiца?

— Вы абшукваеце рэчы цi адным разам рэвiзуеце i свядомасць?

— Цiкавы адказ. Толькi ў рэчах мы нiчога крымiнальнага не знайшлi. А таму давядзецца спакаваць iх у валiзу i паставiць у кут. Памежнiк пачаў пасмоктваць кончык асадкi, якой толькi што поркаўся ў чужых майтках.

Валiза перавандравала ў кут.

— Разувайцеся. — У вачах у мытнiка гарэў ледзяны iнтарэс.

— Перапрашаю...

— Не трэба перапрашаць, гэта наша работа. — Памежнiк зазiрнуў у красоўку.

— А цяпер здымiце ўсю вопратку i раскладзiце на тапчане.

Падарожнiца павярнулася спiнаю да памежнiка з мытнiкам i распранулася цалкам. Расклаўшы апранахi, яна адышла ў кут, да валiзы. Каб суняць сорам, Падарожнiца заплюшчыла вочы.

Мужчыны старанна перамацалi кожны лапiк жаночых апранахаў, але чаканага вынiку не атрымалi.